Custu est su giassu in limba Sarda.

Per leggere l’articolo in italiano, clicca sulla bandiera in alto, scegliendo l’opzione del tricolore.

Pro si cumprendere deretos. A nche giughere a unos dughentos amministradores locales (tra sìndigos, assessores e consigieris, segundu canto decraradu dae sos organizadores), paris a unas cantas àteras chentinas de persones in su Nuraghe Losa, una domìniga mangianu de una temporada galu bastante a largu dae sas eletziones, est unu resurtu polìticu mannu. A chie ddu negat, no torrat onore a sa veridade e, che a conseguèntzia, a sa credibilidade sua.
Sa pregunta, custu naradu, est: s’agatat unu logu polìticu, in ue custu cunsensu fatzat a ddu capitalizare in su mese de freàrgiu? E cales sunt sas possibilidades reales chi su Partidu de sos Sardos e Paolo Maninchedda ant a podere leare a cumpridura? E comente, custas possibilidades, ddas ant furriadas craras peri sos messàgios bogados in s’assemblea de oe? Sighimus cun òrdine e partimus, però, dae sa fine. Addua de sa dibata longa, dae sos contenutos prus o mancu connotos, e ite at naradu a beru su fundadore e segretàriu de su partidu populare-indipendentista? Antis de totu nd’at bogadu s’idea de primarias “natzionales” sardas de si faghere in su mese de onniasantu. Dia chèrrere torrare a bidere paris a boisàteros custu passàgiu, analizende·lu, pustis imprestende – che artesanu ischetu – sas tècnicas de su filologo (est a nàrrere de cuddu chi dd’agradant sas paràulas e at interessu a ddas istudiare). Un’abilesa chi a Paolo Maninchedda no mancat. Duncas, che a cunseguèntzia podimus pensare chi no imperet sas paràulas a s’intzerta. Custu mangianu at naradu gosi: “Totus ischimus ca chie faghet polìtica, comente a chie s’agatat, faddit. Sa Sardigna depet imparare a ponnere a una banda sa tècnica de ghetare neghe e torrare a nudda a s’aversàriu pro intentos eletorales”. (1) Si partimus dae sa cunditzione ca chie detzidet faddit prus de chie nudda faghet, depimus lompere a cumprendere ca sa faddina de parte no podet essere càusa de s’ausèntzia de resonamentu tra sas partes. (2) Noisàteros, creo ca s’apat cumpresu, proponimus unu mudòngiu mannu de sas cosas intostadas in Sardigna. Serbit un’acontèssida istòrica imprevista, no serbint sas proibitziones de pare a pare, sas partziduras a priori. Serbit finas una manera pro s’agatare totus impare. Serbit un’esperièntzia de unidade ma non de uniformidade, una ‘prima natzionale’. Serbit a istitutzionalizare s’unidade e a avalorare sa cumpetitzione de sas diferèntzias possìbiles. (3) Perunu candidadu a sa presidèntzia impostu dae nemos. Sèbere-mu-lu totus impare, a intro però de unu cuadru chi nos aunit. Unu candidadu chi si càndidat dae se, faghet atu de tropu amore pro issu matessi. Unu candidadu seberadu dae sas segreterias de sos partidos, iscòviat de essere subordinadu a sas oligarchias de partidu. Unu candidadu seberadu dae su pòpulu, rapresentat su pòpulu. (4) Nois proponimus chi sa Sardigna cuncordet pro acabu de su mese de onniasantu sas primarias natzionales sardas, a sas chi podet pigare parte chie si siat narat una cosa feti: “Sa Sardigna est una natzione, una comunidade de valores e de interessos natzionales chi cheret su podere netzessàriu a ddus amparare e interpretare”. (5) Assora ddu intentamus. Totus podimus faddire, (deo puru, Paolo Maninchedda). Lassamus a una banda sas partziduras de su passadu e pensemus a su benidore. Chie faghet faddit, no ddoe at resone pro lassare de nos faeddare. Serbit una novedade, una cosa agiumai acontèssida antis. Su candidadu a presidente ddu depent seberare sos tzitadinos. Serbint sas primarias natzionales, ca sa Sardigna est una natzione. Chimbe cuntzetos craros craros, mi paret. Fartant, però, unos cantos detàllios. Ca agiumai comente in custu atopu creo ca tocat a si preguntare non tantu (o feti) subra sas paràulas pronuntziadas, canto subra cussas calliadas. E cales sardos cramare a votare pro custas primarias “natzionales”? No est craru, no est esplìtzitu. Su sìndigu de Bauladu Davide Corriga ddoe at bidu un’invitu craru a ogni fortza identitària e indipendentista pro faghere fronte ùnicu? Est credìbile? Est a nàrrere, possìbile est a imperare ‘suspu’ pro propassare annos de polèmicas ferales , proponende un’acòrdiu polìticu-programmàticu chi diat a depere èssere fundadu feti subra su reconnoschimentu de su fatu ca sa Sardigna est una natzione? In totu sintzeridade, apo tropu istima de s’inteligèntzia polìtica de Paolo Maninchedda pro mi ddu creere. Bistu ca sos resonamentos tra su Pds e giai totus sos partidos de su mundu identitàriu no solu no ant pigadu forma, ma no sunt pròpiu incumentzados. No, Maninchedda (chie est campione de pragmàtica e non unu Don Chijote prontu a disafiare sos molinos a bentu cun una lantza sena punta) pensat in mannu e pensat bene a àteru. S’invitu suo est adderetadu a totu sos sardos. O, mègius, a totu sos sardos chi non ant giai seberadu de votare pro sos Chimbe Isteddos, Lega/Lega/Psd’Az, Fortza Itàlia e cumpangia cantante. E si ddu bisat cuddu cumbidu, cun s’agiudu de sos sìndigos e in unu mundu ideale (cussu chi custu mundu non est), deretu a una peagna tostada de sardos in gradu de ddu incoronare no tantu che a su de bator segamentos in custa eletziones imbenientes, cantu che a mantenidore de un’iscusòrgiu in gradu de detzidere su cancalleu de su tzentru-dereta o de su tzentru-manca.
Canto abarrat de su resonamentu, chi faghet a apretziare pro s’assussegu e sa pretzisione de sas chistiones istèrridas, est funtzionale a cuddu obietivu “artu”. Una genia de ‘totu incruidu’ pro si giogare sa matessi esistèntzia de su Pds e su sistema suo de cunsensu, ammanniadu prus che totu in Sardigna tzentrale. Unu cunsensu chi at bisòngiu de s’acarare cun una proa de guvernu sighida, a livellu regionale. Duncas, su reclamare sas batallas bintas (s’agentzia sarda de sas intradas, sos traballos pùblicos) est avalorada prus meda de s’agiudu de fundamentu a Pigliaru/Paci in sas iscutas prus delicadas de una legisladura chi nd’at issussiadu su cunsensu de su tzentru manca a sos mìnimos istòricos. Maninchedda at istratalladu s’una e s’àtera coalitzione unas cantas bortas, ma in una parte de su discursu at donadu contu in manera funguda de ite est chi ddu istèsiat dae su tzentru-manca atuale (“a Manca: sa manca italiana at pretèndidu dae sos sardos de manca chi s’esserent collocados in favore de sos referendum istitutzionales de Renzi, chi diat àere debilitadu galu prus sos poderes giai dèbiles de s’autonomia. Sa manca italiana at obligadu sa manca sarda a si calliare cando Renzi antis aiat promìtidu a Paci de non imperare prus sos acantonamentos e pustis, sa die in segus, ddos aiat imperados a nou. Sa manca italiana at amparadu e cuadu sa barra de ufitziale tzurpu de sa ministra Pinotti, cudda chi in vacàntzia andaiat a cumpudare in elicòteru, chi si nd’aiat afutidu a pustis de sos resurtos graes e ampros, in contu de polìgonos sardos, otentos dae sa cummissione Scanu subra s’uràniu impoveridu. Sa manca no at resèssidu a ammentare a su ministru de su Furisteri de Lussemburgu ca sos disterrados nostros traballant, no pedint limòsina o gràtzia. Traballant e sunt pagados. Puntu. Nos dd’at imparadu su sotzialismu a no cunsiderare su traballu che unu praghere. Est una genia de italianismu de sa manca chi at fatu colare che abba frisca su documentu de importu de su Pd de Gaddura chi punnaiat conca a sa costitutzione de una manca sarda. Faddina manna, ca si sa Manca italiana no tenet prus su dillìriu chi ànimat a chie cheret cumprire unu riscatu, inoghe in Sardigna su riscatu nostru est totu de aparitzare, in tames chi mancat unu passàgiu sìmile fungudu chi pertochet su tzentru-dereta.