(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

Donald Trump at bintu su votu de sos collègios eletorales (mancari no apat bintu su votu populare) pro more de s’agiudu, chi non b’at àpidu rivales, de sos biancos de sa classe operaja. Issos si intendent postos a un’ala dae un’economia e dae una sotziedade chi sunt mudende die cun die.

E como sunt a puntu de si balangiare sa paga – cussa matessi paga chi Trump, in totu sa carriera sua, no at mai mancadu de ghetare a coddos a totu sos chi ant tentu cunfiàntzia in sas intentziones bonas suas. Abbaidade in sa boghe ”Trump University”.

E tando eja, sa classe operaja bianca est a puntu de èssere traita.

Sa proa de custa traitoria annuntziada est in su sèberu de una sèrie de figuras pro-azienda e anti-traballu pro sas positziones craes de guvernu. In particulare, sa noa prus de importu de custa chida – a beru, mi’, la depides agabbare de bos cuntzentrare in sos tweet de Trump – est istada su sèberu de Tom Price, inimigu giuradu de s’Obamacare [s’”Affordable Care Act”, sa riforma sanitària de Obama, ndt] e ampararadore de sa privatizatzione de Medicare [su programa federale de assistèntzia a sos antzianos e a sos disàbiles, ndt] in su rolu de ministru de sa sanidade.

Custu sèberu forsis cheret nàrrere chi s’Affordable Care Act est destinadu a nche l’iscontzare, e in totu custu sos amparadores prus entusiastas de Trump ant a èssere pròpiu sos chi bi perdent de prus.

Sa prima cosa de ammentare est chi totu custu faeddare, dae bandas de sos republicanos, de “abrogare e sustituire” est semper istada una trampa. Su G.O.P. [Grand Old Party, su partidu republicanu, ndt] nch’at coladu sos ùrtimos 6 annos faghende crèere chi teniat pronta una solutzione pro sustituire s’Obamacare; sa resone chi custa solutzione no est essida galu a campu est chi, a sas beras, non b’est.

S’Obamacare est istruturadu in custa manera ca no lu diat pòdere èssere in manera diferente: no est possìbile a propònnere assistèntzia sanitària a sos americanos cun patologias pregressas si non b’at sussìdios federales chi siant a tretu de mantènnere sos prèmios assegurativos a livellos chi totu sos àteros bi podant lòmpere.

Una solutzione sustitutiva eventuale, duncas, at a dèpere assimigiare meda a s’Obamacare, o si nono at a dèpere privare de asseguratzione sanitària milliones de pessones chi nde tenent bisòngiu a sa disisperada.

Su sèberu de Tom Price mustrat in manera crara chi s’amministratzione Trump est pronta a fàghere pèrdere s’asseguratzione sanitària a milliones de pessones. E medas de sos chi bi perdent ant a èssere amparadores de Trump.

Sa proa de custu est in sos datos de sos tzensimentos dae su 2013 a su 2015, chi mustrant s’impatu de s’aplicatzione prena de s’Obamacare. In custu perìodu su nùmeru de americanos sena asseguratzione sanitària est faladu de 13 milliones; in mesu de custos, sos biancos privos de istrutzione superiore, chi ant votadu in manera maioritària pro Trump in unu raportu de duos a unu, sunt pagu prus o mancu 8 milliones.

In mesu de custos, duncas, amus a tènnere prus de chimbe milliones de amparadores de Trump; medas de custos sufrint de patologias crònicas e pro sa prima borta in sa vida issoro ant bogadu profetu dae un’asseguratzione sanitària; issos ant in pessu votadu pro fàghere sa vida issoro prus difìtzile, prus trista e prus curtza.

Pro ite l’ant fatu? Podet dare chi non si siant abbigiados de su fatu chi fiat in giogu sa cobertura sanitària issoro etotu – de su restu, in sa campagna eletorale, sos mèdios de informatzione ant faeddadu pagu a beru de polìtica.

O podet dare chi apant crèidu a sa promissa de Trump de sustituire s’Obamacare cun carchi cosa de mègius.

In ambos duos casos si nch’ant a ischidare totu in unu, e custu ischidòngiu at a èssere galu prus traumàticu cando sos republicanos ant a cumintzare a pònnere in pràtica s’idea de fàghere agabbare su Medicare, un’idea chi paret chi bi siat galu, mancari su presidente nou apat promissu chi non si nde faghet nudda.

E si bos ais pregontadu si Trump at a èssere bonu a nche fàghere torrare in Amèrica sos postos de traballu pèrdidos in sas ùrtimas deghinas de annos, sa risposta est nono. Cussas pèrdidas las ant incausadas sos mudamentos tecnològicos e non sas importatziones, e cussos postos de traballu no ant a torrare prus.

E cando sos republicanos ant a èssere resessidos in s’idea de nch’istratzare sas retzas de sa defensa sotziale, non b’at a èssere prus nudda de fàghere pro sos dannos sufridos dae sos traballadores.

A b’at a èssere una reatzione polìtica, un’undada de “rechestas de retzessu de su cunsumadore”? Podet dare. De seguru sos democràtcos diant fàghere bene a marteddare in sa traitoria de sa classe operaja dae bandas de Trump. Ma tocat a èssere cussentes de su fatu chi issu at a impitare unas cantas tàticas pro cuare su pesu de sa traitoria sua.

Una de custas tàticas, chi amus giai bidu aplichendeˑlas custa chida cun s’annùntziu ostentadu de nch’àere torradu in Amèrica sos postos de traballu de sa Carrier, at a èssere su de distraire sa natzione cun regaleddos de pagu contu, ma frunidos cun frocos e lustrinos.

Est a beru, custa tàtica at a funtzionare petzi si sos mèdia l’ant a sighire in manera ingènua e sena cussèntzia peruna de sos nùmeros in giogu. Tocat a èssere craros: Trump no at “gherradu” pro fàghere firmare sa Carrier – antzis, paret chi lis apat oferidu una tangente. E semus faeddende de unos 1000 postos de traballu in un’economia manna; a su ritmu de una Carrier cada chida, no li diant bastare 30 annos pro sarvare tantos postos de traballu cantos nd’at sarvadu Obama cun su disinnu pro sarvare s’indùstria automobilìstica; e nde li diant bisongiare 100 pro cumpensare sa pèrdida cumplessiva de postos de traballu dae su 2000.

Ma, abbaidende a sa manera chi sos mèdia ant esaltadu s’afare Carrier, a puntare in un’informatzione ingènua e numericamente analfabeta paret un’iscummissa chi otenet de seguru unu resurtadu bonu.

E si e cando sa realidade chi sos traballadores sunt perdende terrinu cumintzerat a essire a pìgiu in totu sa gravidade sua, mi timo chi sos trumpistas ant a fàghere su chi sos guvernos autoritàrios faghent a s’ispissu pro istorrare s’atentzione dae su pagu rendimentu issoro: s’ant a imbentare un’inimigu.

A bos l’ammentades ite naraia pro sos tweet de Trump? In sa matessi die chi dat unu corpu fatale a su deretu a s’asseguratzione sanitària de milliones de americanos, aco’ chi cumintzat sos istròlogos de nche leare sa tzitadinàntzia a sos chi brùsiant sa bandera americana. E custa no est una cuintzidèntzia ebbia.

Su puntu est custu: non depimus pèrdere de vista su chi est de importu. Milliones de americanos sunt istados in pessu còrpidos a traioria. Su fatu istat chi galu no l’ischint.

*The New York Times, Nadale 2016