Custu est su giassu in limba Sarda.

Per leggere l’articolo in italiano, clicca sulla bandiera in alto, scegliendo l’opzione del tricolore.

Cun Emiliano Deiana, sìndigu de Bortigiadas e presidente de s’Anci, ànima crìtica chi est traballende pro unu rennovamentu mannu de Partidu democràticu, faeddamus de polìtica italiana e sarda. De oe e de cras.

Su cunfrontu subra de su guvernu est lòmpidu a su mamentu detzisivu. Bostè est cumbintu dae semper chi su Pd depet essire dae su cugione e andare a abbaidare sas cartas de su M5S?

Non si tratat de cumbinchimentos personales. Si tratat de bìdere sa realidade pro sa chi est: sas eletziones nos ant intregadu tres minorias. Pro fàghere unu guvernu tocat chi duas de sas minorias si pòngiant de acordu. Si si cheret intregare s’Itàlia a s’alliàntzia intre M5S e Lega si lasset fàghere e su Pd abbarret in su cugione de s’iscola materna, de s’infantilismu polìticu. Sa “tàtica” de su Pd at mòvidu dae s’hashtag #senzadime, una casta de polìtica de asilu nidu: tue m’as ofesu e deo non ti faeddo. Diat tocare, in càmbiu, a fàghere comente in Germània. A s’adoviare, a si faeddare. A aberguare si b’at cunvergèntzias programàticas reales (lege eletorale, gherra a sa povertade, traballu, iscola e totu gasi e sutapònnere s’ipòtesi de acordu – pro su chi pertocat su Pd – a su votu de sos iscritos. Cun seriedade e mente lìbera, cun ispìritu abertu a su cunfrontu e a s’ascurtu. S’abbàidet a su bonistare de su Paisu e no a s’interessu de parte o a sas tàticas macronistas de sos sìngulos. Creo chi s’incàrrigu esplorativu a su Presidente de sa Càmera Roberto Fico podat andare in cussu chirru, aberende àidos de importu intre sas ànimas diferentes de su M5S.

Si acuntesset custu, ite b’at de s’isetare de cuncretu, dae su puntu de vista de s’atzione legislativa e esecutiva?

Una lege eletorale noa chi garantat democratzia e guvernabilidade. Una lege subra de sa democratzia in sos partidos e in sos movimentos. Normas sèrias subra de su cunflitu de interessos. Una gherra manna a sas disegalidades e a sa povertade. Un’investimentu mannu a beru in sas comunidades e in sa democratzia locale pro torrare a pònnere in campu sas àreas internas de su Paisu comente motore de isvilupu. Deretos tziviles noos e de tzitadinàntzia comente su Ius soli. Sa gherra a sa criminalidade organizada e a sas màfias. Un’agasàgiu umanu e ordinadu de sas migratziones. Una polìtica èstera mediterrànea chi torret a pònere in campu su rolu de s’Itàlia in su mundu. Si pòngiant a un’ala, in càmbiu, ipòtesis de riformas costitutzionales chi sos italianos ant botzadu sena remèdiu su 4 de nadale de su 2016. Si preferat sa “manutentzione” normativa e polìtica a s’iper-riformismu gattopardescu de su de cambiare totu pro non cambiare nudda. Sa veridade est chi sos italianos cherent unu guvernu normale, fatu de pessones onestas e sèrias chi tèngiant un’atitùdine misericordiosa e empàtica cun sas pessones e sas dificultades chi afrontant cada die. Prus pagu dischentes de su maghiàrgiu e prus vida reale. Prus pagu hashtag e prua umanidade.

Chitzo est pro fàghere unu contu sèriu – e duncas una autocrìtica – de su chi est acuntèssidu in domo Pd in sos ùrtimos deghe annos?

Forsis est fintzas tardu. Su Pd depiat innovare sa polìtica. Imbetzes b’at àpidu una gherra sena pasu de currentes e grupos de podere. B’at àpidu un’involutzione, fintzas de sos temas, chi non si podiat pensare pagos annos a como: subra de sa gherra, subra de sa paghe; subra de su “los depimus agiuare in domo issoro” naradu dae Renzi custu istiu pro sos migrantes. Subra de su de privilegiare sos “meres” e abbandonare sos operajos, su de nàrrere chi sos dipendentes pùblicos sunt mandrones o su de carrigare a sos insinnantes sos fallimentos de s’iscola. Subra de una visione atzentradora e tzentralìstica contra a sas comunidades locales e sos territòrios. Non servit a cambiare petzi sas pessones si non si torrat a sos fundamentales de democratzia, egalidade e solidaridade. Servit a cambiare s’acurtziada culturale a sa polìtica, a su de èssere de manca in sa modernidade.

De cunseguèntzia, in su particulare, custa disàmima fintzas a Sardigna at a bènnere?

In Sardigna – in su Pd e in su tzentrumanca – semus galu incartados in sa legisladura 2004-2009: s’artziada e sa ruta de Renato Soru. No amus ne analizadu nen metabolizadu cussa esperièntzia de Guvernu e cussa derrota. Semus galu in intro de s’acuntèssida Cabras contra a Soru de su 2007 cando chi su mundu est currende lestru a dae in antis. Cun un’agravante: s’afiliatzione currentìtzia romana dae sa cale, a turnu, s’est chircada sa protetzione, ismentighende, in parte, sos interessos reales de sos sardos e de sa Sardigna: trasportos, bonìficas, tzerachias militares, intradas fiscales, investimentos èsteros in Sardigna.

Como si faeddat de Pd sardu, federadu cun Roma. Una proposta chi Cabras e Maninchedda ant fatu in cumintzu de custa legisladurae. No li paret chi custa proposta lompet foras de tempus màssimu? In su sensu chi si podat interpretare comente una mossa disisperada pro sarvare su chi si podet sarvare.

No isco ite cherent fàghere Cabras o Maninchedda de sos cales, mancari in sa diferèntzia de visiones, tèngio unu rispetu mannu pro s’istòria issoro e e su passadu issoro. Personalmente – e non dae oe – so in favore de sa nàschida de su Partidu Democràticu de Sardigna. In custu sensu, comente naraiat Antoni Gramsci, tocat a “atzelerare su venidore”. Pro custa esigèntzia istòrica bi cheret un’atzeleradore de partìculas rapresentadu dae sas levas noas chi su prus sunt giai impinnadas in su trintzeramentu de sas amministratziones locales – abbarrent sèrios: deo so un’amministradore comunale betzu, unu sìndigu de campagna. Bi cherent sas levas noas de amministradores chi no ant tentu nudda de ite fàghere cun sas currentes romanas fassinianas, bersanianas o renzianas. Sas levas noas chi intendent in su coro su de èssere sardos diant dèpere riflètere subra de un’assuntu banale: sos interessos de sa Sardigna sunt diferentes – nen mègius nen peus, ma diferentes– dae cussos italianos. A bias custos interessos sunt in cuntierra e tocat a gherrare sena cadenas de afiliatzione pro los bìdere reconnotos. Sa gherra la podent fàghere petzi sas generatziones non cumprumissas cun su collateralismu sardu-italianu. Custu, est craru, pro una Sardigna aberta a su mundu e non pinnigada in sas tristuras suas, ponte culturale in su Mediterràneo e in Europa, ponte de libertade e de democratzia abertu a sas contaminatziones culturales positivas.

Càmbiant sas istrategias ma non sos òmines e sas fèminas chi las mandant a in antis. Su Pd sardu paret ingessadu – in sas dirigèntzias suas – dae prus de 10 annos.

No apo mai fatu polìtica personalizende sos eventos. Duncas no m’andat de personalizare nudda. Dia chèrrere essire dae sa banalidade isfinidora de su de “tocat a torrare a cumintzare dae sos Tzìrculos”. Tocat a torrare a sa vida reale de sas pessones. Si frecuentent sas butegas, sos mercados, sos ambulatòios, sos tzilleris e s’abbàidet su gradu de refratariedade (so impitende unu tèrmine nèutru) chi b’at pro sas pessones chi ant ghiadu sos ballos e sos ballitos de sa polìtica sarda in sas ùrtimas deghinas de annos: a dereta comente a manca. Cando faghimus custa proa podimus torrare a cumintzare dae sos tzìrculos. Nemos s’assuconet pro sos resurtados chi ant a essire dae custu bagnu de realidade. Si non sunt bastadas sas indicatzioones dadas dae sos eletores sardos su 4 de martzu.

Su deficit de rennovamentu beru de sas classes dirigentes est su chi diat pòdere frenare de prus sa credibilidade de sas propostas bostras benientes. Comente pensades de superare custa dificultade?

Non creo chi siat unu deficit de rennovamentu. Amus rennovadu meda in custos annos. Su problema est sa calidade de su rennovamentu. B’at àpidu belle semper avantzamentos e promotziones de sos “fideles a sa lìnia” de sos capucurrentes. Cando chi sos prus bravos e sos prus ativos, bidende comente fiant andende sas cosas, si nch’andaiant e abbandonaiant s’impinnu issoro in su partidu.

Ite lassat, de cuncretu, sa formatzione trasversale manna chi s’est manifestda in sa reunione subra de sa “cuntierra de Otzana” chenàbura 20 de abrile?

Su de èssere a curtzu a su sìndigu, a sos amministradores giòvanos de cussu territòriu, a sa comunidade otzanesa dae bandas de totu sas biddas sardas. Gente meda est fintzas cumbinta chi sa retzeta de su tempus coladu non andat prus bene: tocat a investire in s’intelligèntzia de sas pssones e e in su de torrare a sa terra, a sas produtziones de sa tradtzione. Otzana est su paradigma de sas biddas de Sardigna. Otzana est su paradigma de un’isvilupu fallimentare e bardaneri. Si calicunu pensat chi si podent aplicare sas matessi retzetas, fatas da sos matessi “capitanos animosos” chi ant imbrutadu sa terra, sas cussèntzias e sas comunidades, no ant cumpresu su gradu de reconnoschibilidade – de polìticas e personàgios – dae bandas de sas comunidades locales chi in sos annos ant isvilupadu anticorpos istraordinàrios e chi calicunu, faddende, sutavàlutat.

Sanada est, in su partidu bostru, sa ferta aberta cun una parte de sos amministradores locales bostros a pustis de sa chistione ANCI?

S’acuntèssida de Anci Sardegna no est istada mai s’acuntèssida de su Pd sardu, ma de sas comunas sardas. Personalmente no apo mai cunfusu sas apartenèntzias cun sas istitutziones. Mai sos organismos de su partidu democràticu si sunt interessados in manera ufitziale a sa chistione, mai sos sìndigos iscritos a su PD ant tentu sa possibilidade de si cunfrontare a pare. B’aiat duos candidaos chi si sunt disafiados e chi cumpartziant sa matessi apartenèntzia de partidu. Unu de sos duos, a pustis de acuntèssidas medas, at bintu e ghiat s’assòtziu. Diat bastare a pregontare a medas de sos sìndigos chi pro duas bias no m’ant votadu si lis apo mai negadu un’agiudu o si sas batallas chi amus fatu in s’ùrtimu annu, dae sa gherra a sa povertade a sas furas dae sos bilàntzios comunales sunt in favore de totu sas comunas sardas o de pagas. Pro su restu tèngio istima pro Giuseppe Ciccolini: est unu sìndigu bravu e cumpetente, umanamente n’apo cumpresu su dispraghere, ma sa vida e sa polìtica andant a a in antis comente at mustradu sa candidadura sua in sas ùrtimas eletziones italianas cun su Pd. Personalmente no apo mai rispostu a sas ofesas chi calicunu, pro meses, m’at fatu. Bolo prus in artu de tzertos ispèntumos polìticos e morales.

Si bostè poderat determinare sa lìnia programàtica e comunicativa, subra de cales tres puntos diat puntare in sa campagna pro sas regionales sardas?

Petzi tres? Tando naro tres paradigmas subra de sos cales fundare unu programa:
Povertade, biddas, pastores.
Gherra a sa prus arta a sa povertade e a sas disegalidades, investimentos in cultura, legalidade e istrutzione. Torrare a pònnere in campu sas biddas e sos giassos internos comente pssibilidade noa umana, econòmica e sotziale de sa Sardegna e investimentos poderosos in cultura, istrutzione e lavoro. Torrada aculturada a sa terra, cultura de sas produtziones, limpiòngiu de sa su paisàgiu fintzas in riferimentu a sas règulas urbanìsticas e paisagìsticas.