Si narat de su “Barberi” s’iscacu macu chi benit dadu a pustis de pagas mossas. In Frantza, Germània, Paeses Bassos e Ispagna custu iscacu si narat de su “Pastore”, in sos Istados anglosàssones e iscandìnavos macu de su “Istudiosu”, in Rùssia macu de su “Pitzinnu” e in Polònia de su “Caltzolaju”.

Esistit dapoi un’àteru iscacu macu chi binchet in duas mossas, naradu de su “Imbecille”, in ue incapant sos dischentes, ma a bias fintzas sos professionistas, comente est sutzessu in sa partida giogada intre Mayfield e Trinks in su 1959, in ue Mayfield aiat bìnchidu avantzende cun su nieddu sos pedones suos F e G, dende su macu de sa “Fèmina” deretu a sa diagonale lassada lìbera.

In sa partida chi s’est gioghende pro sa cunchista de unos cantos importantes Benes archeològicos sardos intre Dario Franceschini (Ministru de sos Benes e de sas atividades culturales e de su turismu) e Pigliaru Francesco (Presidente de sa Regione Autònoma de sa Sardigna), Franceschini, in sa prima mossa de su 19 de trìulas 2017, at giai imboladu su pedone sou isfundende sa gianna “aberta” pro sa cunchista de sa Turre (de Santu Giuanne de su Sinis), a ue sunt ligados su caddu (àrea archeològica de Tharros), s’alfieri (ipogeu de Santu Sarbadore), sos pedones (necròpoli de Santu Giuanne, sos restos de s’Abbadòrgiu Romanu), e, in fines, sa reghina (Monte Prama).

Ùnicu problema de custa partida est chi su Ministeru no est iscummetende nudda si non carchi prommissa de finantziamentu subra sos benes narados subra, mentres sa Regione e su Comune de Cabras si sunt gioghende totu su Sinis finas a Milis. Comente? Cundunu acordu simples pro sa promòvida e abbaloramentu de custa àrea; acordu chi in realidade costoit sa costitutzione de una Fundatzione chi at a dèpere ammaniare sos benes chi sighint (art. 5 de s’acordu): su Museu archeològicu de Cabras, s’Area archeològica de Tharros cun sas necròpolis suas, s’Ipogeu de Santu Salbadore, sa Turre de Santu giuanne e su giassu de Monte Prama. Totus benes finas a como finantziados dae sa Regione e in cabu a sos Comunes.

Sa proposta de sa costitutzione de una Fundatzione pro ammaniare su museu de Cabras e su giassu de Monte Prama l’aiat presentada s’Assòtziu “Sardigna nostra” in s’interis de sa cunferèntzia tenta in Cabras in su mese de Santu Andria barigadu, ma cundunu pretzisu intentu: cussu de nde bogare a s’Istadu s’ammàniu de custos importantes giassos archeològicos.

Comente? Cunduna fundatzione cumposta dae membros apartenentes a: Regione Sardigna, Universidade de Casteddu e Tàtari, Subraintendèntzias, Comunes e Personalidades de su mundu de sa cultura sarda. Mentres como s’est costituende una fundatzione chi, si Franceschini at a bìnchere sa partida, at a èssere ghiada dae su Ministeru sou.

Sa prima mossa de Francechini, resèssida, est istada pro tantu cussa de criare una fundatzione in ue issu siat protagonista, mentres como s’isetat sa contramossa de Francesco chi at a chircare de batire sa majoria de sos cumponentes de sa fundatzione cun su presidente a sa parte sua.

Creides chi Frantziscu at a resèssere in s’intentu o at a fàghere sa fine chi at fatu cun s’acordu disauradu cun s’Istadu retirende sos recursos presentados a sa Corte Costitutzionale costadu a sos Sardos milliones de euro? O galu pensades chi Franceschini a pustis de àere dadu in cuntzessione in su 2014 s’iscavu de Monte Prama a sos Emilianos lasset tranchillu chi Frantziscu ammàniet sa fundatzione?

In pagas paràulas, at a resèssere Franceschini a bìnchere sa partida cundunu iscacu macu de su “castigadu” in duas mossas e bìnchere sa reghina de Monte Prama o at a èssere in gradu Frantziscu de torrare a paris sa partida cunduna contramossa chi lasset in domo nostra su cumandu de sa fundatzione?