(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto e selezionare quella tricolore)

S’infadu de sa Cantzelliera Merkel pro sas acusas chi l’at ghetadu a pare su Presidente Trump in s’ìnteri de su G7 fatu in Taormina, chi sa Germània faghet dannu a sos Istados Unidos mantenende unu subraprus artu meda de sa bilàntzia èstera currente, est su perlongamentu de una dibata chi, comente ant ammentadu dae pagu Giorgio La Malfa e Lord Skidelsky, sighit sena profetu dae sas negotziatziones intre Keynes e White prima de s’Acordu de Bretton Woods de su 1944.
Imbetzes de s’artuddare, sa risposta chi sa sennora Merkel depiat dare a sennor Trump est chi sas responsabilidades de sos acontzos depent èssere simmètricas, est a nàrrere a càrrigu de sos Istados Unidos puru, chi mantenent dae deghènnios unu disavantzu malu a bajulare de sa bilàntza èstera, frutu de sa volontade de mantènnere su dòllaru in su tzentru de su sistema de sos cuncàmbios mundiales; custa positzione oramai est divènnida anacronìstica pro sa capatzidade de produire dinare de sas multinatzionales bancàrias chi multiplicant sa base monetària internatzionale introduida dae sos deficit de sa bilàntzia valutària americana e s’ispartzinamentu de àteras monedas natzionales (yen, èuro e yuan-renmimbi) pro denominare sos cuncàmbios globales e mantènnere lìcuidas sas riservas ufitziales e cussas privadas.
Ma dadu chi sa Germània at sas responsabilidades suas, sa trona sua non diat èssere legitimada a fàghere prèigas, essende·si alleada cun sos Istados Unidos pro impedire chi sos Deretos Ispetziales de Prelievu, fatos in Rio de Janeiro in su 1967, esserent divènnidos sa moneda internatzionale noa de referèntzia, boghende·nche dae su sistema s’impreu duale (internu e esternu) de su dòllaru.
A rispòndere a sa positzione de Trump bi depiant pensare sos paisos europeos, s’Itàlia sa prima, chi cun Carli e Ossola aiat àpidu unu ruolu de importu dende a su mundu unu sistema monetàriu internatzionale prus ecuànime e funtzionale.
Non si podet ischire si su mudore de sos paisos chi aiant tìtulu de si chesciare est neghe de guvardia o ignoràntzia de sos guvernantes issoro, semper e cando su problema est galu a isòrvere, in s’isetu chi calicunu fatzat unu passu a in antis pro pedire simmetrias de cumportamentu pro acontzare sos ischilìbrios de sas bilàntzias èsteras, a cumintzare dae su coro de s’Europa.
Su problema chi depet pònnere de veras in pistighìngiu sos europeos e su mundu intreu no est però a detzìdere si siat sa Germània o sos Istados Unidos o sos paisos chi s’agatant in sa matessi positzione issoro (Tzina, Taiwan, Singapore, Giapone, Isvìtzera, Olanda e Sud Corea in surplus/Rennu Unidu, paisos Sudamericanos, Frantza, Egitu e Turchia in deficit) a minimare sos ischilìbrios rispetivos pro reflatzionare s’economia globale, ma cussu pesadu che segunda reatzione dae sa Merkel matessi: sos Istados Unidos non sunt prus fidados, s’Europa bi depet pensare a sa sola e duncas si depet dare una polìtica de difesa pròpia.
Pro la segare in curtzu, sa Germània pensat de si dèpere torrare a armare, mancari pro mèdiu de s’Unione Europea, ca giai l’ischit de pòdere contare subra de s’influèntzia determinante chi issa at in Bruxelles e subra de su fatu chi petzi issa at sas resursas netzessàrias pro finantziare una fortza armada europea.
Una borta ammaniada, s’at a bìdere chie cumandat. Persones de cabale podent testimoniare chi dae deretu apo inditadu in custa faina su problema beru chi naschiat cun sa nòmina de Trump a Presidente de sos Istados Unidos. Custu arriscu est meda prus grae de cussu chi s’orientamentu protetzionìsticu/deflatzionìsticu americanu podiat determinare e chi in medas timiant.
Naro custu pensende non petzi a sas cunsighèntzias negativas chi custu riarmu podet àere subra de s’Unione Europea, ma finas, fortzis mescamente, subra de sa Germània matessi, pro sas tentatziones chi diat pòdere àere agatende·si in manos sa possibilidade de manovrare una fortza armada.
Oe issa podet contare subra de sa force de frappe frantzesa, a fundamentu de cuss’asse chi Macron, presidente in pessu eletu, at naradu de èssere s’ischinale de s’Unione Europea, e chi no arrimat tzertu subra de interessos econòmicos comunes franco-tedescos, fotzis prus pagu importantes de cussos chi sa Frantza mantenet cun s’Itàlia.
Custos perìgulos sunt reales, bastat a si torrare a lèghere su traballu de Heinrich Heine subra de s’istòria de sa religione e de sa filosofia, imprentadu in su 1835, chi ispigrat a sos frantzesos chie sunt sos tedescos e apo detzisu de torrare a imprentare paris a sa Costitutzione pro sa paghe perpètua de Kant pro una initziativa abbista de s’Editore Rubbettino.
Tocat de dare cara, duncas, a sas detzisiones in matèria, chi si diant pòdere cuare in palas de sa “nèbida” de s’acordu subra de su clima e cussas de sa promissa de produire pseudo-eurobonds.
Ispero chi sos guvernantes apant s’abbistesa de valutare sos arriscos de sa rechesta de sa Merkel e sos amigos americanos bi los ispigrent a Trump. Non torremus a minispretziare sas valutatziones isballiadas de su passadu.