(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto e selezionare quella tricolore)

(In sa die de s’anniversàriu de su disacatu de Ustica, pùblico unu cantu de su capìtulu chi a cussa acontèssida apo dedicadu in su libru meu subra Frantziscu Cossiga)

“A is 8 de merie de su 27 de lampadas 1980 Frantziscu Cossiga est in s’istùdiu suo de Palatzu Chigi ogriende s’Agenda de su Consìgiu de is Ministros cunvocadu pro su lunis imbeniente.
In cussos minutos etotu in su chelu de Itàlia acontesset calicuna cosa ispantosa e galu misteriosa. A is 8 e 8 minutos su bòlidu IH870 de Itàvia decollat, cun duas oras de ritardu, dae s’aeroportu de Bologna, cun destinu Palermo.
A is 9 oras su presidente de su Consìgiu si movet conca a domo sua, in ue sunt isetende·lu pro chenare. Duos minutos antis ant registradu s’ùrtimu cuntatu ràdiu tra s’aparèchiu e sa turre de controllu de Roma. A is 9 oras e 4 minutos dae sa cabina de pilotàgiu de su bòlidu IH870 nemos respondet a su sollìtzitu de incumentzare is fainas pro abassiare in deretura de Palermo.
S’aèreu parit isparèssidu e ogni intentu de istabilire cuntatos non donat resurtu perunu. A is 9 oras e 25 minutos su cumandu de sucursu aèreu de Martina Franca pigat a dirìgere is fainas de chirca, allestrende sa de 15 Trumas de Ciampino. A is 9 oras e 55 minutos su primu HH-3F incomintzat a isperiare s’àrea in ue diat podere essere acontèssidu un’intzidente. A is 10 e 5 minutos antis su ministru de sa Defensa Lello Lagorio e pustis su de is Trasportos Rino Formica si collegant cun su presidente Cossiga. A s’arbèschida identìficant una mantza ogiosa a unos cantos chilòmetros a nord de s’ìsula de Ustica. Est un’aparèchiu de s’aeronautica chi luego agatat is primos restos e unas cantas carenas. Est sa cunfirma chi s’aèreu de lìnia Itàvia nch’at rutu in unu tretu de su mare Tirrenu fungudu prus de 3 mìgia metros.
At orìgine in cussos minutos unu de is mistèrios meda de Itàlia”.
………………………………………………………….
Sa referèntzia comente apo giai atzinnadu, est a una filera de 12 mortos. A dd’aberrere est cussa de su maresciallu de s’Aeronautica Mario Alberto Dettori, originàriu de Bono. Dd’ant agatadu impicadu su 31 de martzu 1987 in su sartu de Grosseto in una manera definida dae sa Politzia iscientìfica comente a “non naturale”. Meses antis, in pensamentu, aiat forrogadu totu sa domo in chirca de microispias. Su merie de Ustica fiat in servìtziu. Comente aiat furriadu aiat naradu a sa pobidda: “So peleadu, inoghe at acontèssidu avolotu, inoghe si nd’andant totus a presone”. Faeddende cun un’àteru familiare aiat naradu “Cussu merie pariat de èssere a unu passu dae sa gherra”.
Un’àteru mortu impicadu, su 21 de nadale 1995, est su maresciallu Franco Parisi. fiat de turnu in s’aposentu de controllu su mangianu de su 18 de trìulas 1980, sa die chi agatant su mig lìbicu in sa Sila. In s’ora de sa testimonia nd’aiant essidu a pìgiu unos cantos iscontròrios. Cramadu pro si torrare a presentare in Tribunale, si morit in manera istrama una pariga de dies a pustis de sa cunvocatzione. S’ispriculu imbeniente no at acraridu agiumai, addua ogni duda achistiada, si siat istadu suitzìdiu o mortòriu.
Su coronellu Pierangelo Tedoldi, in predicadu pro nde boddire su cumandu de s’aeroportu de Grosseto, s’aiat mortu su 3 de austu 1989 in unu intzidente istradale, in tames chi su capitanu Maurizio Gari dd’aiat pigadu unu puntore su 9 de maju 1981. Fiat cabu controllore in s’aposentu operativu de sa Defensa aèrea in su de 21 Tzentros Radar de s’Aeronautica militare de Poggio Ballone e fiat in servìtziu su merie de s’istrossa. Dae is registratziones telefònicas si cumprendet un’interessu particulare de su capitanu pro sa chistione de su Dc9 e sa testimònia sua diat èssere istada tzertu “de utilidade manna in s’ispriculu”, iscriet Priore, bisto su rolu de cumandu in s’aposentu, in ue fiat in servìtziu su maresciallu Dettori. Sa morte pariat naturale a pesare de s’edade giòvana.
Un’àteru intzidente istradale, su 23 de ghennàrgiu 1983, si nde pigat a su sìndigu de Grosseto Giovanni Battista Finetti. in sa tzitade naraiant chi èsseret tentu informatziones de fatos acontèssidos su merie de s’intzidente de su Dc9, in s’aeroportu de Grosseto. Vìtima de s’istrada finas su maresciallu Ugo Zammarelli, mortu su 12 de austu 1988. Fiat istadu in servìtziu in su Sios de Casteddu e calicunu susteniat chi èsseret a connoschimentu de noas riguardu s’istrossa de Ustica.
Unu capìtulu a parte mèritant is coronellos Mariu Naldini e Ivo Nutarelli, chi faghiant parte de sa patrùllia acrobatica de is Fritzas tricolore. S’aiant mortu in s’intzidente de Ramstein, in Germaia, su 29 de austu 1988. Ambos fiant in servìtziu in s’aeroportu militare de Grosseto. Su merie de s’istrossa de Ustica fiant bolende intro de unu de is F104 in servìtziu in cussu momentu e aiant betadu agiutòriu allarme de emergèntzia generale. Sa testimonia issoro diat èssere serbida finas segundu cantu essidu a pìgiu da is interrogatòrios de unu dischente issoro, chi fiat bolende in un’àteru F104, aparèssidu a in antis a is giùighes istrutores comente assuconadu, dae s’ammentu de is acontèssidas de su merie de su 27 de lampadas de su 1980. Faghet però a pensare chi calicunu, pro nde bogare de mesu a duos testimòngios (no ischimus e canto pagu còmodos), potzat èssere lòmpidu a pianificare unu disacatu comente a cussu cajonadu dae s’istumbada in bòlidu de is Fritzas tricolore, afainadas in una aparada in terra istràngia? Intzidente, tocat a si dd’ammentare, chi aiat causadu 67 mortos e 346 fertos.