Un’amigu chi aprètzio at iscritu chi a bortas a propònnere una dibata a pitzu de sa limba sarda est comente a pònnere sale in una ferta: a gente meda li dolet a nde chèrrere faeddare o a ascurtare sos argumentos in favore de una presèntzia prus digna de su sardu in sa sotziedade e in ogni manifestatzione sua artìstica, culturale, religiosa o isportiva.
Sos argumentos chi si bogant a pìgiu pro non nde chèrrere arresonare e pro s’iscusare dae su no impreu de su sardu sunt sos prus variados e fantasiosos chi si podant dare: deo lu cumprendo ma no lu faeddo, su sardu non si faeddaiat in domo, como sunt in pagos a lu faeddare, pagos lu cumprendent, in iscola istudiaìamus in italianu, e gasi sighende. Totu iscusas si diat pòdere nàrrere.
Deo penso però chi sas resones ùrtimas de sa negatzione a s’impreu de su sardu las devimus chircare prus chi no in custas iscusas criadurinas in sos mecanismos psicològicos de defensa de su “Ego”, mecanismos descritos dae sa psicanàlisi.
Cando una pessone no est capatze de armonizare sos sentimentos suos, cando non podet istransire cun mètodos ratzionales sa matana interna chi lu trèulat, tando impreat maneras illusòrias o, comente nos at insignadu Sigmund Freud, mecanismos de defensa pro no intrare in su passadissu de sa nevrosi.
Su primu de custos mecanismos de defensa est sa “dislocatzione”, est a nàrrere sa deviatzione cara a àteros argumentos de sa realidade chi non s’atzetat. “Esistint àteros problemas prus importantes chi non sa limba”, cantas bortas l’amus intesu.
Àteru mecanismu est sa “rimotzione”, est a nàrrere su collocare in su calàsciu de s’incussiente su chi no agradat, fàghere a manera chi sos argumentos chi ponent in trèulu no essant a pìgiu. “Non m’agradat e si non bi penso, s’argumentu no esistit.” Su problema linguìsticu, chi no agradat a nde faeddare, est duncas unu problema chi no esistit, inventadu.
Si annanghet in prus su mecanismu de sa “proietzione” de sas tribulias pròpias internas in su mundu esternu; sa pessone non si responsabilizat de unu fatu e dat semper sas curpas a un’àtera pessone o grupu sotziale pro istransire su sentidu de curpabilidade. Mecanismu ampramente impreadu: “Non so deo chi ti òdio ma ses tue chi mi òdias e duncas mi cumporto de custa manera.”
Cando unu sentimentu gènerat afannu in sa cussèntzia pròpia, podet èssere postu in movimentu un’àteru mecanismu, su “càmbiu o reatzione”, cun su contràriu suo: inferioridade – superioridade, òdiu – amore. Nde sunt un’esempru sas decraratziones esageradas de amore a sa limba sarda, chi bortas meda moent dae una base de disprètziu.
Tìpica est in prus, comente mecanismu de defensa, sa “identificatzione” cun normas e valores de un’àtera pessone o àteru grupu sotziale cunsideradu superiore, de prus importu, de prus prestìgiu, chi at a sarvare sa pessone dae su perìgulu chi li dat s’afannu chi sentit.
A ùrtimu si dat sa “giustificatzione” de su cumportamentu suo, chi sa pessone sentit chi est de cundennare, cun motivatziones chi podent èssere atzetadas. Est oramai unu clàssicu a intèndere: “Deo non defenso una norma ùnica, deo chèrgio sarvare totu sas variantes de su sardu”, cando in realidade su chi non cheret est sa normalizatzione de sa limba, non si cheret chi custa vivat.
L’at iscritu unas cantas dies a como un’àteru amigu chi aprètzio meda: “Sos sardos tenent bisòngiu de unas cantas sessiones de psicanàlisi”. Meda mi timo chi tenet totu sa resone.