(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

At 62 annos. Istat in Santu Antiogu. Si movet feti si e cando a chie dda cheret ascurtare andat a ndi dda pigare pro nci dda torrare in segus a su rennu suo. Est minuda. Non bestit bestires fines, e non portat prendas.
Est sa reina sena bestires regales. Est satzerdotissa ma non bestit paramentos sacros. Non at bisòngiu de chìnghere su corpus nen cun is unos nen cun is àteros, ca nd’at s’ànima intèssida.
Custa fèmina (sacras is fèminas sardas, vestales de ritos màgicos), Crara Vigo, su maistru, “femina de is abbas” est issa etotu unu tresoro inestimàbile. Patrimòniu immateriale de s’umanidade, antis de dda decrarare gasi s’Unesco.
Est s’ùnica depositària de un’arte antiga comente su mundu, chi nemos, mancari ricu meda, podet comporare. Impipada de mistèriu. Lassada de generatzione in generatzione. Ùnica in su gènere suo.
S’arte de su filu doradu, de sa seda de mare. Sa matèria prima, su bissu, est oferta de badas dae su mare (dda donat unu animale marinu: Pinna Nobilis, connòschida dae is sardos comente nàcara o matzigone). Est cardadu cun passèntzia tzertosina, filadu cun abilesa ùnica, intessidu cun is ungras.
Unu filu de orìgine animale mudadu in oro, chi aunit is duos polos de su tempus: oi a eris, a torrare a trastigiare in is arrastos antigos de sa fèmina, Berenice de Cilicia, chi in su I sèculu p.G.C., dd’aiat regaladu a s’ìsula ispantosa de Santu Antiogu, a sa Sardigna intrea e a su mundu.
Sa boghe calma e ligera, ma firma e manna de Crara Vigo (fèmina de Sardigna chi narat de issa de tènnere intessidu in s’ànima un’aratzu chi non faghet a ndi ddu iscontzare) nos introduet in una dimensione mitològica. Su chi nos cumprimus, ascurtende is paràulas suas, est unu biàgiu a s’imbesse. Dae su presente nos agatamus introduidos in is fainas tribuladas de Berenice de Cilicia pro s’imperadore Tito.
Contat su maistru chi s’arte sua non acabbat cun sa tessidura de s’intrine, ma pertocat medas e longas acabussadas pro buscare sa matèria prima: 18 metros de filu retrogadu ant bisòngiu de unas chentu acabussadas.
Totu est cumpridu a manu e totu si pintat de màgicu: sa cardadura, filu pustis filu, cun s’agiudu de un’aina simpli; sa filadura fata cun unu fusu minudu manigiadu cun abilesa de àteros tempos; s’arrosiadura de su filu retrogadu in unu misturu alchèmicu otènnidu dae erbas, sa cumpositzione est parte de su mistèriu chi benit lassadu dae “vestale” a “vestale” de su bissu; su cantu sacradu chi tramudat in oro filadore su chi in orìgine est matèria orgànica.
est custa arte ùnica in su mundu chi at produidu maniestos sacros e pretziosos, ofertos in donu a monarcas, Papas (Beneitu XVI, pro narrere), personàgios de importu (sa corbata de Clinton), entes e istitutziones (su Comunu de Tatari possedit una creatzione sua), aparados in is museos de prus importu in su mundu (in su Louvre, in su British Museum…).
Annos a oe, is giaponesos dd’ant ofertu duos milliardos e mesu de liras pro ddis bendere “Su Leone de is Fèminas”, un’aratzu ricamadu cun unu bissu piscadu dae sa giaja in su 1938. Non semus faeddende de creatziones irripetibiles, ma ùnicas, dae valore artìsticu e antropològicu inestimàbile.
Su bissu, in antigòriu, fiat unu filadu regale, chi bestiat rees numenados in sa Bìbbia, cantadu dae poetas.
Materiale pretziosu a colore de oro. Non si bendet nen si còmporat, ca est bene colletivu, de sa gente sarda. Una promissa, sa “promissa a s’abba” nd’impedit sa bèndida. Si podet feti donare a retzire in donu. E de onni manera, su sacru non at prètziu.
“Pigade s’ànima mea e imbolade·nche·la in su fundale. Chi siat sa vida mea pro èssere, pregare e tessere. Pro ogni gente chi anca de mie andat e torrat. Sena tempus, sena nùmene, sena colore, sena làcanas, sena dinare. In nùmene de su Leone de s’ànima mea e de s’Ispìritu Eternu. Gasi at a èssere.”

Faeddos pispisiados in sardu (apu tentu s’onore de ddas ascurtare, cummòvidu, declamadas dae sa boghe bia de Crara). Una cantilena chi ammajat e tenturada, chi trasmitit su sentidu de assistere a unu ritu antigu màgicu, de passàgiu, essidu dae su mare, murmutadu dae su bentu.
Est retzitadu in s’ora de cunsagrare a sa seberada pro su passàgiu de su testimòngiu: sa chi at a assumere sa tarea sacra de nci lompere a in antis su ritu de s’arte antiga de su bissu: sa filadura de sa “seda marina”.
Non istamus prus in s’era presente, semus imbèrghidos dae s’abba de un’ora antiga e mìtica. Sa fritza de su tempus s’ammàchiat. Su sèculu XXI perdet colore. Sa màgia òcupat su logu inghìriu a nois. Su tempus colat a cumpassu de sa naturalesa chi cumbidat cun generosidade ìnnida is tesoros suos, ritzende a cuncàmbiu, s’agradèssida, sa veneratzione e su respetu de s’òmine. Tempus coladu, tempus sagradu.
Totu custu, finas a su 2015, fiat a disponimentu de is ogros de su bisitadore curiosu chi diat àere disigiadu a intrare in cussu logu sagradu de operosidade esoterica. In Santu Antiogu fiat possìbile visitare su “Museu de su bissu”. Intrada de badas. Oferta lìbera. Crara non cummèrtziat cun s’arte sacra sua.
In cussu logu, atèndidu e curadu dae sa “vestale de su bissu”, fiat permìtidu a intrare in cuntatu cun s’antzestrale, cun is armonias de su cosmo, cun s’àlidu de su sacru. Oe, sa giunta comunale, cun motivatzione banale canto dudosa, nd’at istudadu sa lughe, bogadu su mobìliu, tancadu sa ghenna. At istudadu gasi sa lughe de s’ànima, serradu is ogros de s’ispìritu, negadu a s’oidu su sonu antzestrale de su mitu.
Nos at torradu a betare a is tareas nostras prenas de urgèntzias e de pensamentos, privende·nos de su bisu de un’època fantàstica, torrada e furriada reale de una fèmina minuda ma manna de Sardigna.
Is (is)guvernadores regionales no “ant pòdidu” agatare tra is notas mìseras de is bilàntzios pùblicos (est a nàrrere alimentados dae su dinare is sardos) su finantziamentu netzessàriu (in prus mai pedidu dae sa “fèmina de is abbas”…ma bisòngiu ddue aiat de ddu pedire?) pro ammodernare is impiantos elètricos (totu inoghe is resones de sa serrada… impiantos elètricos foras de norma).
E puru su guvernu regionale, su matessi de is istrinas isbirgongiadas, is chi pesant frores de milliones subra su bilàntziu pùblicu (alimentadu semper dae su dinare de is sardos), non s’at privadu de lassare istrinas a manca e a dereta pro finantziare cussu boscheramine cuadu, su chi frunit de votos a cuncàmbiu sa polìtica tzurpa, sena sentidu, sena sustàntzia e sena nùmene.
Sa pèrdida de su “museu de su bissu” e s’arriscu de perdere cun issu finas sa memòria de s’arte de sa filadura, càusant unu dannu sena contu a sa cultura e a s’ispìritu. Sigo creende chi su dinare gastadu in cultura, prus che totu cando pùblicu, rapresentat un’investimentu chi assegurat torradas econòmicas istàbiles e de durada, is educativas sunt de unu valore mannu gasi de non si podere calculare.
M’ispantat ca a pesare de totu sigo, che una criatura, pensende chi una giunta regionale ghiada de un’òmine lòmpidu de su mundu acadèmicu non sentat s’apretu de imperare su patrimòniu pùblicu ( e torro a repitere, de is sardos, de totus nois) pro chistire richesas e tesoros chi a solos faghent manna sa Sardigna e prefèrgiat a ddus isperditziare in milli ritzolos, is prus tontos puru.
E luego, a pustis de s’ispantu, sa resone mi cussìgiat chi in capas sa polìtica politicante at propassadu in cuss’òmine e in is cumponentes de s’esecutivu regionale, s’ispìritu e su coràgiu de èssere lìberos, calliende s’amore dèpidu chi is ànimas issoro diant a depere sentire pro una terra chi no at paris in su mundu.
Podemus nois sardos permitere chi sa terra nostra e su mundu de sa cultura siant privados de custu tesoro?

Bisitade custa pàgina web