(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto e selezionare quella tricolore)

M’apo preguntadu: ma credìbile est a iscriere calicuna cosa chi donet risolutzione a is problemas meda chi at sa Sardigna si, in s’ìnteri, nemos ddus at a lèghere?
Su mundu de is retzas sotziales nos cheret sintèticos, cun paràulas de atùliu e chi siant craras pro rapresentare “cuddu totu” chi non diant bastare milli caràteres. Tocat a èssere ischemàticos comente si diamus dèpere presentare s’istòria nostra a unu fulanu cun unu “billete de bisita” chi nos identìficat e chi rispondat a sa pregunta: si tue dias dèpere nàrrere in pagas paràulas unas cantas solutziones de fundamentu e ùtiles pro su caminu chi est sighende sa Sardigna, e comente est chi t’espressas?
Tra is preguntas chi calificant s’esistèntzia istòrica de s’Ìsula e is problemàticas suas chi onni òmine o femina chi ddoe bivit si ponet, paris a àteras preguntas drammàticas comente pro nàrrere: e ite nde pensas de sa farta de mobilidade? Tue e ite pensas de s’ausèntzia de prospetiva? Tue, e ite naras de sa farta de creschimentu in unos cantos setores? Tue e ite naras de s’incapatzidade a s’agregare pro fàghere fortza? Tue, ite naras de sa farta de bisuras? Tue e ite naras de su fàmene de medas? Tue, ite naras de s’ispopulamentu? Tue, e ite est chi naras de su mare chi sighidu pistat semper in su matessi iscòlliu? E gasi narende, ddoe at seguru finas custa pregunta sintètica: Tue, e ite est chi naras de sa Sardigna? In cale relatzione ses cun sa Sardigna?
Nois, is sardos amus bisòngiu, prus che mai, de cunfirmare su rolu nostru, non pro traduere in realidade is faddidas nostras o pro si consolare de s’influèntzia “ismenguada” nostra subra is massas, ma pro nos reconnòschere in custa situatzione cumprida e difìtzile.
Ca su pensamentu de sa Sardigna, dae semper, depet èssere cussu de si fàghere a cumprendere e duncas de lompere a beru a totus, non a chie cheret intendere feti, o a is istitutziones chi ant una missione.
Una missione? Tzertu, in sa realidade istòrica de su mundu, sa missione at istadu semper a in antis a sa comunidade chi dd’at costituida. Antis ddoe at semper sa faina e a pustis lompet s’àteru. Cun s’àteru, s’agiudu torradu at a èssere semper una de is caraterìsticas de fundamentu de sa sotziedade chi at seberadu de bivere non in Sardigna feti ma in cale si siat parte du su mundu.
Custa “cosa” no agiudat tzertu a compidare su pro ite “unas cantas cosas non si cumprint” o puru pro ite “unas cantas aventuras sunt acabadas male gasi”, ma seguru est ca agiudat a si ddu preguntare, a non retzire s’agiudeddu de sa moneda chi illèbiat unas cantas cussèntzias ebbia. E inoghe mi firmo.
Duncas: e cale comunidade at a podere educare cun sa faina si nono una Sardigna apassionada, chi non si lassat truncare is cambas dae s’iscoramentu, chi non nde essit mai dae su turnu de traballu de is indiferentes e chi non resesset a narrere ma cun is fainas “si ddu preguntat”?
E cale Sardigna at a podere formare persones e comunidades si nono cussa chi connòschet s’ispera, s’angùstia, su trumentu, s’allegria?
Si nois pensamus a su progetu, discuidende su fatore libertade, nos diamus aparare a su perìgulu de lassare sena cumprida canto amus bìvidu in totu custos annos de parta de pianificatzione; si diamus pensare a sa libertade FETI ismentighende·nos de su progetu, diamus acabbare in s’inconcludentzia. E gasi est.
S’arte de educare e de chèrrere creschere e pretendere mudòngiu culturale, est in manos de onni èssere umanu. Est pròpiu de chie ischit pònnere paris progetu e libertade agiudende su pòpulu a èssere prus maduru.