(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto e selezionare quella tricolore)

In s’ora chi medas pensant a is Regionales 2019, deo so cumbintu dae tempus chi s’atòbiu de fundamentu pro una rivolutzione polìtica in Sardigna siat cussu de is eletziones polìticas 2018.
Totus narant chi est como chi ddoe at su terrinu inditadu pro nde pesare calicuna cosa de nou, in gradu de collire – in manera costrutiva – su disapegu e s’ispreu de is tzitadinos respetu a is partidos traditzionales. E totus narant – de annotu su cuncordu nou de Pd e Fi in costùmene autonomista – ca si podet pertzepire “a fragu” unu creschimentu de consideru de su sentimentu sardista e identitàriu.
E totus narant puru ca est difìtzile però a pensare a sa ditza eletorale de su de tres (o de bator) grupos isulanos, pro more de is problemas nòdidos. Sa lege eletorale (regionale, ispimpirinadura, su disafiu tra is ghias de is grupigheddos, sa punna de un’eletoradu non galu maduru pro s’amparare in su naradu “votu ùtile” (bete trampa) o peus puru, in su votu clientelare.
Totus protzessos chi tenent – pro naturale- comente a fundamentu non s’ideologia o s’idealidade feti ma unu tassu bonu de cumbenièntzia e utilitarismu. E su polìticu in persone e is eletores etotu.
Bene. Pro is eletziones polìticas 2018, a càusa de unas cantas giunturas astrales, ddoe at sa possibilidade cumprida de pònnere in atu una rivolutzione pitica ideale, sena perdere de bista sa cuncretesa, su bisòngiu de non isperditziare su votu e su disafiu – costrutivu e non distruidore – tra is diferentes capidas de is propostas sardas, sardistas, autonomistas e indipendentistas.
Sighimus cun òrdine, averiguende una pro una is crititzidades chi finas a inoghe ant fatu nàrrere a medas ca su logu pro una proposta cun coro e ànima in Sardigna, pro como non est galu de pensare.
Puntu de mòvida est sa lege eletorale. Gasi neghidosa est sa trassa fraigada dae su Pd e Fi in su 2013 (fundada in unu bi-polarismu chi bivet de rèndita), chi at lassadu sena rapresentàntzia in is istitutziones a prus o mancu 150 mìgia sardos, e “amiga” in manera ispantosa est cussa chi at a regulare – francu reformas pagu probàbiles de s’ùltima iscuta – s’eletzione de is oto senadores sardos.

Pro sa Càmara arta est in vigore su “Consultellum”, sa lege eletorale frutu de su mudòngiu pro parte de sa Corte Costitutzionale de sa lege eletorale aprovada dae su guvernu Berlusconi in su 2005, cuddu “Porcellum” nòdidu.
Semus faeddende de una lege proportzionale, sena peruna forma de prèmiu de majoria, chi permitit de nde bogare alleàntzias e coalitziones: listas diferente si podent presentare paris a is sìmbulos issoro in s’ischeda.
Pro eligire senadores, is listas depent otennere a su mancu s’8 pro chentu de is votos. Is coalitziones depent otennere a su nessi su 20 pro chentu de is votos e is partidos chi ddoe pertenent a su mancu su 3 pro chentu.
Is votos ddus contant a livellu regionale e non ddus summant a livellu natzionale e a onni senadore ddu eligint peri preferèntzias.
Si nos tenimus in cunsideru chi a is Regionales 2014 – cando su sentimentu “identitàriu” non fiat galu sentidu comente a oe – is diferentes fortzas extra italianas (calicuna candidada in manera autònoma, àteras alliadas cun Pd o Fi) ant regortu prus de 190 mìgia votos (giai su 30% de su totale), is nùmeros craros mustrant ca ddoe at in podere sa possibilidade de ponnere in disafiu pro s’eletzione no unu feti ma belle duos senadores.
E ite cheret nàrrere totu custu? Ca a is grupos cun a càbudu Pd e Fi, ddis diant abarrare ses postos feti. Cun totu is cunseguèntzias, rivolutzionàrias de sa sa circustàntzia. E cun unu terremotu seguru, in gradu de cunditzionare su cuadru de is Regionales imbenientes.
Sulenos però. Ca ddoe at de rispondere a unu muntone de chèscias pro cumpianu: is ghias indipendentistas e sardistas non s’ant a pònnere de acordu agiumai; e comente pònnere paris Pili e Maninchedda, is sardistas cun s’eredei de Sardigna Possìbile. In prus duos e duos non sunt bator ebbia, “pibinchende”.
Como, no est chi finas a inoghe custas crìticas siant sena fundamentu. E no est chi – prus che totu – non siat difìtzile a pensare a una prataforma de guvernu in cumone (una proposta binchidora pro is Regionales duncas) tra su budrone identitàriu. Ma inoghe semus faeddende de àteru.
Allegamus de tècnica e de rapresentàntzia. De chèscias de adderetare sena isperditziare votos e de disafiu a su craru de su sole.
Sighimus, un’àtera borta, cun assentu.
Si berus est ca in Sardigna puru s’at ammanniadu su sentidu de iscrètida conca Pd e Fi e non parit chi apat pigadu, in peruna forma, su M5isteddos, ddoe at unu rincone pro is movimentos identitàrios? Su resurtu de su 2014 e is mesuradas narant ca eja.
Ddoe at un’aina tècnica chi permitit de no “isperditziare” su votu donadu a custos movimentos? Sissi: sa lege eletorale pro su Senadu.
Ddoe sunt unos cantos perìgulos “de programma e de ideologia” respetu a sa formatzione de una coalitzione “tècnica” tra partidos e movimentos de su budrone indipendentista? Nosse, non si nde agatant. Ca su disafiu no est pro guvernare s’Itàlia nen sa Regione Autònoma, ma pro chircare de donare a sa Sardigna una rapresentàntzia in Parlamentu iscapiada dae is polos mannos, cun totu su chi at a sighire. At a èssere sufitziente a si presentare a intro de sa matessi coalitzione – mancare onni unu cun su sìmbulu, s’identidade e is ideologias suas – pro no “isperditziare” su votu.
Sissi, però e chie est chi nos narat ca no ant a incumentzare dae luego chistiones comente a: “E pro ite deo, de Unidos, dia depere contribuire a s’eletzione de unu de su Partidu de is Sardos? E pro ite deo,de Liberu dia fàghere eligire a unu de su PsdAz?”
Custu sentidu auto-lesionista andat contra sa lògica. Ca diamus pòdere respondere: “E pro ite, sena coalitzione, dias dèpere, a s’imbesse, fàghere eligire a unu de su Pd o de Fi? E ita nde aias a otènnere tue e ite nde aiat a otènnere sa Sardigna?”.
E non solu. Su sistema de preferèntzias non “firmat” su cunsensu o sa previsione de rapresentàntzia. Diat èssere chistione – in sustàntzia – de primàrgias internas a sa coalitzione: is preferèntzias diant pònnere in disafiu tra issas is diferentes ideas de indipendentismu, de autonomismu e de autodeterminatzione. A cussu puntu, e chie podet nàrrere si is prus votados ant a èssere de su Psd’Az, de su PDS, de Unidos, de unu grupu cun sentidu galu prus indipendentista o de personalidades indipendentes pro contu issoro? Su disafiu si diat presentare dèchidu, cun sa possibilidade – gràtzias a su disafiu, in positivu – de fàghere ammanniare galu prus su campu de sa coalitzione.
Diat pòdere èssere s’incumintzu de una rivolutzione. Si premiadu dae is nùmeros, s’esperimentu diat costituire finas sa pigada ideale in bisura de is Regionales 2019.
A non ddue ponnere meledu – a non incumentzare a s’organizare – diat èssere unu delitu.