(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto e selezionare quella tricolore)

Sa prima definitzione chi dant sos vocabulàrios de su tèrmine “fidelidade” riguardat belle semper sa fidelidade comente sa calidade de chie est fidele a sa còpia, resartende pro su prus s’astensione dae sas relatziones sessuales o amorosas cun àteras pessones.

Àteros esempros de fidelidade marcados dae sos vocabulàrios sunt: fidelidade a sos amigos, a su dovere, fidelidade chi tenent sos canes cun sos meres issoro, sa de unu retratu o de una tradutzione rispetu a s’originale.

Esistit però un’àtera genia de fidelidade, e de infidelidade, chi non si nde faeddat belle mai: sa fidelidade linguìstica, chi est sa dispositzione de una pessone a no abbandonare sa limba pròpia, sa de sa comunidade linguìstica a ue issa apartenet.

In sas limbas mannas o dominantes, chi sunt bene arraighinadas ca tenent un’istadu chi las amparat e las defensat, in sas limbas normalizadas, su fenòmenu de sa fidelidade de sos faeddantes si dat a manera naturale, passiva. Sos linguistas de custas limbas riservant su tèrmine de fidelidade a sas reatziones de iperpurismu ebbia de unos pagos faeddantes de sa limba.

In càmbiu in sas limbas minoritàrias e minorizadas, che sa limba sarda, su fenòmenu de mantènnere sa fidelidade linguìstica est un’atu de resistèntzia e fintzas de coràgiu, incussiente a bortas, ma pro su prus cussiente, chi faghent sos faeddantes chi bident minetzada sa limba issoro; s’obietivu est su de la mantènnere bia cara a sa pressione chi sa limba dominadora esèrtzitat in contra de issa pro mèdiu de s’iscola, de sos mèdios de comunicatzione, de s’amministratzione, pro chi siet abbandonada semper prus, e leet su caminu de sa morte pro sostitutzione linguìstica.

Cunditzione indispensàbile pro mantènnere bia sa fidelidade linguìstica est s’orgòlliu, però a bortas custu a sa sola non bastat; e cando fartat custu tando essit a pìgiu su disprètziu. Custa atitudine de disprètziu a sa limba de su logu est dada dae unu protzessu psicològicu chi sighit sa pessone. Naschet dae sa consighèntzia de àere imparadu, dae sa sutammissione, dae su castigu, dae su disprètziu, dae s’umiliatzione, a reconnòschere su desertu chi inghìriat su faeddante de una limba cunsiderada inferiore, de una limba chi no est assotziada cun su dinari, cun sa cultura, cun su prestìgiu sotziale, una limba chi oferit petzi su disisperu de su benidore.

S’infidelidade e su disprètziu a sa limba de su logu si podent ispiegare fintzas dae su puntu de vista ideològicu: sunt su produtu de unu sentimentu de reatzione natzionalista, unu sentimentu natzionalista forte, ma a favore de sa limba dominante, de sa chi si nche cheret ingullire sa limba minoritària. Calicunu est cussiente de s’issèberu chi faghet, àteros, sa majoria, lu sufrint passivamente, e non resessint a pensare a un’àtera manera de si cumportare.