(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto e selezionare quella tricolore)

Su feminismu italianu printzipale imparat a sa fèmina sarda chi ddoe sunt diferèntzias tra òmine e fèmina ma non ddi ddoe sunt tra fèminas, tra fèminas ricas e fèminas pòberas, gasi comente tra is fèminas de una natzione e cussas de un’àtera, ddas cheret omologadas, pro tzertu, a su modellu italianu!

Is fèminas sardas si diant a depere riscatare a sa matessi manera de is fèminas italianas, e is fèminas pòberas ddu faghent a in sa pròpiu manera de cussas ricas.
Pro cussu oe depimus ispriculare de prus subra sa cunditzione de si fèminas sardas, liberende·nos dae istereòtipos coloniales e feministas; ddoe at difatis un’opressione chi no est sessuale feti ma finas antropològica, ca onni colonialismu at bisòngiu de una morale ratzista pro afirmare sa relatzione sua de domìniu, e non solu, ddoe at finas una pertenèntzia de classe chi fatu fatu marcat sa pertenèntzia antropològica, est a nàrrere cando sa posta a una banda antropològica definit sa cunditzione de classe.
A sa fèmina sarda non faghet a dda ponnere a una banda pro su gènere feminile suo feti, ma est possìbile a ddu faghere totunu cun gènere, cultura natzionale e classe, elementos de s’identidade sotziale sua.
Ddoe sunt duncas apigiadas de posta una banda chi fùrriant sa cunditzione feminile prus difìtzile e imbustera, si de unu ladus ddoe at su maschilismu primitivu chi pertenet a su grupu sotziale e natzionale pròpiu, fatu de erèntzias de s’antigòriu, dae s’àteru ddoe at sa promulgatzione ativa de unu maschilismu coloniale, de podere; chi ponet a una banda is fèminas segundu una manera e una gerarchia: sa fèmina sarda si non bastante italianizada no est fine e decorosa comente a cussa italiana; is fèminas de tzitade ca influentzadas dae sa cultura coloniale, sunt prus cultas e adelantadas de is fèminas de bidda, sa fèmina chi traballat in su sartu non est de ispìritu abertu comente a cussa chi serbit is personàgios famados de is tzentros turìsticos, sa fèmina chi faeddat in sardu est ruza e ignorante, sa fèmina “a sa sarda” no est una sennora a beru…
Ddoe sunt esempros meda chi nde bogant un’ambiente in ue pònnere a una banda sa fèmina sarda, in particulare si traditzionale, unu clima galu prus avilidore de cussu dedicadu a s’òmine traditzionale e auntzadu pro riflessu dae is matessi sardos colonizados, òmines e fèminas.
Sa chistione feminile no est allega sena sustàntzia e istàtica ma cumposta dae unos cantos livellos de disparidade sotziale chi traballant paris pro nde bogare identidades sotziales de discriminare suta diferentes formas.
Su feminismu italianu at discuidadu sa cunditzione de ingiustìtzia multipla chi depent aguantare is fèminas sardas, is fèminas sardas a bia issoro non nd’at bogadu unu feminismu inditadu pro sa cunditzione issoro, no ant mudadu sentimentos, fainas, paràulas issoro, non ddoe at istadu mudòngiu ne a intro ne in foras.
Su feminismu italianu, italo-tzentricu, de classe mèdiu-alta, pertenet a su podere dominadore, difatis universalizat sa fèmina e dda omòlogat a un’ùnicu grupu in base a su gènere feti, discuidende sa cunditzione econòmica, is relatziones sotziales, su cuntestu, is esperièntzias suas, in tames chi pro cumprendere sa cumplessidade de sa cunditzione feminile in Sardigna, tocat a cumprendere su rolu de sa fèmina in una bisura de liberatzione sotziale e natzionale.
Sa fèmina in Sardigna nde depet bogare atza comente a sarda cumponente criadora de su pòpulu sardu. Sa fèmina sarda at dèpidu aguantare su regìmene culturale maschilista autoctono e cussu coloniale, o in alternativa aguantare s’afracada culturale italiana, chi oferiat s’isperdida de s’identidade natzionale e sa renuntzia a sa cussèntzia de classe in càmbiu de cussa de gènere.
S’importu de sa batalla fèminista est prus che totu in s’istruturada sua, chi s’addòbiat cun sa càusa de sa liberatzione de su pòpulu. Is fèminas sardas, is primas a èssere befadas, dispretziadas, postas a una banda pro sa cultura sarda issoro, diant dèpere èssere sìmbulu de orgòlliu sardu e de riscatu dae cale si siat discriminatziones, su recùperu de s’identidade nostra diat agatare fortza morale manna dae sa cussente faina feminile, is iscedas de is fèminas in si nde torrare a apoderare de sa dignidade natzionale sunt de fundamentu.
Si nos depimus preguntare e ite diat pòdere punnare sa sotziedade sarda a mudare cumportamentu conca a sa fèmina, tenende in contu de su natzionalismu frenadu de is sardos, diamus a cumprendere finas s’importu mannu chi aiat a cumprire una categoria comente a cussa de is fèminas (chie prus de totus at dèpidu acarare sa posta a una banda culturale), in torrare a afirmare sa fieresa natzionale sua, in su èssere esempru de coràgiu partende dae una cunditzione de isvantàgiu, in si torrare a avalorare pro torrare a pònnere totus in mesu a sa dibata.
Tocat duncas, non solu a si furriare a is orìgines antigas de su maschilismu, ma resessere finas a donare a su feminismu una tarea prus ampra, a furriare is fèminas protagonistas de un’umanesimu sardu nou, populare, a donare a custa categoria un’obietivu non feti de gènere, ma natzionale, ca is fèminas ritzent sa cunditzione de inferioridade issoro, carrighende·si de sa cussèntzia iscurigosa colletiva chi gasi ddas rapresentada, sutamissas, incapatzes duncas de propassare sa contrapositziones simple òmine-fèmina, sa disamistade genèrica cun s’òmine, pro lòmpere a calicuna cosa de cumpridu chi non siat su sentidu de autoridade respetu a s’òmine, ma sa manifestatzione de una tarea de defensa de s’identidade e de rivolutzione culturale, una responsabilidade chi mustret sa mannària e sa maduresa issoro.
A pesare de s’importu primàrgiu de su feminismu in si nde torrare a apoderare de s’identidade sarda, dae is sardos matessi cunsiderada faina de òmines, dae s’autoridade suprema italiana faina de primitivos – penso chi custa chistione si depat acarare tenende in relata istrinta ambos is gèneres, non cun partziduras o estremismos,ma cun sa collaboratzione prena tra òmines e fèminas. Naro custu ca totus diant dèpere sentire comente pròpia onni genia de batalla contras s’opressione e sa discriminatzione e finas in virtude de su fatu chi su maschilismu nd’at impapadu totu sa sotziedade sena distintziones de sessu e de edade, s’inimigu est su maschilismu e non su mascru in persone.
Non creo mancu chi siant vàlidas unas cantas formas de feminismu dispintadu comente a is “cuotas rosa” chi pretendent de nde burrare su maschilismu cun istruncaduras, sena protzessu istòricu chi nde minet is fundamentas, e in ue cun bogadas de propaganda si lìmpiant sa cussèntzia, cun su perìgulu de elègere persones pagu inditadas o dannosas però de sessu feminile, prus che totu pighende in cunsideru chi non depant propassare su 50%, mantenende foras àteras categorias isvantagiadas o dèbiles, comente a is disàbiles, a is giovunus, a is pòberos, a is omosessuales de is duos gèneres, a is immigrados, etz… Su maschilismu non si risolvet a corpos de baculeddu màgicu.