(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto e selezionare quella tricolore)

Eris so colata in s’istrada, chi in picàta ‘nche leat a Osidda, movenne dae Vitzi e attraessat sa piana de Santu Juanne. In cussu locu inuve, infrau su settanta ei s’ottanta de su novichentos, s’aiant imbentatu su modu de aggherethare s’economia de Vitzi e de sas viddas aintunnu, improntanne una vrabica de ‘ilatos chi, depiat servire pro tancare sos chircos a sas produthiones che veniant dae sos pasculos de sas erveches chi, in cussa tancas fint metas. Est istata una ocrata tzeca, m’azis a perdonare s’ossimoro e s’italianismu, de carchi politicuo vortzis de prus de unu, chi in cussu disinnu aiat postu isperas vonas pro mezorare s’economia de su locu e chi a pustis imbetzes sono risultatas vanas, pro unu territorio mannu meta e de importu pro sos benes de sa natura. Sa vrabica, comente sutzedi semper in Sardigna, fit istata tancata, ca resultaiat tropu ispesosu e imbolicosa meta s produtzione, duncas non si potiat mantenner aberta ca a pustis de s’esseret mustrata vallimentare toscaiat venas sos terrinos aintunnu. S’est iscraritu duncas, chei sa neula in d’unu manzanu ‘e sole su bisu de ortare cussu locu in d’unu tzentru de tessinzu e ‘ilatura de sa lana, che a sos chi s’atzappant in sa penisula. Tempus fachet, ap’atraessatu cussa piana pro iscriere pacas paraulas chi devio pubricare in d’unu ‘blog’ pro su turismu, so abarrata incantata dae cussu locu inuve pariat chi totu si potiat galu aggherethare. Oie, bo lu cheglio torrare a facher leghere, ca su chi apo iscritu tanno, oie paret oras de tempus e de locu ca complice sa ruca e su machine de s’omine, pacu b’at abarratu de su chi aio iscrittu.

“ Dassatu c’apo su digogliu de sa costa e cussu de sos aereos e de sas naves, risurtat cosa vona a intrare in su coro de s’Isula e bisitare sos locos chi non fachent parte de sos locos turisticos chi nos ana abituatu a connoschere. Dassanne sas vetturas, si potet galu annare a pede o in bitzicreta, ‘ughinne si si potet dae su tempus chi no ‘nche leat su suspiru e in custos locos imbetzes, torrat a esser una maghia e curret galu lentu. Sos trenos, chi colant in sas anticas rotaias, in custas tancas, parent rimas cantas, melodias de brunzu chi sonant comente ‘oches de Janas galanas e sos postales, chi galu servint pro annare dae unu locu a s’ateru intro ‘e sa Sardigna, sono tzios vetzos, chi si movent lentos comente sos thematos a prumones, in cussos caminos tortos chi però, regalant a su viazzatore, mazines anticas de unu tempus luntanu. Sico su viazu, intro su coro de sa Sardigna prus vera, chene meta peruna, dassannemi guidare solu dae sos sensos chi inoche sont semper viziles e sono s’unica mappa cussentita e chi est diffitzile chi traìcat. Anno a Osidda, un’ispetzia de “dogana de su ventu” comente intitolait su librusuo Folco Quilici, venas si non contaiat sicuramente custos locos ei sa zente chi bi bivet.Semus a 650 metros supra su mare, ei su ventu inoche surva semper, turvanne sas alas a sos zigantes de ‘erru, chi lòddurana chene pasu e insondabiles, avertini sos viazatores chi sa modernitate est arrivata a cumannare venas a inoche, a dispettu de su tempus chietu chi ponet in su coro serenitate e animu vonu. Sos Turistas, arribant ainoche chircanne su chi” (……) in aterue no acatant. Curiosos, caminant in sas carreras astrintas, chircanne sas domos de granitu, anticas e bellas galu vene mantesas, chi ammentant a chie colatincustos tretos, sos fastos de custa antica tziviltate. S’aventurant in sos montes e in sas camineras chircanne su chi tzerta literatura, at istruitu comente su munnu arcaicu de sos pastores, sa solitate rigorosa e severa chi pretennet impignu e sudore, subinne su tempus chi colat impresse, a dispetu de sos granitos, chi inoche picant su colore de su chelu de iverru. Inoche, sa geologia e s’architettura, non partit s’ordine semanticu, chi tenent sos villaggios turisticos, inuve totu est regulatu dae ‘pianos paesaggisticos e compendios architetonicos arditos’, frutu de ateros bisonzos..(…..) .Inoche, uve totu depiat essere naturale, inuve sas pretas sono abarratas pro seculos, prantatas fra terra e chelu, irmenticatas da unu Deus impressatu, cufusu dae sos sueglios sanguignos, chi inoche creschent bunnantes, como b’at unu desertu de truncos bruiatos, mannicatos dae unu male chi los cussumat dae intro. E uve, sas unnas rupitas, de avena e biada e su triuzu irruiaiat sos campos, suta su primu sole de istiu, oie b’at un’ isterrita isconfinata de pannellos lividos, prantatos in terra chi raichinas de ‘erru ruinatas. Nudda b’at prus de su chi m’ammentaio. Repressu sutta tonnellatas de ‘erru, cadmio e arsenico, materiales chin sos cales si achent sos pannellos solares e galu, diserbantes chi, ghettato che abbasanta, apretant cussas tancas, chi unu tempus sont istatas ridentes e naschimentu de orgogliosu riscattu economicu pro sa dinastia desos pastores chi, in cusas terras ant regnatu pro seculos metas.
De su chi apo iscritu tempus fachet, non b’at prus nudda oramai, solu un’isterrita de20 ettaros, apretatos sutta su pesus velenosu de s’avaritzia umana. 20 Ettaros, ‘uratos prima a sos allevamentos e a sos pasculos pro los dare a sa vrabica fallita, torratos poi a s’usu naturale e infinis, torratos a benner a sas multinazionales chen’iscrupulu chi, sichint a saccaiare sa terra nostra pro pacos dinaris, in numene e in contu de sas energias novas, lassannenos in ereditate una Cirenaica nova e predesertica, in gradu de nos dare atera solitate,povertate e carchi vrichinaza de richesa pro pacos, malatias novas chi tentant de nos uchiere comente sicarios mutos, chi isettant sa ‘ine de s’agonia. Abarrant , superbas e insolentes, sas turres de ‘erru, biancas che animas dannatas, chin sas umbras de morte, viziles supra su chi b’est abarratu e su chi at a esser da inoche adainnaintis, su locu chi unu tempus fit regnu de omines de brunzu, de sos re pastorese de s’istoria chi nos checurret in sa venas e de s’orgogliu chi tocchedat in su coro nostru de Sardos.
.