(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto e selezionare quella tricolore)

Ite sutzedit cando in un’ìsula che sa nostra non s’ispendet – a livellu istitutzionale – mancu un’èuru pro cumbìnchere sos donantes potentziales cun programmas educativos e sòlidos?
– Sas 30 mìgia bursas de sàmbene chi fartant a sa rechesta interna, nos arrivint, comente apo giai naradu, mediante un’acordu intre regiones cun unu programma bene elaboradu pro su bisòngiu natzionale; ma custa operatzione tenet pro su pòpulu sardu duas consighèntzias graves:
1) Nos fartant, semper e cun prus frecuèntzia, sas provistas netzessàrias pro fàghere una programmatzione serena de su sistema trasfusionale, blochende totu sos ospidales e arrischende sa vida de chie dipendet dae su sàmbene pro un’operatzione urgente, un’intzidente imprevistu, unu partu, unu trapiantu e chie – pro unu motivu o pro un’àteru – tenet bisòngiu cun frecuèntzia de trasfusiones: talassèmicos, patzientes oncològicos, e cun s’edade mèdia semper prus arta, betzos chi tenent bisòngiu de sàmbene pro vìvere.
2) Su bilantzu de s’Assessoradu a sa Sanidade, duncas sa Regione Sardigna, duncas totu su pòpulu sardu, ispendet sa tzifra astronòmica de 6 milliones de èuros pro cumpensare sas Regiones cun sas cuales ant istipuladu sas cunventziones tzitadas. Su sàmbene non si còmporat, ma si pagant sos gastos.
Sa classe polìtica nostra distraida, in sos ùrtimos trinta annos, at lassadu de si ocupare de su problema sàmbene, causende unos problemas chi detèrminant una calidade bàscia de vida pro chie nde tenet bisòngiu e, in prus, ponet in perìgulu su deretu a sa salude de mìgias de sardos.
Si sa Regione Autònoma de sa Sardigna non cheret ispèndere impreende, pro esempru, cussa cantidade de unos 250 mìgia èuros “aorrados” gràtzias a su traballu solitàriu de sos ùnicos sogetos impignados, est a nàrrere sas assotziatziones de sos talassèmicos e s’AVIS – no at a istentare a sutzèdere custu:
– Chistione controllu (screening) (1): amus a assìstere a un’aumentu de sas interrutziones de raidòngiu cun aumentu de su gastu sanitàriu ma, mescamente, cun efetos importantes in sas famìlias chi faghent recursu a cussa pràtica. No est netzessàriu èssere anti abortistas pro cumprèndere sa suferèntzia grave chi tenet cale si siat fèmina chi faghet recursu a custa pràtica. Fèminas ( e naturalmente òmines) chi a s’ispissu non tenent nen su tempus, nen sa serenidade, nen su sustentu pro cumprèndere ite est sa talassemia;
– Chistione controllu (screening) (2): amus a assìstere a un’aumentu significativu de nàschidas de criaduras cun talassemia (ca pro sos motivos chi siant non totu sas còpias detzidint pro s’abortu).
– Chistione Sàmbene (1): sas àteras regiones non nos ant a pòdere prus imbiare bursas de sàmbene: sas istadìsticas de su Centro Nazionale Sangue e de s’AVIS Nazionale, mustrant chi b’est unu minimamentu importante de donantes sobrantes (sas regiones autosufitzientes duncas no ant a èssere prus interessadas a leare donantes in prus de sos chi tenet netzessidade);
– Chistione sàmbene (2): sa rechesta interna de sàmbene (chi est creschende pro more de fatores meda comente s’edade aumentada, sos movimentos migratòrios chi nde batint variantes genèticas noas de talassemia, aumentu importante de formas tumorales pro s’incuinamentu artu in unos cantos territòrios) at a sighire creschende, mentres chi sos donantes potentziales (giòvanos e non giòvanos) ant a abbandonare s’Ìsula pro agatare un’istabilidade econòmica dignitosa.
Sa Sardigna est in ritardu, a dolu mannu, in custas chistiones fundamentales e, personalmente, so ispantadu e a su matessi tempus disorientadu ca nemmancu custa Giunta cun unu Presidente chi benit dae su mundu universitàriu e un’Assessore a sa Sanidade dotore ematòlogu, siat istada capatze, nointames sas rechestas numerosas e insistentes de sas assotziatziones nostras de categoria, de las afrontare cun detzisione.
Si calicunu s’est ponende su problema de sas resursas, o si l’at postu in su tempus coladu, s’est isballiende duas bortas. Diat bastare difatis prus pagu de s’1% a s’annu de su bilantzu de s’Assessoradu a sa Sanidade pro afrontare su problema chi, comente est sutzesu in àteras regiones in ue sa talassemia no est endèmica, in pagos annos ant risòlvidu de su totu sos problemas chi nois tenimus dae annos.

(fine de sa segunda e ùrtima parte)

*Fundadore e Presidente de Thalassa Azione Onlus
Co – Fundadore Coordinamentu Assotziaztiones Sardas Talassèmicos