(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto e selezionare quella tricolore)

Su Partidu indipendentista LIBE.R.U organizat e ghiat unas cantu batallas in defensa de s’ambiente: m’ammento in particulare FIRMA SU FOGU ocannu coladu e LASSA·MI NETA dae pagu. Cun sa prima incumintzat una petitzione in defensa de sa Sardigna contra is fogos de padente, regollende in pagu tempus milli de firmas ma prus che totu punnende is persones comunes a meledare subra is efetos distruidores e criminales de su fogu.
Cun sa segunda denùntziat is dannos mannos cajonados onni annu dae sa fura de arena, perdas, conchìgiu e matas dae is litorales nostros, “cumportamentos sighidos dae milli de chintenas de persones – iscriet LIBE.R.U –chi ant a giughere a s’isperdida de tretos intreos de plajas furriende pòbera, sena rimèdiu, sa terra nostra.
Bene. A in antis de tales fainas, virtuosas e prenas de mèritos, chi onni sardu diat depere cumpartzire e sustennere, in cali si siat postura polìtica siat collocadu, calicunu incumintzat a chircare su pilu in s’ou: beni·mi·nde cuntestat sa grafia de is duas espressadas imperadas pro is duas campagnas. Totus espertos de limba sarda?
Nono. Bassineris. Isfainados. Imbidiosos ddus definit cun sa giusta paràula Pierfranco Devias, ghia de LIBE.R.U.
E comente est, sa Sardigna brùsiat, ddoe furant e dda destruint e tue faghes de filòlogu improdderi? In tames de sustennere is duas batallas ambientalistas? Ma custa gente de s’importu de s’ambiente sapida si nd’est?
Su filòsofo Eraclito de Efeso, teòricu mannu de “Πάντα ρει” (totu colat), est a nàrrere de su sighire e devennere, sena pàusu, de is cosas, in su pensamentu relativista suo, sarvaiat unu valore feti, cunsideradu assolutu, firmu e perenne: s’ambiente.
Tocat a pigare atu, lassende a una banda is polèmicas de corrale e is paràulas macas e ddis aporrere origras surdas, ca a prus de 2.500 annos de distàntzia, su prenetu de su filòsofu grecu parit chi non apat galu in Sardigna (comente in aterue puru tocat a nàrrere) cunsensu dèpidu.
Aturant sighidores meda de su “isvilupismu”, (presentes in is Partidos comente in is Sindacados italianos), galu dispostos a bendere s’ambiente pro calicunu postu de traballu, pagu pagu creschimentu econòmicu dudosu e unu mossu de isvilupu, ingannadore e de pagu dura.
Sena cumprendere, tra àteras cosas, ca isperdende sa naturalesa, destruende e consumende su logu, si destruint, cun s’ora, prus postos de traballu meda de cantos si nde bogant. Pro non faeddare, de su dannu fungudu a is eco-sistemas e a sa salude de sa populatzione.
De onni manera mancari sa luadura manna, is legiores e is istrossas ambientales, is isfrègios fungudos a su paesàgiu e a s’eco-sistema, sa Sardigna, pro sorte, non nch’at galu faladu totu in s’inferru industrialista, in ue totu est fundadu subra s’isfrutamentu disapiadadu de sa naturalesa, de su logu, de is matèrias primas e de is resursas naturales, inderetadu feti a produere mercantzias chi donent profetu lestru e consumu prontu.
S’ambiente – ddu torro a repitere, mancari fertu a fungudu – abarrat galu sa resursa nostra de prus valore, “prenda” primàrgia chi semus in arriscu de perdere si sighimus cun fogos o progetos comente a cussu de sa sotziedade RWM Itàlia S.p.A de Domusnoas o su mudòngiu a su Ppr: cun àteras betadas massitzas de tzimentu, su prus in is costeras, pro milliones e milliones de metros cubos.
Tocat a cumprendere chi s’ambiente est una resursa, limitada e chi non si reproduet. De cue sa netzessidade de dd’amparare cun ungras e dentes e de ddu chistire, avalorende·lu e non isfrutende·lu e devorende·lu feti.
Est s’eco-sistema a àere una calidade chi non est lussu – pro pagos estetas mancari – ma netzessidade pro subravivere. E su logu tocat a dd’imperare finas comente a agiudu pro is fainas turìsticas, econòmicas e produtivas ma semper cun incuru pro chi siant respetadas is identidades ambientales, paesagìsticas, geogràficas, etno-istòricas, culturales e linguìsticas.