Medas, faddende, considerant a Halloween che festividade sintzillamente americana.

In realidade fiat lòmpidu, aiat postu is righinas suas e si fiat difòndidu in su continente nou a pustis de is undadas migratòrias lompèntes dae is isulas britannicas e subra’e totu dae s’Irlanda.

In ie (a sa propria manera de su chi oe est sa regione de Bretannia, in su Nord-Ovest de sa Frantza) si fiant mantènnidas in s’interi de is millennios in sa dimensione de su folklore ma in parte deformadas e atenoràdas a de nou a pustis de s’influentzia de su cristianesimu, is sentores de is ritos esotericos chi fiant praticados dae is populatziones gallicas istantziàdas in cuddae: intra de custos aiat sa positzione prus de importu cussu chi fiat cunsagràdu a Sahmain: sa divinidade de sa morte.

Custu fiat praticadu sa note in ue s’inauguraiat su cabuànnu cheltigu, su 31 de su mese de ledamines, in su cale si segaìant ramos de chèrcos e cun i custos allughiant fogarones.

In virtude de sa sagridade chi fiat reconnota a custa mata, cun i custas si sagrifitziànta in olocàustu a pitzus de unu monte animales o finas esseres umanos (de custu iscurigosu particolare nd’aìant iscritu ambos Giuliu Tzesare in su De bello gallico e s’istòrigu Tatzitu in is Annales).

Sa finalidade de custa traditzione fiat cussa de permitere a is animas de is mortos de torrare in ue fiant bìvidos: est custu su motivo pro su cale in s’ocasiòne de Halloween b’at s’abitùdine de attraessàre is bias a de note bestènde costumenes chi memòriant figuras de zombies, pantasmas o carènas.

A pustis de sa lòmpida de su Cristianesimu e a sa matessi manera de Pasca de Nadàle (chi sa Cresia aiat cherfidu fesset tzelebrada in simultaneidàde e in logu de sa festividade pagana de su Sol invictus), a sa propria manera giai in s’VIII seculu su Papa Gregòriu III aiat istabilidu chi su chi fiat abarradu de is ritos druìdico de Shahamin deperet essere sostituìdu dae sa commemoràtzione cristiana de is mortos, chi dae tando aiat acatadu s’ispatziu cosa sua in su calendàriu liturgicu propriu in sa prima die de santandrìa.

Su faeddu Halloween matessi est simpremente una mudantzia de s’inglesu “All Hallows eve”, est a narrere sa “vigìlia de Totus is Santos”.
Ma in su casu chi siais pensende chi custa siat isceti una die de pasios innotzentes pro pipios prus o mancu istadosunidènses (e dae calincunu annu a oe finas pro is èmulos issoro chi bìvent s’atera ala de s’oceanu), est pretzisu a sutalineare chi calecùnu adultu ddu pigat de manera meda seria, essende custu s’annale prus de importu, e chi non pro nudda tenent logu in s’iscùru de su note, pro satanistas e pro is amantiosos de s’ocùltu.

Cussu chi dae una bindighina de annos a oe est capitende a is latitudines e a is longitudines nostras paret diaberus incredibile. Is chi bivent in s’Europa terramannessa e tenent 35 annos o prus, no ant peruna memoria direta de una festividade che a custa, sa cale connoschentzia dipendiat isceti dae su fatu de dd’àere bida in calecunu film televisivu o a su tzinema e a totus pariat isceti che unu de is varios esotìsmu a s’americana.

Est istadu isceti in s’incumentzu de su seculu nou (annu de prus annu de manu) chi is espertos de marketing ant cumentzadu a leghere in dd’una bersione noa bastante fidele de Halloween una potentzialidade commertziale finas pro su mercadu de su continente betzu.

Dae tanduo cada annu, e in dd’una manera semper prus mannariamente pervasiva, giai a s’acabu de su mese de ledamines ddoe ant ispots televisivos, manifestos in is tzentros commertziales, bidrinas de is butegas de bestimèntas, tzilleris e pubs chi traballant a de die e a de note (e in generale cale si siat logu fisicu o virtuale su cale target de riferimentu est cussu de is giovunos consumatores) chi nos turmentant cun riferimentos prus o mancu brullescos a sa necrofilìa.

Ma totu custu no est casuale, ca torrat coerente cun su protzessu adalentàdu de secularisatzione e mertzificatzione de sa vida de nois otzidentales, semper prus ismemoràdos de is abalores pro is cales balet sa pena bivere e semper prus isimprotados dae is sirenas de su chi est effimeru.

Genuìnos e ricos de significos ispirituales sunt a s’imbesse is ritos chi in varias partes de un’atera isula, sa chi istat a s’atera ala de su continente betzu e chi si narat Sardigna, si sunt mantènnidas cun seculare e sussegànte continuidade.

Deo etotu tengio memòria de cussa particolare die de s’annu in sa cale fiat permìtidu e antzis baliat sa pena de no andare a iscòla pro bessìere dae domo a su primu mangianu, trumbullàdos dae su ghelu de s’atòngiu pro si reunìre cadaunu a una truma de coetaneos e andare pro is carreras de su bighinadu, giughènde a pala una baina bianca de coscinu (chi si podet presumìre siat simbulu de puresa).

E sa memoria cosa mea torrat a s’emotzione cun sa cale deo, chi fia figiu de sa borghesia media italòfona, a in antis a is meres de domo chi si presentaiant a cara nostra casi semper pasiàdos (o a bortas pibinchènde de manera bonària) pronuntziaia in dd’unu sardu piusprèstu istentòsu sa frasia: “mi ddas faet is animeddas?”

Su premiu chi tocaiat a cadaunu de is “istrobadòreddos” fiant belle semper carchi caramèlla, una merendina (sostituìdu postmodernu de sa fruta sicàda), chi in su casu de regoltàda abundante acabàda semper ismultìda a suta de is istratos superiores de su premiu prus disigiàdu: is monededdas de balòre chi andàda dae chentu a chimbighentos francos.

Cust’annuale aventura acabàda semper a mangianu a tradu cando, a pustis de àere iscurtàdu a su mancu una pariga de bortas sa nega “Ddas apo giai fatas!” torraiamus unu pagu malincònicos cadaunu a domo sua pro, a pustis, depònnere in sa mesa de sa coghina su premiu de totus is fadigas de cussa die.

Sa traditzione naschet cun intraduras evidentes cun i cussas post-cheltigas e, comente in cussu casu, est istada renterpretada e sublimàda de manera cristiàna, pighende su significu de indulgentzias in favore de is animas de su Purgadòriu.

In su mentras “sa die de is animeddas” sighit a subrabìvere cun floridesa in is biddas sarrabesas in ue tenet is raighinas suas, e totu custu nonostànte is giai mentovàdas modas a s’americana si siant lòmpidas in su territoriu nostru etotu, periferia estrema de s’imperiu, subra’e totu intra de is adolescèntes e de sa chi narant generatziòne de is Millennials.

No apo intendidu noas subra de eventuales crisis in is ateras “curatorias” in ue sa traditzione agatat variatziones e si presentat cun ateros numenes che a “su prugadòriu” de s’Ollastra o a “su morto mortu” de Barbagia.

Parròchias, amministratziones comunales e sotzios culturales de s’ìsula si diant pònnere che interesu primariu su de preservare custas traditziones de galania manna (e su significu profundu issoro) finas a manera de arghinàre unu protzessu chi paret no agàtet acabu de omologatziòne e mertzificatzione planetaria de is cales is ultimas generatziònes parent vitimas predestinàdas.

S’“All Hallows eve” nostru sunt “is animeddas”, chi balent milli bortas a Halloween: ponimu.lu a… “corcoriga!”.