(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

Soberania pro unu pòpulu signìficat tènnere sa possibilidade de esertzitare s’ autodeterminatzione siat in totu sos àmbitos chi lu riguardant in bia esclusiva chi in cussos in cumpartzidura cun unos àteros pòpulos o cun unas àteras entidades colletivas.
Si s’est soberanos sas règulas pro detzìdere in sos àmbitos de cumpetèntzia esclusiva, sunt internas e cussas pro detzìdere in sos àmbitos in cumpartzimentu sunt cunsertadas e relatas a pare cun unas àteras entidades soberanas.
Sa soberania decadit si àteros podent detzìdere in sas règulas internas o in cussas cunsertadas.
Sa soberania decadit fintzas cando àteros detzident sos àmbitos esclusivos o/e aia cumpartzidu.

Àmbitos esclusivos:
Su modellu sotziale – Su modellu istitutzionale – Sa fiscalidade – Sa politzia – Sa bandera natzionale – Sa limba natzionale – Atos de cumpartzimentu cun unas àteras entidades colletivas.

Sos bramados cumpartzidos sunt sos chi derivant de s’apartenèntzia a cunsessos polìticos plurinatzionales o de tratados internatzionales cun unas àteras entidades colletivas soberanas.
Totu sos cumpartzimentos derivant naturalmente de atos detzisos in àmbitu esclusivu.

SOS sardos non sunt soberanos in su natzionale issoro

I sardos non tenent soberanias pro ite non si podent autzo-determinare ne in àmbitos esclusivos ne in àmbitos de cumpartzimentu, sas pagas potestades legislativas e normativas prevìdidas in s’Istatutu Regionale, sunt delegadas dae su Istadu italianu e de issu podent èssere crèschidas, reduidas e finas abrogadas si pro pròpia cumbènia retenet netzessàriu lu fàghere.

Si sos sardos sunt una natzione e puru tenende su deretu de si autzo-determinare, no lu podent fàghere, est latina sa suditantzia cara a chie tenet su pòdere de detzìdere pro issos.
Si nos acaramus a sa ventana de s’istòria de su pòpulu sardu si bidet subidu chi su raportu de suditantzia chi est subende oe sa natzione sarda no est in manera assoluta diversu de su chi l’ant impostu sos àteros dominadores chi ant pretzèdidu sos atuales.

S’atualidade non nche depet trampare in su valutare sos raportos tra dominadore e dominadu, a còidu su oe at a divenire eris e at a colare de s’atualidade a su coladu, influentzende ma non determinende su benidore. A còidu in s’iscafale de s’istòria sarda a sos volùmenes titulados Sardigna Pùnica, Sardigna Romana, Aragonesa etz. s’at a agiùnghere cuddu de Sardigna Italiana chi in tantu s’istòria at cungiadu e cunsignadu a su coladu.
Tra atualidade e benidore non b’at una relatzione de tipu matemàticu, non si tenet unu resurtadu seguru.
S’atualidade sarda chi est istada romana, bizantina, giudicale, ispagnola, austrìaca ….., non s’est mai cristallizada, pro ite si diat dèpere cristallizare immoe chi est italiana ?.

Sos rechisidos non bi sunt, s’istòria no est una ecuatzione e si lu fiat istada si podet a beru pensare chi sa solutzione siat arribada cun sa formatzione de s’istadu italianu ?.
Non benit sa duda chi sa matessi sensatzione si siat presentada durante las unas àteras suditantzias ? e non benit sa duda chi sos sardos si diant èssere pòdidos iscobèrrere frantzesos o inglesos si una sola vìrgula de s’istòria s’esseret iscostiada?

De seguru custas dudas si presentaiant fortes in su sentidu de sos sardos chi connoschent s’istòria de su pòpulu issoro e dèbiles o addiritura tripoddados in su sentidu de sos sardos chi ant subidu sa cantzelladura de s’istòria de su pòpulu pròpiu e sunt istados costrintos a si reconnòschere in s’istòria de su dominadore de turnu.

Ite fàghere ?,
B’at una tzertesa de pònnere subidu in craru,
sos sardos non podent rinuntziare a su èssere natzione issoro.

S’èssere natzione difatis no est una calidade in possessu de sa generatzione sarda in atualidade ma est unu caràtere non disponìbile de una colletividade, chi non podet èssere alienada o cuntratada in sa contingèntzia.
Sos sardos de su benidore non podent èssere privados de sa natzionalidade pròpia de sos sardos de su presente e mancu de cussos de su coladu.

Sa gasi narada “fusione perfeta” cherrida dae sos sardos 1847 est istada solu una fusione polìtica e istatuale, in niunu casu podiant detzìdere una fusione natzionale de sa Natzione Sarda cun sa Natzione Italiana.

Est su colonialismu modernu chi at imbentadu sa fusione natzionale, sa netzessidade de fàghere cointzìdere s’istadu cun sa natzione at impostu a sos Sardos sa natzionalidade italiana a sos Corsicanos sa natzionalidade frantzesa e gasi andende peri pro sos bascos, sos catalanos, e pro totus is natziones sena istadu.

S’est falsificadu su caràtere “èssere natzione” e lu s’est vinculadu a su ”èssere istadu” .
Pro costruere sos istados-natzione si sunt ocupados territòrios cun sas armas, distrùidu culturas e economias si sunt acumpridos genotzidios, beros e criminales, non semper a sa cua e sena isparghimentu de sàmbene.

Sos àteros dominadores de su polu sardu, cumpresos sos romanos aiant bardanadu e furadu e sos ispagnolos ant isrobadu e ochidu ma mai ant impostu sa fusione natzionale.

Calesi siat ite rispòndida si diat a su “ite fàghere” in niunu casu podet èssere baratadu su èssere natzione de su pòpulu sardu e su deretu suo a sa soberania in su territòriu suo e in su destinu suo.

Sa soberania e indipendèntzia.
Pro un’indipendentista sa soberania est s’indipendèntzia ebbia, ma mentras s’indipendèntzia est unu traguardu e no est divisìbile in tapas sa soberania est una progressione chi podet presentare tratos de cumpartzimentu fintzas cun chie no agradesset chi sa progressione assendat a s’indipendèntzia.

Est in custos tratos de cumpartzimentu chi sas fortzas chi tenent genesi in sa natzione sarda e sunt a issa orgànicas faghent a agatare e cunsighire paris cuotas de soberanias semper majores.

Tratos de cumpartzimentu chi devent èssere in manera netzessària làicos, liberados dae cunfessionalismos polìticos chi diant pòdere indebilitare chene remèdiu s’agire comunu e neutralizare su “ligàmene natzionale”.

Agire cumpartzidu

Possìbiles tretos de agire cumpartzidu

a) Istatutu nou – cuncordu nou de su raportu Sardigna Itàlia.

Naradu custu bisòngiat detzìdere fintzas ite fàghere s’in casu sos sardos bèngiant mutidos a iscrìere unu istatutu nou e duncas a torrare a cuncordare sos raportos cun s’istadu italianu.
Craramus subidu chi si at a èssere su Cussìgiu Regionale de sa Sardigna a torrare a iscriere su istatutu nou, su cuncordu at a èssere totu internu a su istadu italianu e a sas cumponentes polìticas suas.

– Fintzas si la reforma de su tìtulu V de sa costitutzione italiana previdet chi su istadu siat una de sas cumponentes de sa Repùblica, paris cun regiones, provìntzias e comunas, difatis poi custos ùrtimos su istadu los cuntenet totu e sunt a issu sutapostos.

– Su 90% de su cussìgiu regionale est istadu elègidu subra candidaduras internas e orgànicas a sos partidos italianos e a issos rispondent in sos sèberos polìticos e ideològicas.
Non si diat tratare duncas de unu cuncordu nou ma de un’atu de suditantzia e de annoada fidelidade e sutamissione chi diat pòdere faghere pèrdere, imbetzes chi balangiare, tretos de soberania, respetu a s’istatutu atuale. Sos cussigeris, a su prus, sunt istados elègidos cun dèlega pro guvernare e legiferare e non pro incàrrigos de assemblea costituente.

Si una Carta de Logu noa s’at a dèpere iscrìere, l’at a dèpere fàghere una Corona de Logu, esterna a su Cussìgiu Regionale e duncas fintzas a su istadu, elègida in modu proportzionale subra listas natzionales e regionales.
Mancu sa Corona de Logu at a èssere lìbera de declarare s’indipendèntzia de sa Sardigna ma at a tènnere nessi s’ocasione de afilare una isfida de soberania cara a su istadu chi sa soberania nos est impedende.
Sos costituentes ant a èssere prus lìberos de sos cussigeris, essende un’incàrrigu a tèrmine ant a tènnere cunditzionamentos prus minores, de carriera e de clientela, ant a èssere prus pagu vinculados dae sas segreterias de partidu e e ant a intèndere su pesu de sa responsabilidade de èssere istados mutidos a determinare sos destinos istòricos e polìticos de su pòpulu issoro.

Sunt, duncas, dignas de atentu, sas propostas chi prevident s’istitutzione de una assemblea costituente, pro ite, fintzas si no in gradu de pònnere in discussione s’apartenèntzia de sa Sardigna a su istadu italianu podent refudare s’imponimentu de sa natzionalidade italiana e dare risposta a su malu istare de sos sardos, cara a sa suditantzia e a sas aspiratziones suas de indipendèntzia e sugetividade in Europa e in su Mundu.

In cada modu, calesi siat bèngiat mutidu a torrare a cuntratare su raportu Sardigna – Istadu italianu, depet partire de sa cussèntzia chi no est in pòdere suo dispònnere e gastare in perunu cuntratu su caràtere natzionale de su pòpulu sardu e de su deretu suo a sa autodeterminatzione .

Tres caminos sunt possìbiles.
1) Si pedit s’isorvimentu de sa fusione perfeta cuntratada in su 1847 tra sos istamentos sardos e su re, pro ite non si sunt àpidas sas cunditziones chi sos sardos isperaiant de aere cun sa fusione de sa Sardigna cun s’Itàlia.

In su 1847 sos sardos ant bòlidu sa Fusione Perfeta cun s’isperu de nd’àere unu benefìtziu pro su pòpulu issoro, custu no est mai acontèssidu, comente a Cavour, totu sos capos de guvernu italianos chi si sunt sutzèdidos, ant mortificadu e trampadu sos sardos.

Gasi comente sos sardos ant esertzitadu sa soberania pro pedire sa Fusione Perfeta in su 1847, pigadu atu chi su sèberu no at cunsighidu sos giustos, podent oe, cun sa matessi soberania, isciòllere sa Fusione, torrare meres de sas mandos issoro e pedire unu patu in manera dereta cun s’Europa.

2) Si rivendicat sa soberania prena e su deretu a s’indipendèntzia, pro cale sunt inderogàbiles sos sighentes assùmidos;
– Sa natzione sarda est una àtera natzione respetu a cussa italiana, in custu sensu est giai indipendente de sa natzione italiana. Est s’indipendèntzia istatuale chi mancat a sos sardos.
– Su status de Natzione est ogetivu, non podet nàschere de sa cuntzessione de su istadu chi tenet sa dominatzione de su pòpulu oprimidu.
– Unu raportu de patos cun s’Itàlia est possìbile solu in istadu de paridade e duncas tra istados. Calesi siat àtera forma de patu diat èssere una coloridura noa de sa dipendèntzia.
o S’ italianidade est incumpatìbile cun sa cultura, s’economia, sa tziviltade e sa dignidade de su pòpulu sardu, nd’impedit sa sugetividade polìtica e econòmica in Europa e in su Mundu. S’indipendèntzia istatuale de sa natzione sarda no est solu unu diritu ma una netzessidade, non nch’at a pòdere mai èssere prosperidade sena sa prena soberania.
– Finas chi pro contare in Europa e in su Mundu at a èssere netzessàriu èssere istadu, s’indipendèntzia istatuale de sa natzione sarda at a èssere s’obietivu a su cale sos indipendentistas in peruna manera ant a podere rinuntziare.
– No esistet prus sa dimensione mìnima pro èssere istadu e sa prima borta s’aberit unu nou caminu pro s’indipendèntzia, podet èssere data de un’organismu supra-natzionale diversu de s’istadu dominante.

E un’eventuale istatutu depet in manera assoluta cuntènnere sos sighentes cuntzetos;
– Su reconnoschimentu ufitziale de sa Natzione sarda e de su deretu suo a s’ autzo-determinatzione.
– Sa temporaneidade e sa contingèntzia de s’apartenèntzia sua a s’istadu italianu.
– Sa fortzadura a s’apartenèntzia a su istadu italianu derivat dae conchistas e repressiones.
– Sa voluntade de intrare in Europa cun una pròpia sugetividade polìtica
– S’assuntu chi sos sardos sunt unu pòpulu e tenent su deretu de detzìdere de su destinu issoro.

Sena imbentare nudda de nou ma in manera sèmplitze cun unu còpia incolla de cantu giai deliberadu dae su cussìgiu regionale (Motzione de Soberania de su Pòpulu Sardu, aprovada dae su Cussìgiu Regionale su 25 cabudanni 1998, Lege de sa bandera natzionale sarda, Istitutzione de sa die de sa Sardigna, lege in sa De-nuclearizatzione e lege 26 de sa limba e sa cultura sarda) sa Carta de Logu noa diat pòdere incumentzare gosi:
Sa natzione sarda, chi, essende istada privada de una istatualidade pròpia cun sa fortza e cun su genotzidiu de sighidas operatziones colonialistas, s’agatat oe, in manera non cherrida, a fàghere parte de s’istadu italianu, afirmat su deretu a èssere mere de su benidore pròpiu e si declarat soberana in sa Sardigna, in sas ìsulas bighinas, in su mare territoriale suo e in sa prataforma marìtima chi l’ inghìriat.

3) Un’istatutu de resa e de suditantzia chi reconnoscat s’istadu coloniale de sa Sardigna chi cuntèngiat;
– Chi su raportu tra sa Sardigna e su istadu italianu est de suditantzia.
– Chi sa suditantzia est fortzada e chi s’imponimentu de sa limba, de s’iscola , de sa cultura, de s’aparatu giuditziàriu, de s’ordinamentu polìticu e sotziale, de s’esèrtzitu, de sa politzia e de totu sas istitutziones istatales italianos, est dèpida a tale istadu de suditantzia.
▪ Chi sa natzione sarda baliat s’istatutu coloniale pro ite in cunditzione de suditantzia imposta de unu dominadore prus forte e impedida, pro como, de conchistare sa indipendèntzia pròpia istatuale, a sa cale comente si siat aspirat.

Bisòngiat in manera assoluta evitare chi sa “proposta” nostra de torrare a cuntratare cun su istadu siat una noa fusione perfeta