(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

Seu duus annus a oi istudiendi su sardu. Antis de ndi iscriri apu sèmpiri lìgiu a is àterus e mi-nci seu ispassiau. Antis de ndi chistionai apu sèmpiri ascurtau a is àterus e mi-nci seu ispassiau etotu. Custu po fai cumprendi su bonu acatu chi tengu in su coru po sa lìngua de sa terra mia. Mi seu sèmpiri pentzau, ma custu nos’iat a fai profetu mannu a ddu fai bali po totu, ca antis de iscriri e chistionai tocàt a cumprendi, assumancu unu paghixeddu, sa chistioni.

Imoi no est chi seu unu iscientziau o unu maistu mannu de su sardu, perou m’intendu cotu po ndi iscriri e ndi chistionai, naraus diaici.

Bosi bollu contai unu contu, a curtzu, no dda tiru a longu meda. Un’annu a oi apu fatu su cursu chi ddi nant CUBAS cuncordau de sa RAS. Ocannu m’abetamu su segundu, su de livellu prus artu. No dd’ant fatu, no sciu poita. A mei e unus cantu de àterus cumpàngius si-nci est pigau su feli, custa cosa no nosi nci est calada. Tandu nosi seus castiaus in cara e eus detzìdiu de ndi pesai nosu un’iscola pitichedda, po fai cursus de alfabetizatzioni a su sardu e fintzas de ndi pesai cursus de livellu medianu, abellu-abellu chena de si-ndi fai pigai de su pressi, su sardu est famau a essi diaici, calmu, adasiau, ma gei nci arribat a is cosas.

Sciendi ca sa lìngua sarda no est bivendi-nci de vida bona mancu me is iscolas, nosi seus fintzas pentzaus chi custa cosa fessit unu dèpiu. Tandu dd’eus fatu.

Teneus s’assòtziu Lìngua Bia e a mesi de ladàmini de su 2016 eus mòviu cun su primu cursu bàsicu de sardu, tantu iscritu chi chistionau. Dda iscieis una cosa? Sa genti nci est aproillada! Tantu chi nosi nant ca su sardu est una lìngua chi si nci est morta e ca a sa genti no ndi dd’afutiat nudda.

Ita fàula lègia chi est custa. A sa genti su sardu ddi praxit, ddu bolit imparai, bolit connosci is cosas e ddu bolit fintzas chistionai e bolit nai su chi ndi pentzat. Eus cuncordau a su martis a su tzìrculu Me-Ti in Casteddu a bia Mandrolisai me in su bixinau de Is Mirrionis.

Sa genti narat chi no tenit logu acantu podint fueddai su sardu. Is istitutzionis de su logu in Casteddu funt pentzendi a totu àteras cosas. Su sardu, sa lìngua naturali de su pòpulu e s’aina prus manna de s’identitadi e de sa cultura nosta, no est chistioni de grandu importu. No donat a papai. Nant issus. Su chi mi pentzu deu est ca su sardu e fintzas totu is àteras lìnguas regionalis ca nosi agataus in sa penisola italiana, funt istètias istesiadas de domu insoru poita ca su poderi depiàt chistionai italianu, sa lìngua de su meri nou, si depiàt cumprendi ca su sardu o su sicilianu o su napoletanu no cumandànt prus, fiant sparèssius, fiant giai cosa de nudda.

Diaici ant nau a sa genti po una vida. Po cussu est ca candu calincunu si-ndi pesat e nci bessit ca su sardu mancai iat a depi intrai me is logus acantu s’italianu s’agatat giai de diora a manera ufitziali, si-ndi pesat fintzas s’abbolotu. Poita ca a tocai s’italianu bolit nai fintzas a tocai su poderi. E su poderi no bolit a essi istrobau. Maginai a ndi pentzai a fai su sardu che lìngua ufitziali de Sardìnnia. Acabonu mannu fessit! Abarraus bàsciu cun su bisu.

Su cuntzillu chi ndi dongu sèmpiri deu est de nci bessit de domu e donai ocasioni a totus fueddendi su sardu. Ita ispantu mannu podit essi? Una dii nci seu intrau in banca, bosàterus eis a nai, in banca su sardu no esistit ingunis serbint lìnguas de importu po grandu ciorbeddu. Piticu su sciollòriu! Su sardu est grandu lìngua aìnturu de is grandus lìnguas de su mundu, cun milla e milla fueddus, connotu che mèdiu polìticu e culturali de candu s’òmini apatigat sa terra. Beh, deu nci intru m’acotzu a s’isportellu, càstiu s’òmini e ddu fueddu in sardu. No nci eis a crei!? M’at cumprèndiu!

Su spàssiu mannu e su spantu est ca m’at fintzas torrau sceda in sardu. Ma bolis biri ca funt totus sardus in banca? Innui narànt ca serbiat ciorbeddu, su ciorbeddu fiat sardu de sèmpiri! Mancai fintzas a sa posta, a su spidali, in campu santu e in crèsia. Su logu po fueddai su sardu podit essi unu bar o un’iscola, una pratza o un’ofìtziu de su comunu. Custu po si fai cumprendi chi su problema seus fintzas nosu, no sceti su chi nos’abetaus de is istitutzionis.

Comuncas emu nau chi dda faemu a curtzu. Seus lòmpius a su segundu cursu e teneus po pagu binti scientis, chi pagant binti eurus e chi nci bessint de domu cun su frius e cun s’àcua poita ca bolint imparai su sardu. Is de su primu sighint a aproillai e de sa dii ca timiant a spicigai fueddu, imoi no fait a ddus aguantai a bonus cun sa lìngua, sèmpiri prontus a dda samunai. Nosu nci eus crètiu. Eus crètiu in sa cultura de sa terra nosta.

D-ònnia cida cumbidaus a fueddai òminis e fèminas de importu me in sa sotziedadi sarda. Fueddant de s’esperièntzia insoru cun su sardu. Ddoi est unu biaxi mannu de traballus scritus in Lìngua: economia, energia, polìtica, istòria. No sceti mexina de s’ogu e ballu tundu.

Totu paris a pagu a pagu podeus torrai a ndi pesai sa lìngua de totu is sardus e a dda tenni impari a s’italianu aìnturu de is iscolas nostas, de is istitutzionis e de is ofìtzius, chi boleus, deghinou assumancu po sighiri a nosi contai de sa vida nosta, che lìngua naturali de su pòpulu.. Custu iat a essi su profetu prus mannu, pototus.

A innantis!