(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)
Sas Provìntzias sunt mostros prenetados a si mòrrere? Depent galu esìstere? Comente e con cale tareas?

In sos annos ùrtimos sunt istadas adotados una filera de provedimentos protzedende dae un’unda de emotividade riformista de mollu “populista” a manera chi non si podet crèere.

Su mudòngiu sighidu de sas règulas giurìdicas non semper però est parìvile a s’apretu reale de unu Paisu, antzis a s’ispissu creat cufusione finas in sos espertos e in chie bi traballat e duncas, movende dae inoghe, sa netzessidade de intervènnere a manera sighida cun tzircolares interpretativas, lìnias ghia e totu su chi serbit pro nde bogare azola dae su gròmuru normativu. In unos cantos casos, su legisladore est partu a àere prus aficu a s’atividade de revisione mera chi non a sos resurtos suos.

Sas istàntzias matessi propostas comente riformistas (in capas tentende de rentènnere su populismu) ant rapresentadu un’atacu a s’organizatzione de s’amministratzione pùblica e de sas rapresentàntzias polìticas suas.

Custa fùria iscontzadora a la page s’est presentada cun caras diferentes. Unas cantas bortas che a movimentu anti-casta contra sos privilègios beros o presuntos de sos polìticos, e, a cajone de custu, cheriat a ghetare a s’àliga totu su chi non fiat funtzionale a s’annoamentu chi sa sotziedade rechediat.

Àteras bortas, cun interventos neo-liberistas in economia chi si presentaiant comente retzetas obligatòrias pro sa revesa econòmica, burrende deretos de importu pro sos traballadores e precarizende meda de issos cun sa pràtica de su voucher pro pagare sa prestatzione de traballu.

In su bote de s’àliga, bi fiant intradas finas sas provìntzias leadas a cunsideru che a entes isentes.

S’apretu declaradu pro nche las abrogare fiat cussu de s’atremenamentu de su gastu pùblicu, bèndidu che a isòrvida de totu sos males e bastante a giustificare sa mutzadura de sos servìtzios a sos tzitadinos.

Gasi fiat naschidu unu degollu meru e sìncheru de sas Provìntzias, in antis polìticu e posca amministrativu, nurdiadu dae sas matessi fortzas polìticas de guvernu chi mai diant dèpere sighire a manera emotiva undas de populismu.

Sa Sardigna fiat istada regione “aberi caminos” in contu de apretu a iscontzare. Su 6 de maju 2012 si fiant cunvocados in Sardigna deghe referendum pro truncare sos gastos de sa polìtica. In mesu de custos, unos cantos interrogos abrogativos pertocaiant s’abolitzione de sas provìntzias “regionales” (Carbònia-Iglèsias, Campidanu Mesanu, Ogiastra, Terranoa-Tèmpiu), mentres pro sa burradura de sas provìntzias istòricas – vincoladas dae sa reforma costitutzionale – si fiat cunvocadu unu referendum consultivu e, mancu a lu nàrrere, sa majoria de sos votantes si fiat espressada a favore de s’abolitzione de totu sas provìntzias.

A custu referendum aiat postu fatu sa lege natzionale e cussa regionale in contu de su sestu nou de su sistema de sas autonomias locales e dae tando su cuadru normativu s’est torra agromoradu.

In primis sas provìntzias de Tàtari, Nùgoro, Aristanis e Sud Sardigna sunt divènnidas entes de segundu livellu cun unu cussìgiu, unu presidente e assessores chi s’ant a nàrrere cussigeris delegados. Est istada creada e est giai operativa sa tzitade metropolitana de Casteddu chi paris a àteras 16 comunas rapresentat una realtade importante e noa. Istitutziones noas sunt finas sas retza metropolitana, sa tzitade mesana e sa retza urbana.

Afortiada dae sa reforma, est istada posca s’unione de sas comunas (mìnimu 10 mìgia abitantes e 4 o prus comunas lacanantes), pensada pro adduire a sas rechestas de sos territòrios, finas de cussos chi si nche sunt semper chesciados chi su status de Tzitade Metropolitana esseret istadu reservadu a Casteddu Capitale ebia.

Ponende fatu a custa architetura istitutzionale noa, est làdinu chi non si podet propònnere sic et simpliciter de torrare a su passadu. Diat èssere dannàrgiu e diat cajonare dannos prus mannos de sos chi diat àere cajonadu, si esseret colada sa reforma.

Non b’at duda chi su resurtu referendàriu ponet su problema de unu sestu nou de custos entes, finas ca, pro iscobiare totu, sas Provìntzias fiant in crisi de identidade giai de tempus meda e su bisòngiu de un’annoamentu fiat cuncreta. Semper chi siat cumpartzidu su fatu chi apant gau unu rolu importante.

Cale potzat èssere custu rolu est sa lege matessi de sestu nou regionale chi lu narat cando prevedit sos “àmbitos territoriales istratègicos”. Difatis, sende chi non podiat escluire unu livellu de pranificatzione istratègica de àera vasta, introduit custos àmbitos chi àteru non sunt àteru si non su campu de atzione de sas provìntzias, chi pagu tempus a tando diant èssere istadas burradas, ma chi imbetzes sunt galu in cue.

Ma calicunu a beru podet pensare chi siat bastante, bidende su resurtu referendàriu, a annoare sos giai isentes cussìgios provintziales gasi comente sunt istruturados, eletos finas cun eletziones de segundu livellu? Cherimus chi sas provìntzias apant, in prus de sas funtzione amministrativas prevedidas dae sa lege, finas unu rolu e còmpitos polìticos? E in custu ùrtimu casu, non diat èssere mègius una torrada a s’eletzione direta de sos òrganos polìticos suos?

Tocat a si firmare e a meledare, a non si lassare collonare dae s’emotividade legislativa chi at piessinadu sos annos ùrtimos e a creare sas premissas a tales chi sas Provìntzias siant ùtiles a beru pro sos tzitadinos, acumprende unu rolu de programmatzione e de collegamentu istitutzionale in intro de s’àmbitu territoriale issoro.