(Per leggere l’intervento in italiano, cliccare sulla bandierina in alto)
Publicamus sa litera chi su presidente de s’Anci Emilani Deiana at imbiadu a is collegas suos sìndigos, in ocasione de “Sa Die de sa Sardigna”.
Istimadu Sìndigu,
Ti iscrio oe pro ammentare paris a tue, a s’amministratzione comunale e a sa comunidade tua Sa die de sa Sardigna.
Su 28 de abrile de su 1794 aiant inghitzadu, cun sa bogada de is piemontesos, is deghe annos rivolutzionàrios nòdidos comente Sarda Rivolutzione.
E ite nois abarrat oe de cussa esperièntzia istòrica gasi particulare?
De cussa esperièntzia istòrica nos abarrat su coràgiu e su bisu de una Sardigna lìbera, aberta a su mundu, sufitziente a issa etotu, ma pròpiu pro cussu in gradu de dialogare – dae su matessi livellu – cun is àteros istados, is àteras natziones de Europa e de su mundu.
Sa bia tirada dae Giuanne Maria Angioy, dae Miali Obino; su sacrifìtziu de òmines coragiosos comente a Franciscu Cilocco nois imparant chi sa bia de s’auto-determinatzione e de s’auto-guvernu est longa e prena de istorbos; imparant (o diant depere imparare) chi non s’agatant, addua de su Tirrenu, “guvernos amigos” pro sa Sardigna, s’agatant semper e cando, interlocutores de respetare e dae chie pretendere respetu.
Sa dibata intradas (chi pertocat e depet pertocare finas is “avantzos de amministratzione” e is ismenguadas aguantadas de is Comunas dae su 2009 a oe); su deretu a sa mobilidade e a si movere dae sa Sardigna conca a su mundu; is bonìficas ambientales de is 24 mìgia ètaros de terra incuinados; is tzerachias militares e su deretu de sa Sardigna a costruere polìticas de paghe, de adelantada e de ocupatzione prena pro is comunidades chi ospitant e ant ospitadu polìgonos e tzerachias; su deretu, istabilidu dae s’Istatutu a àere un’iscola a “mesura de Sardigna” in ue imparare s’istòria de sa Terra nostra, sa limba sua in ogni variante; su deretu, cussu puru istabilidu de s’Istatutu a àere istitutziones locales chi apant su comune e is comunidades in su tzentru de su sistema istitutzionale sardu e sa cussèntzia chi sa collaboratzione tra istitutziones siat unu deretu de persighire e no un’òbligu de cumandare. Giuanne Maria Angioy in su 1799 iscriat:
« A pesare de s’amministratzione mala, sa pagu populatzione e ogni istorbu chi rallentat s’agricultura, su cummèrtziu e s’indùstria, sa Sardigna at bundàntzia de totu su netzessàriu pro su nutrimentu e sa sussistèntzia de is abitadores suos. Si sa Sardigna in istadu de càncaru, sena guvernu, sena indùstria, pustis de unos cantos sèculos de disacatos, possedit resursas sìmiles, tocat a concruire chi si bene amministrada diat èssere unu de is istados prus ricos de Europa, e chi is antigos no ant faddidu in si dda rapresentare comente a unu paisu famadu pro sa mannària sua, pro su pòpulu suo e pro sa bundàntzia de is produtziones suas.
Est, in capas, de inoghe chi diamus dèpere torrare a partire in su meledu de su rolu de Sardigna in su tzentru de su Mediterràneu. Unu rolu chi si podet afirmare feti chi ischimus chi semus istados in s’istòria e, pro ddu nàrrere imperende is paràulas de Antoni Gramsci, de chie tzelebramus su de otanta anniversàrios dae sa morte, si diamus èssere bonos, totus impare, a “allestrare su benidore”.
Approfitto della bella lettera di Emiliano per evidenziare l’importanza della figura di Vincenzo Bacallar Sanna i cui scritti ispirarono e non poco il pensiero di Angioy il quale fa sue, giustamente, le affermazioni di Bacallar-Sanna, Lo scritto di Angioy “La legislazione antica della Sardegna” risale al 1802 e si leggono, fra le altre, anche queste affermazioni:
“La sola presenza d’un re in Sardegna vi apporterebbe la semenza della ricchezza, che non consiste in altro che nell’industria e nell’emulazione, giacché tal presenza animerebbe gli artigiani e gli artisti sulla speranza d’esserne rimunerati. […] Il regno di Sardegna ha bisogno d’un re, ma d’un re che possa risiedere in persona e che possa colla sua presenza ristabilire il culto della religione, l’esattezza nei costumi, la giustizia nei tribunali, la disciplina fra gli ecclesiastici, l’esercizio in fine delle arti e delle scienze fra i popoli. […] In tale stato la Sardegna non sembrerebbe più come una specie di scoglio, e di rocca ben arida come qualche ignorante volle immaginarsi, ma bensì un regno dei più abbondanti, dei più deliziosi, dei più commodi e dei più plausibili dell’universo”.
Tanti anni prima, nel 1713, Bacallar-Sanna scriveva: “La sola presenza di un Re in Sardegna vi porterebbe il seme della ricchezza, che non è altro se non industriosità ed emulazione, poiché tale presenza darebbe slancio agli operai, a coloro che amano le arti e le scienze, nella speranza di essere ricompensati. […] Il Regno di Sardegna ha bisogno di un Re, ma di un Re che possa risiedervi personalmente, e ristabilire con la sua presenza il culto della religione, la rettitudine dei costumi, la giustizia nei Tribunali, la disciplina fra gli ecclesiastici e l’esercizio delle arti e delle scienze nei Popoli. […] A questo punto la Sardegna non apparirebbe più come una specie di scoglio arido e deserto, come alcuni ignoranti hanno voluto descriverla fino ad ora, ma come un Regno dei più fertili, deliziosi, comodi e pacifici dell’universo.”
Anche la citazione di Angioy riportata da Emiliano è ripresa dallo scritto di Bacallar-Sanna “La Sardegna Paraninfa della Pace”. Alla luce di questo è necessario considerare Bacallar-Sanna quale vero e proprio ideologo del pensiero politico dell’Angioy che sfocerà poi nella Sarda Rivoluzione.
Cari signori! Non e’ cambiato niente! Continuano a colonizzarci! A tener basso il livello economico per poterci controllare, questa e’ l’europa di” alcuni potenti ” e non del popolo! Bisogna combattere! …