(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto e selezionare quella tricolore)

Sa Sardigna est un’àtera cosa, gasi iscriiat David Herbert Lawrence, unu iscritore britànnicu vìvidu intre su 1800 e su1900, ponende-nche s’ìsula nostra fora de su logu e de su tempus.
In su libru suo de biagiu “Mare e Sardigna” imprentadu in su 1921, s’autore relatat una filera de impressiones e meledos, chi posca de unu sèculu, non diant resurtare fora de moda. A custu nde cunsighit chi sos sistemas dirigentziales e polìticos, de cada livellu, de s’ìsula nostra diant dèvere dissinniare una idea de Sardigna pensende pròpiu a un’àtera cosa cunforma a sos modellos “continentales”.
Gasi no est acadèssidu cun sa L. 588 de su 11 de làmpadas de su 1962, cramada, pro simplesa, pranu de renàschida, ue contra a cantu naradu pagu in antis, si istrochiant sos modellos giai esistentes cun s’ispera chi poderent sighire gasi e pro semper mudende in bonu s’ìsula nostra in su campu sotziale e econòmicu. In sa realidade però cuaiant sa voluntade de sos grustos de poderiu de tènnere in manos siendas e assuntziones pro nd’àere ingrangeu in sas votatziones.
S’istòria at giai dimustradu bortas meda chi sos modellos falados dae artu chi non previdint su cunsensu de sos sugetos chi benint dae bassu, no ant e nen podent àere mai vida longa, in custu casu no at tentu mancu su tempus de una zeneratzione.
Prus a prestu, su dannu prus mannu est istadu su de àere cundennadu un’àtera zeneratzione, cussa de sos fìgios de sa renàschida imbentada, a una idea de dipendèntzia: nos ant imparadu chi non b’aiat cosa mègius de su postu fissu e chi pro l’otennère aimus dèvidu lìnghere su cunsigeri regionale chi benit a sas biddas nostras petzi pro sas sagras, nos ant imparadu chi a bìnchere unu bandu pùblicu est prus de importu chi no a isvilupare unu prozetu de impresa e chi si cheriaimus fàghere impresa tocaiat a connòschere a calecune.
Nos ant impardu a dipèndere dae àtere.
Tengende contu de custos arresonos chi descrient unu modellu malu e derruidore, a sa classe dirigente benidora li tocat de pensare a sa Sardigna in manera diferente, in manera moderna tengende contu de sas particularidades chi ant giutu Lawrence a nàrrere chi sa Sardigna est “un’àtera cosa.”
A bisu meu, tocat de lu fàghere, movende dae s’abaloramentu de s’istòria, dae sa dimensione geogràfica e dae sas cunditziones sotziales e econòmicas chi sunt sas caraterìsticas de importu mescamente in sas biddas piticas. Tocat de lu fàghere cun unu atu de atza e de indipentèntzia mentale pensende a una Sardigna noa, chi interrumpat su caminu de sos eventos fatu petzi de acòncios male fatos cun sa punna miserina de sarvare su chi si podiat.
Diat servire de truncare cun su tempus coladu e una pesada intelletuale chi movat dae s’iscritura noa de s’istatutu sardu, arresonende a fundu de su raportu sena profetu cun s’Istadu, de s’istùdiu in sas iscolas de sa limba e de s’istòria nostras, ca pro ischire a ue cherimus andare cheret chi ischemus, in antis, chie semus e da ue benimus, e cheret puru chi si sebestent sos campos econòmicos fundamentales ( agruindùstria, turismu e cultura, pro nde mentovare calecunu).
Sa mia est una pregadoria in antis de èssere unu disìgiu; sa classe dirigente noa devet fàghere custu cun s’atinu chi nudda durat pro semper e chi, tzitende a De Gasperi, tocat a pensare a sas generatziones e non a sas eletziones imbenientes.