(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto e selezionare quella tricolore)

In sa provìntzia cun s’economia prus arruinada de sa Repùblica b’est chie galu punnat pro s’Eurallumina e sa cadena produtiva de s’allumìniu pro mustrare s’illusione de su traballu.
Faghende finta de non bìdere sos efetos econòmicos e ambientales ruinosos produidos dae cussu sistema de isvilupu isballiadu (pro ite como diat dèvere andare mègius de sas àteras bortas?) cun tzinismu e càlculu eletorale mìope, una parte de sa classe polìtica e sindacale si sunt aunidas a in segus de nùmeros dados a sa maconatza (prus de 500 traballadores intre diretos e indiretos, e un’oportunidade de oscupatzione noa pro àteras 300 pessones) pro torrare a pònnere in movimentu unu protzessu produtivu chi arriscat de ativare un’àtera crèschida de arriscu pro sa salude e s’ambiente.
Ignorados totu sos perìgulos signalados dae dotores, ambiemtalistas e Soprintendenza (chi at denegadu pro duas bortas su progetu), si sighit sena sensu cara a un’àteru disacatu.
Faghimus unu pagu de istòria.
Unos cantos annos a como in Devecser, Ungheria, un’isboidamentu de 800 mìgia metros cùbicos de derivados de sa traballadura de s’allumìniu at creadu unu dramma in totu s’Europa. E bi nd’aiat pro s’assuconare de veras: oto mortos, 7 mìgia “disterrados” dae s’àrea de su riu luadu e unos 40 chilòmetros cuadrados trasformados in unu poju ruju immensu.
Totu custu pro 800 mìgia metros cùbicos de materiale tòssicu. Una cantidade meda prus minore de sos belle 20 milliones de metros cùbicos de su matessi materiale chi, in unos trinta annos, ant iscarrigadu in sa càuda de Portovesme. S’àrea iscavada in su 1975 dae s’Eurallumina cuntennit ludu ruju e refudos chìmicos velenosos chi si sunt apirados in 33 annos, dae cando su fràigu de bartzas enormes at acabadu cun sa ghetadura iscandalosa in mare durada prus de tres annos.
In su Sulcis su “colonialismu industriale” s’est mustradu in una manera non diferente de su totu dae àteras àreas in ue s’indùstria istatale at creadu logos de traballu a tèrmine, lassende in càmbiu una luadura eterna e mai bonificada.
Sa càuda de su ludu ruju est istada posta suta secuestru dae sos carabineris su 29 de cabudanni de su 2009, cando s’indùstria achirida un’annu in antis dae sos russos de sa Rusal aiat tzessadu s’atividade dae ses meses.
Sa die sos carabineris de su Nùcleu operativu ecològicu ant esecutadu su decretu de secuestru de sa càuda noa e betza (124 e 50 ètaros) de ammuntonada de su ludu ruju e de s’àrea probiana cun sa sala de sas pompas de sa tzentrale Enel.
Su reatu ipotizadu est su de disacatu ambientale dolosu cun incuinamentu de sas abbas costeras, “causadu dae sa càuda de su ludu ruju”.
Sa càusa de su secuestru? L’at provocada sa truncadura de unu tubu, chi aunit sa sala de sas pompas de sa tzentrale elètrica a s’istabilimentu probianu de s’Eurallumina. In su mese de martzu de su 2009 aiant iscobertu una essida importante de abbas costeras chi si fiant ghetadas in s’istrada intre sos duos istabilimentos. Sas anàlisis aiant tzertificadu sa presèntzia de fluoruros, boru, manganese e arsènicu, in pertzentuales chi subrapassaiant sos lìmites cunsentidos dae sas normas.
Custu però est petzi su cobercu de una padedda gigante de velenos, chi a 25 metros de fundària est prena de unu ludu chi die cun die si nche colat in sas abbas costeras de su Sulcis e nche finit in mare: no a tesu dae ue passant sos tunnos chi ant a mòrrere in sas tunnaras de santu Antiogu e Carloforte.
E comente chi non bastaret, in sa matessi operatzione sos carabineris fiant cumbintos de nd’àere bogadu a pìgiu unu tràficu illìtzitu de refudos ispetziales e perigulosos, formados dae sas abbas costeras luadas chi, a pustis de passàgios vàrios, beniant a pare in s’àrea de depòsitu de sa Eurallumina. Un’istèrrida de 120 ètaros, incluida intre màrghines de terra pressada, in ue pro deghinas de annos ant iscarrigadu sos rusuzos de traballadura de sa bauxite.
Dae prus de ses annos chie est postu in arguai est su Ministèriu de s’Ambiente, numenadu dae su giùighe bardianu giuditziàriu de su situ. Roma at in antis de totu finantziadu s’apaltu pro averiguadas noas de sa càuda, commissionadas dae sa Comuna de Portoscuso.
Ant fatu chircas geotècnicas in s’àrea de Sa Foxi e una valutatzione de sos arriscos chi tenet Paringianu (trighìngiu de Portoscuso, in ue istant 900 pessones), chi diat èssere su primu a ischitire sas consighèntzias de su dannu.
In s’interi b’est chie narat chi in sos depòsitos mannos s’artària de sos lìcuidos velenosos est passada dae 36 metros a 25: custu podet nàrrere chi sa càuda at oramai isfundadu su terrinu, cun totu sas consighèntzias chi nde podent derivare.