(Per leggere l’intervento in italiano, cliccare sulla bandierina in alto)

Publicamus sa litera chi su presidente de s’Anci Emilani Deiana at imbiadu a is collegas suos sìndigos, in ocasione de “Sa Die de sa Sardigna”.

Istimadu Sìndigu,
Ti iscrio oe pro ammentare paris a tue, a s’amministratzione comunale e a sa comunidade tua Sa die de sa Sardigna.
Su 28 de abrile de su 1794 aiant inghitzadu, cun sa bogada de is piemontesos, is deghe annos rivolutzionàrios nòdidos comente Sarda Rivolutzione.
E ite nois abarrat oe de cussa esperièntzia istòrica gasi particulare?
De cussa esperièntzia istòrica nos abarrat su coràgiu e su bisu de una Sardigna lìbera, aberta a su mundu, sufitziente a issa etotu, ma pròpiu pro cussu in gradu de dialogare – dae su matessi livellu – cun is àteros istados, is àteras natziones de Europa e de su mundu.
Sa bia tirada dae Giuanne Maria Angioy, dae Miali Obino; su sacrifìtziu de òmines coragiosos comente a Franciscu Cilocco nois imparant chi sa bia de s’auto-determinatzione e de s’auto-guvernu est longa e prena de istorbos; imparant (o diant depere imparare) chi non s’agatant, addua de su Tirrenu, “guvernos amigos” pro sa Sardigna, s’agatant semper e cando, interlocutores de respetare e dae chie pretendere respetu.
Sa dibata intradas (chi pertocat e depet pertocare finas is “avantzos de amministratzione” e is ismenguadas aguantadas de is Comunas dae su 2009 a oe); su deretu a sa mobilidade e a si movere dae sa Sardigna conca a su mundu; is bonìficas ambientales de is 24 mìgia ètaros de terra incuinados; is tzerachias militares e su deretu de sa Sardigna a costruere polìticas de paghe, de adelantada e de ocupatzione prena pro is comunidades chi ospitant e ant ospitadu polìgonos e tzerachias; su deretu, istabilidu dae s’Istatutu a àere un’iscola a “mesura de Sardigna” in ue imparare s’istòria de sa Terra nostra, sa limba sua in ogni variante; su deretu, cussu puru istabilidu de s’Istatutu a àere istitutziones locales chi apant su comune e is comunidades in su tzentru de su sistema istitutzionale sardu e sa cussèntzia chi sa collaboratzione tra istitutziones siat unu deretu de persighire e no un’òbligu de cumandare. Giuanne Maria Angioy in su 1799 iscriat:
« A pesare de s’amministratzione mala, sa pagu populatzione e ogni istorbu chi rallentat s’agricultura, su cummèrtziu e s’indùstria, sa Sardigna at bundàntzia de totu su netzessàriu pro su nutrimentu e sa sussistèntzia de is abitadores suos. Si sa Sardigna in istadu de càncaru, sena guvernu, sena indùstria, pustis de unos cantos sèculos de disacatos, possedit resursas sìmiles, tocat a concruire chi si bene amministrada diat èssere unu de is istados prus ricos de Europa, e chi is antigos no ant faddidu in si dda rapresentare comente a unu paisu famadu pro sa mannària sua, pro su pòpulu suo e pro sa bundàntzia de is produtziones suas.
Est, in capas, de inoghe chi diamus dèpere torrare a partire in su meledu de su rolu de Sardigna in su tzentru de su Mediterràneu. Unu rolu chi si podet afirmare feti chi ischimus chi semus istados in s’istòria e, pro ddu nàrrere imperende is paràulas de Antoni Gramsci, de chie tzelebramus su de otanta anniversàrios dae sa morte, si diamus èssere bonos, totus impare, a “allestrare su benidore”.