(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

Un’Istadu Sardu? Un’arresonamentu a boghe arta a pitzu de sas riflessiones fundudas subra de su valore de s’indipendèntzia segundu Davide Casu e Vittorio Sechi.

Sas riflessiones fitianas subra de s’indipendèntzia de sos sardos sunt unu tema de atualidade chi torrat in sas discussiones chi naschent in sos mamentos de crisi de sa “cussèntzia disditzada”, cussu istadu de ànimu chi torrat a essire a pìgiu e s’alimentat pro sa solutzione mancada de sos males crònicos de s’ìsula nostra.

B’at chie custu tema l’argumentat e lu documentat cumente nàschida de unu intèndere chi protzedit dae su raportu intre s’abitare su logu Sardigna e nd’introjetat sos valores, sos raportos interpersonales, sos fragos, sos aspriores e sos incantos de sas ispetzifitzidades de sas formas vàrias de su paisàgiu.

Est dae custu intèndere chi podet essire a campu cussa unda emotiva chi produit sa poesia de sa soledade, su càntigu de su ressinnu e de sa rebellia, su contu e su romanzu corale de sas ingiustìtzias. Su frutu suo non est cungiadura, comente nd’est testimòngia sa profundidade de su contare in sa riflessione-cunfessione di Davide Casu, ma partetzipatzione e abertura a su chi su mundu chi b’est a fùrriu oferit.

Dae sa nobilesa de custa àndela est lòmpidu su messàgiu de s’indipendèntzia comente viàgiu individuale de chirca e iscoberta de sa sardidade. Ma b’est chie su cuntzetu de indipendèntzia l’isterret dae s’isfera sugetiva a sa de sa cunditzione econòmica de s’Ìsula nostra e àugurat cun sa pràtica de su printzìpiu de su federalismu una partetzipatzione paritària intre su Guvernu sardu venidore e su Guvernu Tzentrale chi vìnculet s’Istadu e sa Regione.

So de acordu de su totu cun s’ispessore de sas riflessiones de Vittorio Sechi. In cuta àndela de ideas m’agradat a caminare, cuncordende in su fatu chi s’indipendèntzia de su sardu non cheret ligada a sa fundatzione in su pianu “giurìdicu” de un’Istadu sardu. Ma in sa base de sos cunsideros fatos fintzas a como non si podet istransire un’arresonamentu nou, tenende contu de su presupostu chi protzedit dae s’istòria de su dibàtidu culturale e polìticu in Sardigna: sa Sardigna est in su pianu de s’istòria tzivile una “natzione mancada”, una “natzione sena istadu”.

Cuntzetos chi torrant in sos istùdios de istòria polìtica de su Sardismu istòricu comente torrat su cuntzetu polìticu de Indipendèntzia chi lu bogant a campu sos movimentos chi sa publitzìstica currente at definidu neosardistas, e chi si isperat chi sùperent su de èssere cadaunu a contu suo.

Un’Istadu nou o un’Istatutu nou pro s’Autogovernu?

E tando ammitemus sa furriada istòrica, est a nàrrere chi in unu tempus futurìbile si lompat a s’indipendèntzia, a sa fundatzione de s’Istadu sardu indipendente; est a nàrrere a sa pràtica de totu cussos elementos in sos cales s’artìculat in su pianu giurìdicu un’Istadu, chi diàlogat in manera paritària cun sas àteras natziones chi si sunt fatas Istados. Ammitemus, ca sa natzione est un’unidade sotziale cun caraterìsticas comunas de limba, cultura, territòriu e economia, chi si lompat a custu resurtadu.

E ammitemus fintzas chi a ghiare sa natzione sarda, che s’organizat comente Istadu cun sa forma de sa repùblica, siat una classe polìtica egèmone comente classe dirigente chi proponet, aprovat leges in sos interessos de sa natzione sarda e de su bene suo primàriu.

Interrogativu: sas leges chi diat aprovare, a diant resessire a assegurare a totu sa comunidade sarda su bonistare ùnicu pro totus? O ant a abbarrare sas disparidaes econòmicas, sotziales chi oe sunt presentes fintzas in sas natziones chi si identìficant cun s’Istadu ùnicu? A diat resessire s’Istadu indipendente sardu a resòlvere sos problemas econòmicos? E s’economia at a èssere in Sardigna in manos de sas elite industriales e de progetu, comente est in totu sos àteros Istados liberistas chi fundant s’essèntzia issoro in sa libertade individuale e de impresa?

A nche bortulare custa piràmide no at a èssere possìbile, si no est chi dae s’Artu de su Sugetu Polìticu Guvernante e dae su pianu de sas atziones suas no essat a pìgiu una morale chi si ligat a su rolu de s’impresa cun règulas noas chi in Sardigna pòngiant in atu un rolu ‘tzirculare’ de s’acùmulu de su profetu. Si diat tratare, duncas, de torrare a investire parte de sos benefìtzios e de sos godimentos de s’impresa, chi, in càmbiu de si mudare in renta finantziària ischirriada dae su sotziale, si diat dèpere ispàrghere in su territòriu, imbetzes de si cuntzentrare in sas manos de pagos o in sas cassafortes de sas bancas.

Custu sèberu diat cumportare un’operare nou, cun sas finalidade de prenare cussas diferèntzias chi sunt produidas in s’ispetzìficu dae sas atividades imprenditoriales e dae sas disparidades econòmicas.

Custu caminu diat èssere possìbile si sos sardos pertzeperant custu imperativu, est a nàrrere si in sa natzionalidade sarda de sa cale semus tratende siant in nuce sas potentzialidades chi siant a tretu de espressare una forma istadu comente mèdiu chi at a assùmere su bonistare colletivu comente primadu de lograre.

Custu traguardu presuponet una revolutzone culturale, una cussèntzia colletiva arta alimentada dae su de connòschere s’istòria pròpia comente pòpulu, dae sa cultura chi siat a tretu de isvilupare sas capatzidades individuales morales de cadaunu, dae su rolu de sos intelletuales chi si diant dèpere decrarare orgànicos a su superamentu de sa dipendèntzia econòmica e de sa sudditàntzia de sa Sardigna: est totu su chi faghet una natzione comente “unidade sotziale” chi aspirat a unu venidore de autoguvernu e indipendèntzia.

E sigomente in su pianu de sos cunportamentos sa morale movet s’interessu individuale pro agire, frenat s’istintu negativu e duncas s’ingiustìtzia sotziale, non podet èssere “astrata” dae sa realidade, ma aplicada comente cumportamentu reale positivu orientadu a su bonistare colletivu.

Aplicada in un’isfera prus arta, ligada a s’economia, in fase de cunsapevolesa est posta in sas cunditziones de fàghere ativare s’intraprendèntzia in s’istadu de ànimu in chie vivet in sas terras chi sunt postas a un’ala. S’atzione polìtica, in lìnia cun sa morale noa, chi esaltat sa giustìtzia sotziale, s’at a mòvere in su caminu fecundu de sa chirca de un’istrategia ratzionale chi punnat a lograre su bonistare pro totus.

S’isvilupu no est petzi produtzione de mercantzias e cunsumu

A pàrrere meu s’isvilupu non podet èssere reduidu petzi a sa produtzone de mercantzias in cantidades semper prus mannas de pònnere in su mercadu chi rechedet semper mercantzias de cunsumare a s’infinidu. S’ecuatzione prus isvilupu uguale prus cunsumu diat merèssere a nche la bortulare, bi diat chèrrere a superare una visione ligada a su bene materiale in cantidades semper prus mannas pro lòmpere a unu rolu, comente si deduit dae su cuntzetu de Isvilupu, chi non siat petzi de identificare cun su progressu materiale e sas esigèntzias de su Mercadu.

Custu cheret nàrrere una visione noa de sa sotziedade chi respetet s’echilìbriu intre sas resursas disponìbiles: agricultura, pisca e indùstria, e abilidades intelletuales e connoschèntzias. S’isvilupu cheret ligadu a s’aspetu sotziale: cultura, deretos de sa pessone, iscola, sanidade, superamentu de sa povertade.

Diat èssere superadu in custu caminu s’istadu de marginalidade de sos territòrios sinnados dae sa povertade chi ispinghet sas pessones a si nche tramudare dae sas terras de su bisòngiu a àteras in ue sas esigèntzias de sos indivìduos podent èssere cuntentadas. Torrat, in sa base de custos printzìpios, s’aspetu morale chi si ligat a su traballu e duncas a un’idea de isvilupu chi depet pònnere in pare aspetos econòmicos e implicatziones sotziales.

Si custos duos elementos caminant in pare s’isvilupu s’at a identficare cun su progressu colletivu, duncas su primu non si podet cuntzepire petzi in manera partziale, est a nàrrere comente produtzione in aumentu de mercantzias pro unu cunsumismu chi est in aumentu in sa matessi manera dae bandas de sas famìlias. In fines, at a bastare su reconnoschimentu e s’esistèntzia de un’Istadu Sardu pro sa solutzione de sos problemas nostros?