Un’abatu galu non cumpletadu in unu risiko econòmicu mondiale a “geometria variàbile”.

Si nde intendiat arresonare giai dae su 2004 in Ottawa, tzitade canadesa, de s’apretu de un’acordu commertziale in contu de cuncàmbias lìberas intre Cànada e Unione Europea. B’at chertu annos e annòrios a negòtziu, dae su 2009 finas a sos congruos cun sas firmas finales postas in su mese de santugaine coladu, in Bruxelles. Semus faeddende de CETA, acrònimu inglesu de Comprehensive Economic and Trade Agreement.

A li nàrrere acordu diat pòdere èssere finas esageradu, sende chi depet èssere galu ratificadu dae 28 parlamentos natzionales de sos istados UE, 27 si leamus a cunsideru chi sa Grande Bretagna ammàniat, finas si cun lentesa, sa dispedida dae sa UE.

A cajone de custu, finas Donald Tusk, presidente de su Cussìgiu Europeu, pispisat chi est mègius a andare a bellu ca sa partida no est acabada comente si pensat.

Sa UE est unu mercadu de isblocu chi ischìssiat in bonu a medas, cun prus de 530 miliones de tzitadinos-consumadores, su mercadu ùnicu mondiale prus mannu. Pro su Cànada, su blocu europeu rapresentat su segundu cumpàngiu commertziale e, abisu de s’Istitutu de istatìstica canadesa, sa UE, leada in totu sa mannària sua, est su segundu investidore in intro de su paisu nordamericanu. Unu riu de paràulas iscritas, cussu de su CETA, longu 1600 pàginas, in ue si podent agatare de seguru benefìtzios e tretos non craros meda.

S’acordu, segundu su chi si medit, at a ismanniare su volume commertziale intro UE e Cànada de su 20% e si contat, cun s’abolitzione de belle su 98% de sas tarifas doganales, de fàghere a resparmiare nessi 500 miliones de èuros a s’annu a sos esportadores de su “continente betzu”. Su tratadu at a garantire s’amparu de su “made in”, a manera de istransire su parmigianu a bestimenta canadesa o a s’imbesse pro produtos fatos a s’àtera banda de s’Otzèanu. Sas impresas de ambas partes ant a pòdere partetzipare finas a sas garas de apaltu pare pare in sos duos continentes.

In mesu de tretos medas cuntrastados, e sos atos a iscontròriu non sunt mancados de seguru, b’at cussu de tribunales dedicados chi ant a fàghere de arbitros in sos pretos intre unu Istadu e una cumpangia industriale manna chi podet bìdere postos in perìgulu sos interessos suos.

Pro assempru, e pedende perdonu pro sa banalidade, diat pòdere costare chi unu produtore de sigaretas ghetet in pretu un’Istadu ca at detzisu de proibire sa produtzione o su consumu de su fumu in su territòriu suo, pro bardare sa popolatzione e sa salude sua. Intro sos assempros chi però non sunt semper de creze ambientalista, essit a campu sa modalidae de estratzione “Tar sands” in s’Alberta famada, semper in Cànada, renas impreadas in campu edilìtziu, ma chi ant unu protzessu estrativu non in lìnia cun s’amparu de s’ambiente.

No in tamen su tratadu leet impignos pro dare cara a s’ambiente e a s’amparu de sa salude, sos partitàrios de su “no” atragàgiant s’acordu, contende chi totu at a èssere a vantàgiu de sas multinatzionales de medida manna e de sas lobby mondiales chi ant a apetigare, in paritzas maneras, sos printzìpios de fundamentu chi sunt sa salude, sos deretos de sos traballadores, tzitadinos e consumadores. Cumpangias de medida mondiale chi diant fàghere trassas frassas a tales chi potzant defensare s’intrada de profetos grassos.

De reghente, sa geografia at cambiadu formas. Su Rennu Unidu, cun unu referendum at votadu pro si dispedire dae s’Unione Europea, ma diat chèrrere mantènnere su mercadu ùnicu. Sa Turchia, nou de primore intre Oriente e Otzidente, at dae pagu tempus fatu ischire, tràmite fontes guvernativas, chi diat pòdere nàschere s’acordu pro sas cuncàmbias lìberas cun sa Rùssia. Sos Istados Unidos ant unu abitadore nou in sa Domo Arba chi promitit prus murallas chi non pontes. Sos matessi Istados Unidos chi sunt in intro de s’àrea de cuncàmbias lìberas Nafta, chi incluit Mèsicu e Cànada. Su matessi Cànada, cun su tratadu, diat pòdere ismenguare sa dipendèntzia commertziales cun sos USA, sende chi a s’ispissu, custa dipendèntzia la mentovant finas in sas mesas polìticas.

E posca b’est sa Tzina, chi bantat crèditos mannos cun s’Amèrica e chi sedet dae tempus medas a sa mesa de sos mannos, chi a bisu de sos espertos chi nde cumprendent, at a divènnere intro su 2030 sa prima potèntzia econòmica mondiale, colende-nche sos USA.

Una batalla chi no est pare pare, cun sos deretos de sos traballadores chi sunt a prope a zero e cun sa democratzia chi non si bidet amancu a s’orizonte. Sa Rùssia paret in prus un’imbaru tostu pro su gigante tzinesu, ma in una positzione semper e cando de alleadu minore.

A ùrtimera, ma non pro importu, su blocu nou de sos paisos BRICS, (Brasile, Rùssia, Ìndia, Tzina e Sudafrica) , chi ant costituidu una banca parallela issoro in su Fundu monetàriu internatzionale sende chi non si sunt sentidos rapresentados a manera ampra. Est sa New development bank, chi at su cuarteri generale suo in Shangai. Totus sunt bhlocos mannos de alleàntzias militares e econòmicas, semper a “geometrias variàbiles”.

A cajone de custu etotu, su CETA est bidu comente intrada dae sa “Ghenna de segus” pro lòmpere a unu nègotziu nou de su TTIP, acordu de cuncàmbias liberas cun sos Istados Unidos, chi s’est arrocadu como pagu tempus in sas renas de sa chènscia populare e de sas cantzillerias europeas.

Si diat pòdere finas suddire, aende resone o no, chi in sos deghennios de su tempus benidore s’àrea mondiale de sas cuncàmbias lìberas siat sa matessi cosa de s’ispàtziu militare de sa Nato, acordu de creze militare.

Mudant a manera sighida sas làcanas, cussas territòriales e econòmicu commertziales. Sas fronteras, oe prus de eris, sunt a geometrias variàbiles. Cussu sotziòlogu polàcu mannu de Zygmunt Bauman, nareit chi “sas làcanas nos dant seguresa. Nos ponent a ischire comente, in ue e cando non podimus mòvere. Nos consentit de fàghere cun cunfìantzia”.

Pro su CETA sa partida no est serrada in totu. Sa botza at a colare a sos 28 parlamentos istatales europeos chi l’ant a dèpere ratificare, in ue ognunu at a pedire calicuna cosa a cuncàmbia e de diferente in su condomìniu de s’Unione Europea, cadaunu intro sas “làcanas” suas, chi in geografia si narant “fronteras”, finas custas a geometrias variabiles.

Maurizio Carta, Londra