(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

In custas dies in Sardigna semus bidende cosas chi mancu in unu teatru. Is ufìtzios regionales de sa Diretzione Generale de Urbanìstica, faghende·si fortes de una reghente sentèntzia de sa Corte Costitutzionale (n.189 del 14 luglio 2016) chi decraraiat incostitutzionale unu sìngulu artìculu de sa L.R. 21/2011 (Disponimentos istraordinàrios pro s’agiudu de s’economia pro mèdiu de sa ripresa se su setore edilìtziu e pro sa promotzione de interventos e programmas de valèntzia istratègica pro s’isvilupu) ant imbiadu a totus is ufìtzios comunales de sa Sardigna “pàrreres e interpretatziones” issoro de cussa sentèntzia chi, de facto, ant blocadu totus is atividades de is ufìtzios de edilìtzia privada de totu sa Sardigna.
In curtzu, sa Regione Sardigna impedit a milli e milli tzitadinos sardos de presentare pràticas pro ampriamentos piticos de is abitatziones issoro postas in campagna e impedit finas de iscostare cubaduras de istruturas de albergos dae zonas de grandu tutela a àteras cun prus pagu visibilidade paesagìstica. E custu proite sa Corte Costitutzionale cuntrastat unu artìculu ebbia chi legìferat supra, tendas, roulotte, caravan (s’art.20, e sceti pro una sìngulu cantu “e paesaggistici”).
Est bastante custu pro s’amministratzione regionale, in particulare dae is ufìtzios ghiados dae s’assessore a s’urbanìstica Erriu, pro interpretare sa sentèntzia che a una cracadura totale (sic) de is leges urbanìsticas nostras, sa L.R. 21 de su 2011 essida dae sa passada legisladura a ghia Cappellacci e sa L.R. 8 de su 2015 nàschida duncas in custa legisladura a ghia Pigliaru, intendende·las ambas in cuntrastu cun su Pianu Paesagìsticu Regionale.
Làstima chi una sighente(!) sentèntzia de su Consìgiu de Istadu, n.4047 de su 15 de Santandria 2016 at cunfirmadu chi “sa normativa in esame, pro su chi cuntenet, tenet valèntzia aplicativa primària cara a is previsiones de su pianu paesagìsticu, ca custa pigat a cunsideru valores paesagìsticos e ddos ponet a pare cun esigèntzias econòmicas”. Su Consìgiu de Istadu cunfirmat insandus sa soberania nostra in matèria urbanìstica.
Totus paret chi naschet da positziones contràrias massimalistas presentes intro sa Regione, cun una tenta chi si mustrat ideològica, prus chi non de mèritu, cun positziones contràrias fintzas a una lege nàschida in custa legisladura matessi intro is bancos de sa majoria.
Is tzitadinos, is assòtzios de categorias, is professiones e totus is operadores econòmicos chi bivent de edilìtzia e turismu sunt arrennegados ca bident su ennèsimu atacu a unu setore de importu pro s’economia sarda e ddu faghet supra chistiones chi a beru non sunt acapiadas a ispeculatzione o consumu de no isco cantu cale cantos de territòriu agrìculu.
Semus faeddende de millas e millas traballadores e operadores turìsticos chi arriscant de abarrare in domo, in cumpartos chi in custos ùrtimos annos ant bidu unu ecetzionale ismènguu de ocupados. De ite semus faeddende poi? De ampriamentos piticos de domos o iscostiada de cubaduras ricetzionales in zonas a prus pagu valore paesagìsticu finamentas acapiados a megioros energèticos de istruturas giai esistentes. Torro a nàrrere giai esistentes.
Nemos in Sardigna a die de oe bolet faeddare prus de domos noas in is sartos o a pagos metros dae su mare. Ischimus bene chi amus mìgia e mìgia de palatzos bòidos e disamparados chi meressant a s’imbesse una polìtica edilìtzia cun s’idea de recùperu in ue sa Regione diat dèpere intervènnere cun finantziamentos o agiudos. Is ampriamentos in ogetu sunt su fràigu de verandas piticas o s’aposentu in prus pro su su fìgiu chi devet nàschere o àteros ispàtzios chi permitint a una famìllia de si gosare mègius su bene suo, fraigadu o comporadu cun sacrifìtzios mannos. E duncas, pro s’àtera chistione, megiorare s’oferta alberghiera, movende blocos edilìtzios dae logos cumpromissos a àteros cun prus pagu istorbu paesagìsticu.

Immoe, sa pregunta est un’àtera puru. Ite narant is indipendentistas, sardistas, autonomistas, soberanistas? Pro ite non ddos semus bidende custas dies narende s’idea issoro contra custas detzisiones caladas dae s’artu a manera prepotente? Carchi die a oe apo bidu una arresonada in ue amigos indipendentistas fiant dispràghidos de su fatu chi “galu oe” si permitit de fàghere piscinas in su sartu. Ma, naro deo, cal’est su problema? Ma a beru pensamus “galu oe” chi tzertas òperas si dda podent permìtere is meres ebbia e dunas acò torrare a pitzu s’ inchietadura ideològica contra sa cementificatzione sena controllu. Ma no ddu cumprendimus chi semus chistionende de piscinas pertinentziales a domos a su prus abitatziones primàrias chi si podent fraigare cun pagos èuros? E custos noos fràigos no ant a furare mancu unu metru cuadradu a sa produtzione agrìcola.
E tando cun custa mia chèrgio provocare sa dibata cun is amigos indipendentistas preguntende·li si tenent gana de si imbrutare sas manos (mancari de tzimentu, eja) ca sa batalla eletorale si giogat fintzas cun custos temas. Chistiones chi interessant sa gente comuna chi non semper tenet sa gana de faeddare de bisos o printzìpios artos tzertu importantes ma chi càstiat de prus a su traballu e, a ite nono, a unu pagu de felitzidade chi a bias nde benit dae unu aposenteddu fraigadu pro su pipiu nou o a una piscina familiare.