Gentili diretori,

mi seu sapiu de unus cantu cumentus cumpartus in is paginis de su web a sub’e su testu unicu po sa lingua sarda chi teneus imoi in discussioni. Cunsiderada sa pagu pretzisioni chi m’est partu de biri in tzertas recostrutzionis de sa sustantzia, mi seu permitiu de ddi imbiai custa nota.

Su testu imoi a s’esami de sa cumessioni II, si ponit in s’idea de oferri a is linguas de Sardinnia su livellu de amparu prus artu possibili, a statutu, costituzioni e leis natzionalis in vigori. Fintze cun strumentus sustantzialis e fortementi innovadoris. Unu gradu de sostenniu prus forti iat essiri possibili feti a cunditzioni chi si mudint is normas superordinadas.

Sa proposta est ancora in fasi de elaborazioni de parti de sa cumessioni e at potziu otenni bonu giuamentu de is consillus arricius in is medas auditzionis svolgias (giai totus cun unu giuditziu prus che positivu po su testu de lei), i est pronta a ndi arriciri aterus nous, si tecnicameti e giuridicamenti fundaus.

Sa lei noa po is linguas:

1) Nascit de unu testu unificau chi pinnigat a pari tres propostas de lei (pl 36, pl 167, pl 228). Donniuna de custas pl est pretzedia de una relazioni tecnica. Su tabulau, infinis, forma si costumat a protzedi, s’at a cumpletai, a s’acabada de s’iter, cun sa premissa de una relazioni tecnicu finanziaria, duas relatzionis de is cumessarius (una de su reladori de maioria e una de su de opositzioni) e sa norma finanziaria;

2) promovit e sustenit s’imparu in iscola de su sardu e de is ateras linguas de Sardinnia (cadelanu, tataresu, gadduresu e tabarchinu), in s’arrespetu e in is treminis de sa legislazioni vigenti;

3) previdit s’imparu (in italianu puru) de sa storia, de sa literadura e de ateras materias arreferias a sa cultura de sa Sardinnia;

4) Promuovit e sustenit totu is artis trasmitias po mesu de is linguas sardas (in su testu nadas “artis proprias”). Intre custas: sa musica cantada, siat moderna (jazz, rap, ligera, polifonica, etnica, etc.), siat in is formas tradizionalis (in su testu nadas: “linguatzus poeticus musicalis de sa tradizioni”: cantu de sei, a tenore, a cuncordu, a ghitarra, etc), in prus, donat sustentu a su teatru, a su cinema e a is ateras formas de espressioni, classicas e cuntemporaneas, chi imperant una de is linguas sardas;

5) fundat una agentzia poi s linguas, cun s’idea de coordinai is azionis de politica po is linguas, amasedai sa gestioni de su balantzu e de su personali, donai aumentu a sa comunicazioni;

6) istitutzionalizat su coordinamentu de sa Regioni e de Ministeriu (po mesu de s’Obreria) po sa pranificadura de s’imparu de is linguas, in manera de permiti sa definitzioni de is obietivu didaticus e de is strumentus de valoramentu, sa continuidadi in s’educatzioni scolastica, sa produzioni de materiali didaticu, s’averiguamentu de sa calidadi, sa paga de su personali docenti e totu sa truma de is protzedis chi definint sa didatica de is linguas e is azioni proprdeuticas;

7) definit is arregulas po sa trasmissioni via tv, arradiu e web, e is lineas de ghia po su cuntratu de servitziu chi sighit a sa cunventzioni rai regionali e nazionali. Promovit s’istitutzioni de a su mancu unu canali radiofonicu e unu televisivu esclusivamenti in is linguas de Sardinnia;

8) promovit una norma ortografica chi est necessaria po autorizai su sustentu de sa Regioni (norma ortografica bolit nai sa manera de cumenti unu sonu si tradisit in grafema: po nai, cumenti si scrit sa zeta durci, si cun “zz”, cun “z” o cun “tz”, calis cunsonantis si podint allobai, cumenti si scrint is paragogicas, es.:”est” o “esti”, etc.);

9) definit una norma linguistica po s’aministratzioni, de imperai poi s documentus in bessida de su sistema Regioni (consillu regionali, giunta regionali, assessoraus, entis, agenzias e istitutus.). Sa norma linguistica scioberat cali formas lessicalis assumi (po nai: acua o abba, faghimus o feus, donzi o donnia, chimbe o cincu, etc) Custa norma depit essiri simbolicamenti rapresentadora de sa Sardigna po is autus ofitzialis;

10) Is entis localis, is iscuolas, is assotzius e is sugetus privaus depint feti achipi sa norma ortografica. Isus sunt, invecis, liberus de scioberai sa norma linguistica a praximentu insoru (est possibili a scioberai cussa regionali, una de is variedadis literarias storicas o ateras normas localis).