(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

Proade a immaginare a una vetura Fiat Topolino prodùida in s’agabbu de is annos 40 e revisionada petzi duas o tres bias in is ùltimas deghinas de annos, chi biàgiat in sa prima corsia de un’autostrada, mentres chi dda propassant deghinas de automòbiles de ùltima generatzione.

Non ddu at duda chi siat meda prus simple a ddu creere che gag de Fantozzi o de Mr Bean chi comente acadessimentu berdaderu.
Ma calicuna cosa de meda simigiante nos pertocat totus ca, a dolu mannu, trasladende a(non serbit) custa metàfora in s’àrea de is istitutziones, nos diamus agatare luego de(non serbit)s’anacronìsmu chi caraterizat s’istitutu de s’autonomia in Sardigna.

Est bastante leghere a (non serbit) su testu de s’istatutu ispetziale pro nos avisare chi in generale custu, no antimas is agiornamentos prodùidos in is annos, si riferat a unu cuntestu istòricu agabbadu dae (di)non serbit ora e de comente pro custu siat in totu inadeguadu cunforma a(sa A andat inoghe) ambas a is esigèntzias de sa Sardigna de su tempus de oe e de is isfidas de custu de bintunu sèculos.

Cunsiderende chi intàmis est a largu difùndida intre is òmines de cultura, de cussos de is istitutziones e de is tzitadinos normales de s’ìsula sa valutatzione pre-politica e pre-giuridica chi s’ispetzialidade no est unu anacronismu localìsticu, ma est a s’imbesse sa conditio sine qua non pro chi sa Sardigna abarret intre s’istadu italianu, est lòmpidu su tempus chi resonamus de manera sèria subra de su destinu de s’autonomia nostra chi deo bido malu, setu chi totus nois non nos ischidamus.

Custa sensibilidade difùndida est difatis cuntrastada de manera semper prus forte dae is decraratziones de giornalistas, òmines de cultura e polìticos de sa penìsula (comente a su giornalista mortu dae pagu Mario Cervi, su sotziologo Giorgio Alberoni, s’ex ministra de is reformas Boschi e su presidente de s’assòtziu Federconsumatori Trefiletti) chi no agabbant de sutalineare chi is Regiones cun istatutos ispetziales siant in generale un’istitutu disavesadu, a prus chi pesosu pro is finantzias de s’Istadu.

Est evidente chi cada Regione est diferente dae s’àtera e non b’at duda chi pro esempru sa classe dirigidora sicula est istada de manera evidente unu disastru pro su chi pertocat su malu guvernu e su disperdìtziu de risorsas pùblicas: pro custu su giornalista e iscritore Pietrangelo Buttafuoco at chèrridu titulare unu de is ùltimos libros suos “buttanissima Sicilia. Dae s’autonomìa a Crocetta, est totu unu disastru” e in cust’òpera at propònnidu s’inditu de unu cummissàriu e a pustis s’abolitzione de s’Istatutu de autonomia.

Totus custos sunt de manera evidente problemas issoro. Non ddu at duda chi sa Sardigna est un’àtera cosa. Est un’àtera cosa ca s’autonomia de sa Trinacria aiat àpidu sa giustificatzione cosa sua non tantu in sa cultura o in s’insularidade, ma mescamente in is eventos istericos chi fiant sighidos a su pustis gherra, cun sa netzessidade istratègica de cuntrastare su movimentu separatista de Finocchiaro Aprile e de s’EVIS chi in cussos annos aiant balangiadu popularidade manna. Un’ischera chi si fiat rivelada binchende, cunsiderende chi custos fiant isparèssidos dae s’iscena in pagos annos.

Pro su chi pertocat a nois, non tenende in contu episòdios pagos a beru èssidos a campu in su passadu, sa classe dirigente nostra est semper istada prus responsàbile meda in s’atividade amministradora. In prus sa geografia, sa limba e s’istòria faghent de sa Sardigna una natzione fata, mancari chene un’istatualidade cosa sua reconnota a livellu internatzionale. A su contràriu de sa Sitzilia chi costituit pro custos aspetos (ma non custos petzi) su continuum naturale de sa penìsula italiana e calabresa in manera particulare.

(sighit)