(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in italiano)
S’11 de freàrgiu passadu s’at cumpridu in Tàtari una die de istùdiu, dibata e acarada pùblica de importu, atzentrada subra is deretos de is sardos e subra sa netzessidade de fraigare caminos noos de indipendèntzia sotziale e natzionale pro sa Sardigna. S’at abertu una bia noa conca a unu caminu longu e articuladu.

Una firmada chi aberit logu a sa cumpartzida polìtica noa. Unu logu sinnadu dae sa netzessidade de acarare chistiones de importu comente a sa de torrare a iscriere s’Istatutu, aguantende sa mirada semper conca a is problemas reales de custa terra, subra su deretu colletivu de is sardos, subra su bisòngiu de dare rispostas polìticas cumpridas, in particulare in ora de dificultade econòmica manna comente a sa de oe: bivimus in un’ìsula de pagu prus de millione e mesu de abitantes e tenimus prus de 260 mìgia disimpreados; su 2016 at registradu unu creschimentu de giai su 50% de faddidas respetu a s’annu antis (ant faddidu giai 243 siendas), ogni annu s’ìsula perdet prus de 5000 personis, prus che totu giovunus chi emigrant in chirca de traballu e cunditziones de vida dignitosas chi custa terra non lompet a cumbidare.

A bellu a bellu si nde isciusciat sa solidariedade sotziali, nos ponimus is unos contras a is àteros, nde essit a pìgiu cun semper prus craridade una forma de ratzismu chi movet dae is pratzas virtuales a cussas reales.

Nos cherent cumbinchere chi su problema de is sardos non siat neghe de su càncaru polìticu de sa Giunta Pigliaru, non siant is polìticas de dipendèntzia, is lògicas coloniales de inferioridade e partzida de su podere amministrativu e econòmicu in logu de is emigrantes chi fuent sa gherra, su fàmene e su disisperu.

Ponent in dudas is valores de sa solidariedade e de s’acollida cun s’arriscu de nde isciusciare is fundamentas de is 377 comunidades nostras. Tocat duncas a fàghere a lestru. Tocat a dare rispostas polìticas a is problemas chi angustiant s’ìsula. Tocat a costruere un’alternativa polìtica, econòmica e sotziale a s’isperdida conca a sa chi s’Istadu italianu, in manera disapiadada, nos est giughende.

S’isceda de cuncordare una dibata chi fessit adderetada a pònnere atentzione in is deretos de is sardos in tempus de oe, nos òbligat a dibatere in manera cumprida is maneras de imperare pro ddus furriare reales, de sustàntzia e possìbile.

A faeddare de mudòngiu de s’Istatutu at abertu unu meledu inghìriu a sa possibilidade de incarrerare unu protzessu pro trasformare sa sotziedade sarda, in s’idea de iscriere una Carta nostra a fundamentu de is deretos, una Carta Costitutzionale nostra pro su benidore.

E totu custu est produidu de sa netzessidade de traballare a unu Istatutu non prus atuale, inadeguadu a rapresentare sa realidade moderna de s’ìsula. Un’Istatutu abarradu in parte manna sena aplicare siat ca s’Istadu italianu nos impedit de esertzitare una cale si siat forma de autonomia, siat ca is classes dirigentes ant fatu su càmbia a pare de su podere, in s’ìsula, anteponende semper is interessos particulares e is de s’Istadu tzentrale a cussos de s’ìsula, reduida oe a una tzircuscritzione lacanàrgia, marginale e sena influèntzia.

Custu est su datu polìticu essidu a pìgiu in s’ora de sa dibata longa sa die de sabudu 11 de freàrgiu. Su de creere apretu a torrare a iscriere s’Istatutu, betzu de setanta annos, pertocat s’incumentzu de unu caminu polìticu inderetadu a otènnere poderes noos e prus tretos de soberania.

S’iscritura noa de s’Istatutu in custu sentidu depet passare peri su reconnoschimentu de duos printzìpios chi non podimus transire: su reconnoschimentu giurìdicu de sa Natzione sarda e s’afirmatzione de su deretu efetivu a esertzitare s’autodeterminatzione. S’intentu fiat duncas de incarrerare unu protzessu polìticu chi cramet in càusa sa sotziedade sarda e totu is fortzas polìticas e tzìvicas chi ponent in mesu a is batallas issoro sa Sardigna e is interessos de is sardos.

Su càncaru e sa farta de abilesa polìtica de sa giunta regionale fùrriant a su Guvernadore Pigliaru unu intre-locutore dudosu, pagu capassu a incumentzare unu caminu sìmile de emancipatzione e de mudòngiu sotziale.

Impossìbile non nos ammentare sa postura de is carrigas prus artas de sa Regione -dae Pigliaru a Ganau, passende peri su sustentu sena cunditziones e casi unitàriu de is sìndigos chi andant a PD – apranada in totu cun sa linia de su Guvernu Renzi in riferimentu a su referendum costitutzionale retzente. Una postura a sustentu de una reforma chi pro sa Sardigna rapresentaiat sa premissa a s’isperdida cumpleta de s’autonomia.

Chi diat àere bintu su eja , non diamus a èssere oe faeddende de sa possibilidade de ammanniare is poderes peri s’iscritura noa de s’Istatutu autònomu, canto, prus a prestu, a meledare subra is fainas prus inditadas pro nde firmare sa burrada. In su votu de su Referendum Costitutzionale ddue at unu giudìtziu firmu respetu a su guvernadore Pigliaru e a sa polìtica sua.

In sa pertzentuale de is Nono, meda prus arta de cussa espressada a livellu italianu, ddue capiat, in prus, su sinnu de sa defensa de s’autonomia. In s’arrastu de cussu resurtu, otènnidu finas peri una mobilitatzione indipendentista forte, faghet a imbastire oe una batalla pro afortiare is poderes reales. Peruna ratìfica de sa Costitutzione Italiana duncas, ma una cussèntzia crara de chi pro fàghere respetare is deretos de is sardos serbit a partetzipare a is iscedas chi nde determinant su benidore.

Subra custa allega s’indipendentismu non dd’at bogadu una boghe unitària, ma s’11 de freàrgiu passadu at essidu a pìgiu in manera diferente sa voluntade de donare sighidura a un’iscuta noa de acarada polìtica, deretada a s’acarada democràtica e a sa costrutzione de unu caminu de batallas comunas e cumpartzidas.

Seguru no est sa primu borta chi nde essit s’avocu a s’unidade de is sardos e chi si faghent intentos pro torrare a cumponnere is istrategias de s’indipendentismu. Ddue at istadu unos cantos intentos in passadu, bàsciu punna de dirigentes polìticos gasi comente de sa Base. Intentos chi non s’ant cumpridu e chi non s’ant addobiadu a pare; su protzessu incumentzadu in is ùltimos meses, però, at sa possibilidade de nde boddire totu is esperièntzias de antis, at sa possibilidade de furriare a totus protagonistas de custu caminu de cumpositzione noa de su movimentu natzionale, torrende a ativare a chie at pèrdidu cunfiantza in sa polìtica e in sa possibilidade de sinnare unu mudòngiu in sa sotziedade sarda.

Non sunt in gradu de afirmare chi cussu incumentzadu in su mese de ledàmine de ocannu passadu in ocasione de sa cunferentzia pro s’imprenta, fata in su T-Hotel de Casteddu- sighidu cun sa mobilitatzione contras a su brusiadore de Tòssilo, sa mobilitatzione contras a s’istrumìngiu de sa Asl ùnica in su mese de idas finas a lompere in Tàtari cun sa dibata subra s’Istatutu e is deretos de is sardos – siat unu protzessu chi non si podet firmare ma so seguru chi s’impossibilidade a si firmare de custu protzessu dipendat dae su gradu de responsabilidade generatzionale chi diamus a èssere capassos de mustrare e dae sa voluntade polìtica de non nos transire dae un’acarada pùblica partetzipada e cumprensiva.

In is ùltimas chidas sunt acontèssidas, una in fatu de s’atera, fainas e addòbios chi ant bistu in su tzentru de sa dibata sa limba sarda, sa munitzipalidade, sa batalla pro ismilitarizare s’ìsula e galu sa prospetiva de costruere una alternativa polìtica a is partidos italianos. Su fatu chi sa dibata naschet e madurat a tesu dae iscadèntzias eletorales nos amparat dae is personalismos e dae su perìgulu de nde bogare alleàntzias istrumentales fraigadas subra su càrculu de is possìbiles pertzentuales de votu feti. Is eletziones sunt, de onni manera, un’atopu cun su chi at a tocare a fàghere is contos chi nos cherimus donare vida a una alternativa de guvernu cun conca e cambas in Sardigna.

Est netzessàriu duncas chi onni cumponente de su movimentu chi s’at a formare inghìriu a su printzìpiu de auto-determinatzione siat dispostu a si mesurare subra cantu ddue cabet, subra is valores cumpartzidos e subra s’isceda de is maneras prus idòneas a individuare is rapresentantes de su movimentu matessi, imboddiende e furriende protagonistas de s’isceda a is sardos, cun sa bogada de primàrias.

Is indipendentistas, giai sa vìspera de is eletziones pretzedentes, aiant sinnadu unu caminu cumprensivu e partetzipativu peri assembleas e cunferentzias abertas chi aiant permìtidu a is movimentos tzìvicos, a is movimentos culturales e a is indivìduos de partetzipare in manera cumprida a formare listas e programmas eletorales. Esperièntzias prenas de ammaju e chi faghet a megiorare, mancare penalizadas dae una lege eletorale libertitzida e antidemocràtica chi diamus a depere mudare dae luego pro permitere sa rapresentatividade de totu su tessìngiu sotziale sardu.

Non podimus discuidare chi sa coalitzione Sardigna Possìbile e Fronte Indipendentista Unidu, cun is rispetivas preferèntzias boddidas (giai 8 mìgia sa prima e casi 80 mìgia sa segunda) ant otènnidu sa cunfiantza e allutu s’isperu de mudòngiu de una fita manna de sardos. Cussu incarreradu est sena dudas s’incumintzu de unu protzessu polìticu nou, cun sa cussèntzia chi nudda si cumprit de oe a cras, prus pagu puru s’indipendèntzia, ma chi non ponimus como is presupostos polìticos e giurìdicos pro s’esercitziu efetivu de s’auto-guvernu e de su deretu a s’auto-determinatzione, totu si fùrriat in pompa-magna feti, ùtile a un’intentu polìticu sinnadu dae propaganda e paràulas sena sentidu ideale e sena podere de mudòngiu reale.