(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

S’at afortiadu sa dibata subra s’èuro e subra sa permanèntzia de s’Itàlia in su sistema èuro. Sighint is parres donados de economistas istràngios famados chi pagu connoschent de su Paisu nostru e pro parte de àteros chi dae intro acarant in manera o ratzionale o emotiva su problema.
Pustis de Mervyn King, chi aiat bistu giustu giai dae s’idea matessi de èuro, Barry Eichengreen torrat a nàrrere chi s’èuro e s’intrada de s’Itàlia sunt istadas “faddinas istòricas” ma chi creet chi non si potzant currègere cun sa essida dae sa moneda ùnica; pensat a s’imbesse chi tochet a cumprire s’aunida bancària, a dissotziare is fainas bancàrias dae su mercadu de is dèpidos pùblicos, a eliminare sa diretiva de su ‘bail’ (o cautzione interna) e ddis torrare sa soberania fiscale a is Istados-membros (est a nàrrere s’imbesse de canto si dibatet); pro canto pertocat s’Itàlia, creet chi abarrare in s’èuro siat una cunditzione indispensàbile pro ponnere in atu is reformas netzessàrias.
Su fatu chi, pro esempru, sa BCE non potzat esertzitare in autonomia prena sa tarea de “lender of last resort” (prestadore de ùltima istàntzia) e non guvernet su valore esternu de s’èuro non parit èssere pro issu una bisura de importu in su problema.
S’amigu e istimadu collega, Pierluigi Ciocca, descriet un’iscenàriu disatrosu in s’atopu chi s’Itàlia detzidat de abbandonare s’èuro, comente est pagu comunu a leghere finas dae parte de is prus mannos defensores de su status quo; issu creet chi non est s’èuro a nde bogare problemas, ma sa polìtica mercantile de sa Germània chi cun is cantidades de subraprus suas de bilantzia furistera gènerat deflatzione. Ca finas àteros paisos membros e sa matessi Itàlia sunt in paris cunditziones, siat puru in dimensione prus moderada, su fatu etotu chi in s’èuro si pràtichent polìticas mercantiles signìficat chi su sistema non andat bene.
Su problema duncas est finas in sa moneda ùnica, in comente dd’ant costrùida e guvernada.
Apo pedidu prus bortas a is collegas economistas de donare una risposta simple a su problema: a cales cunditziones s’Itàlia podet abarrare in s’èuro e, si cussas non dd’as atzetant, cale isceda torrare. Est pro cussu chi apo numenadu Pranu A (su de is cunditziones esternas e internas pro aturare in s’èuro) e Pranu B (is cunditziones pro nde essire), comente ogni grupu dirigente sèriu de unu paisu diat depere tènnere ca s’èuro podet lompere a si crepare in cale si siat iscuta.
S’aposta mea in matèria est crara: unu mercadu ùnicu pedit una moneda ùnica; chi s’àrea in ue òperat est sinnada de dualismos (diferèntzias istruturales in modellos de creschimentu de sa produtividade) serbint polìticas inditadas a cumpensare is disechilibrios chi nde essint, pro chi sa polìtica monetària comune potzat funtzionare.
S’àrea de su dollaru presentat dualismos e polìticas adecuadas chi is istados Unidos ant praticadu finas respetu a is àreas otzidentales, cando a Bretton Woods ant pretesu chi su dollaru bessit sa moneda de referèntzia de is cuncàmbios internatzionales. Su Tratadu de s’UE disconnoschet su dualismu e refudat sa polìtica; pensat one size fits all, chi sa postura andet bene pro totus. Est inùtile a abarrare toca e torra, su sistema non funtzionat in manera giusta e non frunit creschimentu, seghende sa lògica matessi de un’aunida de pòpulos chi ant is matessi deretos, in prus de is matessi doveres.
Sa polìtica europea, sustentada dae sa majoria de is analistas, at lassinadu in s’idea chi is problemas naschiant intro de is paisos membros e duncas is dualismos fiant de nde bogare cun is reformas e non cun polìticas comunes inderetadas a ddus transire. Pro cussu giae de incumintzu apo cussigiadu ca s’Itàlia depiat firmare su Tratadu de Maastricht, de respetare su cuncàmbiu lìberu de is fatores de produtzione (traballu e capitale) e s’avocare, comente at fatu su Regnu Unidu, a sa clàusola de su opting out, abarrare foras de s’èuro sistema, ca male costrùidu e s’Itàlia fiat pagu preparada a nde acarare is cunseguèntzias.
Como nos narant chi semus obligados a abarrare in s’èuro ca a nde essire diat èssere unu dramma, is matessi chi ant contribuidu a cummitere sa farta chi como defensant. Custa postura andat contras a sa conchista de tzivilidade de prus importu de s’era moderna, sa chi òbligat in su bivere paris de agiudare is prus dèbiles, datu chi is fortes renessent a tirare a in antis a solos.
Pròpiu su chi, in is relatziones tra natziones, refudat s’Unione europea. Creo chi subra sa chistione ddoe apat pagu de nàrrere chi no apant giae naradu, mancare fartet una risposta crara. Sa subravivèntzia de s’èuro e is efetos chi at a causare sunt giae bàsciu esàmine de s’istòria. Aguanto biu s’isperu de mi faddire. Dia èssere cuntentu pro su Paisu e pro s’unione Europea.
Ma custu isperu non reduit canto capet in un’acordu male cuncordadu e male guvernadu chi diat finas podere subravivere, ma a unu prètziu pro s’Itàlia prus artu meda de su chi diat depere aguantare pro si nde liberare dae su pesu de sa faddina cumprida.
(Artìculu aparèssidu in “Milanu Finàntzia” de su 6 de maju 2017)