(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

Osservende su sistema de cooperativas in Sardigna, sa prima pertzetzione est chi sos matessis assotziados no las sentint comente pròpias, comente diat èssere naturale ca nde sunt sòtzios, ma comente sa parte aversa a chie devent bèndere su chi produint, unu cliente cale si siat chi tocat a si defensare e a istare atentos.

Sas cooperativas sardas però, si sunt dirìgidas a manera curreta, diant pòdere èssere un’istrumentu formidàbile. Pensemus a sa cantidade de late traballadu e a sos faturados chi ogni cooperativa produit cada annu.

Cunsideremus chi custas istruturas, modernas e cun bonas atretzaduras, sunt pro deretu in manos de sos sòtzios produtores.

Issos diant pòdere e dèvere detzìdere sas polìticas produtivas e cummertziales. Sa realidade però no est custa. Paret comente chi sos allevadores non resessant a bìdere s’organizatzione colletiva comente una cosa pròpia, un’entidade chi issos, in prus de nde fàghere parte, nde rapresentant s’ànima. Perunu pastore si sentit “atzionista” de sa cooperativa sua comente lu diat èssere cale si siat investidore in una cale si siat sotziedade de atziones.

Sos pastores bident sa cooperativa comente unu comporadore cale si siat e totu sos issèberos de polìtica econòmico-produtiva e cummertziale paret chi siant cosas chi non riguardent a issos.
Sos numenamentos de sos consìgios de amministratzione acontessent petzi pro una formalidade e a gherra in base a unu pianu industriale chi su candidadu proponet.

Mai si pensat a un’investimentu in professionalidades chi non siant produtivas a manera direta, favoressende de custa manera s’isvilupu de istruturas produtivas capassas de realizare produtos primorosos in cantu a calidade, ma non semper coerentes cun sas demandas e evolutzione de su mercadu. Investire in professionalidade de diretzione oe est galu unu bisu.

Proemus a immaginare comente diat pòdere mudare su sistema de cooperativas adotende sistemas de gestione manageriales. In antis de totu, e lu repitimus, cando si eleghet unu consìgiu de amministratzione, tocat a tènnere in contu s’importàntzia chi tenet un’òrganu esecutivu chi devet gestire atividade e faturados millionàrios. Non bastat duncas a dare càrrigas a pessones in base petzi a sa curretesa, rispetabilidade e amistade.

Oe pro pòdere gestire unos sistemas econòmicos de cussu importu est netzessàriu tènnere unu mìnimu de cumpetèntzias e de informatziones si no àteru pro leare cussèntzia de sas complessidades e de sos lìmites pròpios.

Èssere duncas capassos de individuare, reconnòschere e ischire valorare unu pianu industriale e, s’in casu mai, sas calidades de unu dirigente chi lu proponet.
Càpitat imbetzes a s’ispissu chi a chistionare de cuntratos, istrategias cummertziales e produtivas, siant sos consigeris e su matessi presidente de sas cooperativas. Ma custu no est su traballu issoro, e lu diant dèvere delegare a pessones cumpetentes in matèria.

Sa crìtica chi si faghet prus a s’ispissu est custa: comente si faghet a pagare unu dirigente fintzas chentu mìgia èuros si non b’at dinari pro pagare cun adecuadesa su late a sos allevadores? Pro sas cooperativas chi faturant milliones non diat èssere unu problema su de destinare una parte minore de su faturadu a sa direzione. Si tratat de un’investimentu chi tenet unu balàngiu asseguradu artu.

Unu cuntratu de diretzione si faghet pro su prus in base a obietivos pretzisos pro acumprire. Obietivos comente su preju mèdiu de bèndida de su produtu, unu faturadu determinadu, unos resurtados de esertzìtziu chi podant garantire una remuneratzione mìnima pro su late batidu dae sos sòtzios, diant pòdere prevìdire, cada unu, unu prèmiu in dinari si s’acumprint sos obietivos.

Diat èssere duncas su matessi traballu de su diretore a produire prus de su dinari netzessàriu a sa remuneratzione sua.

Andamus como a bìdere comente podet cambiare sa sorte de una cooperativa bene gestida e cales podent èssere sos efetos in sos sòtzios e, si su modellu esseret sighidu dae totu su sistema cooperativu, in totu su setore.

In antis de totu tocat a cunsiderare chi su sistema de sas cooperativas trasformat una parte meda importante de su late produidu in Sardigna. Sos datos de sa Coldiretti de su 2011 afirmant chi si tratat de pagu prus o mancu 150 milliones de èuros, su 40% de su totale.

Cun nùmeros che custos nemos diat isetare a tratare cun sos industriales pro detzìdere s’evolutzione de su mercadu. Cun nùmeros che custos si diat pòdere detzìdere, pàsidos, un’istrategia comuna chi a sa sola diat bastare a influentziare sa diretzione de su mercadu.
Si cherimus leare comente modellu sas aziendas privadas, travessu su controllu de gestione si bidet cales sunt sos produtos cun unu valore agiuntu majore e cales sos chi imbetzes dant unu balàngiu insufitziente o sunt in pèrdida.

In base a custos datos si leant detzisiones a pitzu de polìtica produtiva e cummertziale aziendale.
Sa detzisione podet èssere duncas sa de aumentare sa produtzione de unu produtu determinadu a dannu de àteros; de detzìdere de pònnere in su mercadu produtos noos chi dant profetu comente podent èssere sos casos moddes in botes o sos chi si untant, semper prus rechèdidos; su casu frue o casu axedu o sos de petza minore.

Custos produtos, adecuadamente publicizados, podent otènnere una bona resèssida fintzas in sa distributzione manna. Lu dimustrat sa difusione in custos canales de sos casos frantzesos moddes o in botes, diferentziados meda e cun una variedade ampra. Sunt produtos chi dant balàngios artos gràtzias a sos formatos reduidos, s’iscassu minimamentu de pesu, e su preju de bèndida a su chilu meda artu.

Sas cooperativas non diant tènnere dificultades a creare un’istrutura adecuada a sustennu de una mercadotècnica forte. Sunt custos sos primos istrumentos chi servint pro chircare de intrare cun una bona resèssida in sos mercados extra sardos. Sa farta de un’istrutura cummertziale e unu sustennu de mercadotècnica adecuados cun ogni probabilidade rapresentant galu su puntu prus dèbile.

Sa crìtica chi si podet fàghere est chi custas cosas costant dinari. Ma si si tenet un’idea de cantu sa Regione ogni annu istàntziat pro sa promotzione, cun sos bandos a partetzipare a fieras, s’internatzionalizatzione e sa promotzione pro sas Organizatziones de Produtores, sa risposta est belle dada.

Si tratat in càmbiu de detzidere de investire sas resursas a manera produtiva e istransire, comente càpitat a s’ispissu, de acumandare progetos de custa importàntzia a pessones inadecuadas, sena una seletzione sèria pro isseberare professionistas cun unu curriculum importante e cun una professionalidade cumprovada.

Oe su sistema de distributzione est controlladu agiomai in sa totalidade sua dae pessones chi non sunt sardas; pagas sunt sas istruturas de distributzione cun controllu sardu. Tocat a cuntrastare custu disecuilìbriu evidente. A custu propòsitu, pro ite non pensare a investire diretamente fintzas in sa retza distributiva? Est un’ipòtesi custa chi podet èssere leada in cunsideru paris cun sa de investire in sas istruturas distributivas esistentes.

Comente giai ischimus, unas cantas istruturas de sa Distributzione Manna Organizada (DMO) ant patidu e ant chircadu sòtzios pro ricapitalizare sas aziendas; custu podet èssere unu vantàgiu cumpetitivu importante meda dadu chi sa DMO natzionale e furistera at ocupadu sa Sardigna. Pro sos meres de sa retza cummertziale sarda semus nois sas berbeghes de mùrghere in custu momentu.

Tocat a cuntrastare custa debilidade valutende s’ipòtesi de fàghere nàschere una retza de distributzione sarda, controllada de su totu dae sardos, ma controllada mescamente dae su mundu produtivu sardu. Una cadena de distributzione chi privileget sos produtos sardos, in manos a atzionistas de su mundu produtivu isulanu, diat pòdere dare un’ispinta a unu setore chi tropu a s’ispissu sufrit pro su domìniu etzessivu de su sistema distributivu subra de su produtivu.

Su sistema cooperativu rapresentat agiomai su mesu de sa produtzione e non faghet nudda pro impreare su potentziale formidàbile chi tenet in manos. Paret chi non si diat contu de lu tènnere.
Mentres chi su mundu de su pastoriu acusat a sos industriales pro sa crisi sena fine, sa parte aversa verdadera est divènnida su sistema distributivu, chi a sa sola oe non podet detzìdere sa partitzione de su valore in sa filera produtiva.

Su poderiu contratuale de unu sistema assotziativu coordinadu a manera adecuada diat èssere forte meda e intzisivu e traballare in sas initziativas chi amus naradu diat servire a l’ismanniare de prus e a dare su valore giustu a sas matèrias primas, distribuende·lu a manera ecuànime in sa filera e faghende cambiare sa relatzione intre sos prejos de bèndida e sos prejos a sa produtzione.

Sa crae de sa solutzione diat pòdere èssere sa de torrare a leare su controllu de sa filera pro valorizare a manera adecuada sa produtzione pròpia.