(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

A pustis de su meledu atentu, intro in sa dibata reghente subra sustenibilidade/indipendentismu e àteru, ospitadu dae Anthony Muroni in su blog suo.
Apo lèghidu cun interessu sas opiniones de Cristiano Sabino, de Bustianu Cumpostu, de Anthony Muroni, Vito Biolchini e de Alessandro Mongili, e in totas agiomai, in una manera o in s’àtera, si faghet riferimentu a s’Europa, àmbitu chi sigo dae tempus pro passione personale e professionale.
Non chèrgio cumplicare sas cosas. Antis! Ispero de dare su contributu meu e carchi elementu de meledu.
Mi gheto duncas in s’Agorà de Muroni cun duas chistiones:
– Est oportunu sighire a cùrrere fatu a s’indipendèntzia, sena àre dimustradu de ischire gestire e coltivare s’autonomia?
– Non diat èssere mègius a investire subra de unu progetu prus ampru e cumpartzidu comente s’Europa de sas Regiones?
Pro cantu pertocat sa prima chistione, dae tempus Meda so cunvintu chi s’ùnica bia pro assegurare a sa Sardigna, e a chie bi bivet, una esistèntzia e unu benidore lìberos e dignitosos, siat cussa de si afrancare dae custu sistema econòmicu-finantziàriu (sustènnidu dae una ispètzie de “sistema polìticu” connivente, oportunamente plasmadu, ogiadu bene e premiadu) chi est giughende nois e su Pianeta intreu a sa ruina.
Dae s’àtera ala so cumbintu fintzas chi pro fàghere custu e, duncas, ambire a s’indipendèntzia, non petzi dae unu Istadu ma dae unu sistema, bi siat bisòngiu de unu elementu de fundamentu: unu Pòpolu unidu. Elementu chi in Sardigna est presente petzi in una parte pitica meda. Est bastante a si abbaidare a inghìriu pro lu notare. Isco chi custa afermatzione at a cajonare s’indignatzione de calicunu ma Pòpolu non si naschet, si lu diventat. Duncas semus teoricamente galu in tempus pro colmare sa lacuna. Bastat a lu chèrrere.
Sa bia de s’indipendèntzia, comente narant totus, est longa e cumplessa. Bastat a abbaidare sa Catalogna, sos Paisos Bascos, sos Iscotzesos…chi pro mèdiu de deghènnios de batallas, si sunt conchistados autonomia e rispetu -non petzi dae parte de s’Istadu chi los tratenet ma fintzas a livellu internatzionale- ma non s’indipendèntzia. Ogni borta chi mi capitat de andare in Catalogna o in Euskadi mi benit s’artudda in su constatare su livellu de autonomia chi ant segudadu e coltivadu ma, mescamente, comente la impreant!
In sos primos annos mios in Bruxelles s’Ispagna fiat in pessu intrada in sa “Comunidade Europea” e sos catalanos aiant giai in cue sa bella lobby issoro, su “Patronat Català Pro Europa”. Semper in sa zona de sas istitutziones europeas, in una de sas bias printzipales isventolaiat sa bandera de Euskal Herria.
Oe, in su 2017, bos cumbido a fàghere unu brincu in su Rond Point Shuman, una famada “retunda” de Bruxelles, e bìdere comente est reduidu s’ “ufìtziu de Bruxelles” de sa Regione Sardigna. Duos mìseros aposenteddos subafitados in sa sea de sa Regione Làtziu! Ma non bos chèrgio infadare cun chistiones de condomìniu.
In mèritu a sa segunda pregunta, torro unu momentu a su cumentzu de sos annos ‘90. Sos tempos de Màriu Melis, Euro-parlamentare elègidu dare sos sardos- e non dae sas segreterias de sos partidos o cun su sistema de su rata e-binche online, oe cunsentidos dae una lege eletorale (24 de Ghennàrgiu 1979, n. 18) coglionadora cun sa cale, de fatu, sa Sardigna tollerat de èssere discriminada cunforma a àteras regiones.
Jacques Delors fiat Presidente de sa Cummissione Europea. Si traballaiat totus a s’ “Obietivu 92”: sa tzirculatzione lìbera de sas pessones, de sas mertzes, de sos servìtzios e de sos capitales in unu Mercadu Ùnicu Europeu mannu de ultres 320 miliones de consumadores. Su muru de Berlinu fiat in pessu ghetadu a terra.
Unu fermentu europeista curriat pro tota s’Europa e in totas sas capitales de sos de a s’ora 12 istados, chi in pagu tempus diant èssere diventados 15. Si cumentzaiat a faeddare de Unione Polìtica e su nou Tratadu de Maastricht, cun sa creatzione de una Istitutzione noa, su Comitadu de sas Regiones, poniat sas bases pro unu benidore probàbile: s’Europa de sas Regiones. Cussa chi, giai annos meda in antis, beniat auspicada dae Einaudi(*) e dae sos àteros “babbos fundadores “.
Unu Sardu, Màriu Melis, chi apo tentu s’onore de connòschere, at contribuidu in manera forte a cussa conchista de sas regiones europeas e de nois “europeistas fintzas a su midollu “.
Cunservo galu sas còpias de paperi de s’interventu suo a su Parlamentu Europeu in su mese de Freàrgiu de su 1990 e de sa Relata sua a sa “ II Cunferèntzia Parlamentu Europeu-Regiones de sa se Comunidades”, chi si est tènnida in Istrasburgu in su 1991.
Si trataiat, intre sas àteras cosas, de su “ruolu de sas regiones, comente fortzas emergentes pro articulare e organizare una democratzia moderna in su guvernu de s’Europa, e de sa “Rapresentàntzia de sas regiones e de sa partetzipatzione issoro a s’elabortazione, aplicatzione e valutatzione de sas polìticas istruturales e de sas polìticas comunas”.
Ma torramus a sas dies nostras. A dolu mannu s’Europa est andada conca a un’àtera diretzione, divenende unu gioghittu còmodu de sos istados membros. Antis, de carchi Istadu membru o forsis de unu ebbia. Nois “europeistas fintzas a su midollu” amus pèrdidu batallas medas. Ma sa Gherra no est acabada. Nointames cussos chi, cun EXIT o minetzas de EXIT, depostas sas armas sèberant su disonore de sa ritirada.
S’Europa de sos Pòpulos. S’Europa de sas Regiones. Aco’ s’ideale mannu pro su cale balet sa pena de sighire a gherrare!
A pustis torro in Sardigna, mi abbàido a inghìriu e mi pregunto: pro ite sighire in manera testarruda a caminare in unu caminu solitàriu, imbetzes de investire in unu progetu comunu comente s’ “Europa de sas Regiones”, cumpartzidu cun sas àteras regiones e “natziones sena istadu” europeas?
Serro cun carchi paràula subra sa Sustenibilidade, devènnida oramai unu còmodu slogan bonu pro totas sas istajones e in dae segus de su cale si cuant sèberos chi de sustenìbile ant pagu e nudda (e custa giunta regionale nde ischit carchi cosa). Oe sa sustenibilidade est unu cuntzetu cunsideradu dae medas comente “istudiatamente opacu”, si no fintzas “ambigu” e subra sa sustenibilidade, a dolu mannu, si bi podet fraigare de totu.
Si si diat intèndere impreare sa Sustenibilidade comente base pro unu progetu polìticu, diat bisongiare a la dislindare bene, a la torrare a innettare e a la torrare a sas orìgines. Cosa non fàtzile si no impossìbile.
Personalmente, penso chi pro fundare una proposta polìtica noa chi siat credìbile e eficatze, bisòngiet àere su coràgiu de si ispirare a sos printzìpios de sa Decrèschida e, in particulare, a sos 8 puntos programmàticos propostos dae Serge Latouche. Parent iscritos pro nois.
(*) “Iscriiat trinta annos a como e apo sighidu a repìtere de badas e repito oe, ispero, a pustis de sas esperièntzas orrorosas sufridas, non prus de badas, chi su inimigu nùmeru unu de sa tzivilidade, de sa prosperidade, e oe si depet annànghere de sa vida matessi de sos pòpulos, est su mitu de sa sovranidade assoluta de sos istados. Custu mitu funestu est su generadore beru de sas gherras; issu matessi armat sos istados pro sa conchista de s’ispàtziu vitale; issu matessi pronùntziat s’iscumìmiga contra a sos emigrantes de sos paisos pòberos; issu matessi creat sas barrieras doganales e, impoberende sos pòpulos, los ispinghet a immaginare chi, torrende a s’economia predatòria de sos selvàgios, issos potzant conchistare richesa e potèntzia”.
Luigi Einaudi. Dae: Sa gherra e s’unidade europea-Discursu a sa Costituente, 29 de Trìulas 1947.