(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

Su mare est sa làcana naturale chi ti dat un’identidade. A nàschere in un’ìsula est una cosa pro sa cale non t’intendes mai lassadu a sa sola, chi t’abbarrat pro semper pintada in sa carena, comente unu sinnu chi ti indentìficat e chi ti distinghet dae su restu; est una manera pretzisa de pertzepire s’ispàtziu, su tempus, su destinu chi t’at seberadu pro nàschere, vìvere e mòvere dae cue.

A nàschere in un’ìsula est comente a t’intèndere nàrrere chi istas a un’ala de sa riva, chi apèigas cussa terra e no un’atera e e chi su mare chi tenes in dae in antis est petzi cussu orizonte in ue Deus ti faghet intèndere dae deretu chi tenes sa possibilidade de ti nch’andare.

Duncas tue ses disterradu in antis de fuire, lu ses in potèntzia in antis de l’èssere in atu, in conca in antis de su coro, in s’idea in antis de sa realidade, in su sèberu in antis de àere detzisu.

E tando unu si colat totu sa vida pregontendeˑsi comente diat èssere in “domo” si in fines at detzisu de isbarcare in un’àteru portu, o comente diat èssere “aterue” si in fines at detzisu de abbarrare, de mantènnere s’isperu. A nàschere in un’ìsula cheret nàrrere custu. Cheret nàrrere a èssere sinnadu dae custa inseguresa. Cheret nàrrere chi unu arriscat de vìvere comente chie non diat chèrrere vìvere, cun s’istòria chi colat a curtzu a sa vida de cada die, in s’ìnteri chi, a sa muda, s’essèntzia si nche fuit.

Chie est nàschidu o crèschidu in Sardigna at a vìvere cun custa passione de ànima de una vida chi at detzisu de non cumintzare. Vivet a s’àtera ala de su sèberu in s’isulamentu suo de cada die intre su de mòvere e su de abbarrare. Intre sa detzisione e su de fàghere. Intre Èssere, o èssere seberadu.

E tando bides giòvanos chi, cun istùdios bonos e cun capatzidades, detzident de si nch’andare pròpiu como chi sa terra issoro tenet bisòngiu de issos pro torrare a nàschere, pro cumpètere, pro insinnare, pro innovare. Ma, giai s’ischit, a si nch’andare sunt bonos totus, cando chi pro abbarrare non solu tocat a èssere dadivosos, ma fintzas animosos.

A nàrrere custu oe, in tempos gasi cumplicados e cun medas Guvernos de emergèntzia impinnados a fàghere totu cussas riformas chi sa polìtica at tasidu pro annos, no est pro nudda una passigiada.

Cando t’abbìgias dae cando ses studente chi s’immobilismu de inoghe, raighinadu in sos sèculos, at a distruire sos isetos e s’isperu de emantzipatzione, fintzas de s’ùrtima leva, non t’abbarrat petzi si non mòvere, fuire su prus a largu chi podes dae una terra chi non ti dat rispostas, chi non ti cheret ascurtare e chi forsis, sena duda, no atzetas in manera definitiva.

Pustis b’est fintzas s’isperu. Su chi non diat dèpere mòrrere mai e chi ti illudet chi sas cosas, a tardu o a chitzo, ant a cambiare fintzas in Sardigna. Fintzas, non solu.

Belle gasi so cumbintu chi su ressinnu e s’istrachitùdine no apartenent a s’ànima de sos sardos. Sa creatividade issoro, s’ingèniu issoro e sa capatzidade de si pesare e de essire dae sos lìmites – cando impitant sas mègius capatzidades issoro e ischint istare in comunione – apartenent a s’ànima de sa Sardigna.

S’istòria de fèminas e de òmines chi ant postu sos fundamentos pro su bene comunu, pro una tzivilidade noa in su mundu, pro una cultura evòlvida e chi s’annoat cada die dae mìgias de annos, nde ssunt istados testimòngios e nos narant chi totu custu est possìbile.

E tando, si totu custu est cunduidu a memòria, comente mai non b’at re-atzione? Comente mai si cheret “istare” in su discuntentu e no aspirare a una vida prus elevada? A nàrrere: “abbàida! Custu no mi bastat, tèngio bisòngiu de àteru”. Ite t’at acuntèssidu, o Sardigna?

Terra de poetas, de pastores e minadores, de artistas e de piscadores, de literados, de pensadores e disterrados? Ite t’acuntesset si tenes fàmene e sidis de giustìtzia? Ite t’at acuntèssidu, tue chi ses sa mama de grandu òmines e fèminas chi ant ischidu dare vida e mantènnere traditziones millenàrias?

In ue nch’est ferta sa memòria nostra? Sa chi nos agiuat a evocare sos Babbos fundadores de s’istòria nostra e chi issos etotu ant tentu s’ànimu non solu de bisare, ma chi si sunt atrividos a trasformare in manera radicale cando in medas ant chircadu de mudare s’identidade nostra?

Issos chi ant agatadu solutziones a sos problemas chi, a bellu a bellu, si faghiant solutziones de totus e sena chi oe, cugugiados dae una nèula de isporu, si nde connoscat sa raighina.

Depimus imparare dae sos grandu maistros, dae custos maistros, non dae sas tzarras.

In prus, tocat a nàrrere chi chie si nche diat pòdere andare dae sa Sardigna e no lu faghet, cheret ammentadu. Ca a abbarrare in Sardigna si si podet no est un’àlibi ma unu deretu. Gasi comente chie diat chèrrere ghirare e no lu podet fàghere, non si podet intèndere una vida in esìliu.

Sa capatzidade de seberare colat dae custa libertade. Chi, a resone o a tortu, s’ammesturat cun chie si lamentat semper chi “sas cosas no andant”, “semus isulados e duncas penalizados”, “chi balimus pagu”, “chi non semus a tretu de …”.

Belle gasi, b’at unu profetu a nàrrere “chi balimus pagu, chi non semus a tretu”. Cheret nàrrere a non si leare Responsabilidades: de sos sèberos nostros, de sos fìgios nostros e de sas generatziones chi ant a bènnere. A non si leare Responsabilidades de sas atziones pròpias. Belle a pòdere nàrrere: “a l’ischides chi balimus pagu…”.

E nois semus fintzas custu. Duncas b’at unu profetu a nàrrere chi non balimus: dat “una seguresa aparente” a sa vida. Agiuat a non detzìdere e a fàghere detzìdere sos àteros pro nois.

E tando b’est su drama de sa mancàntzia de cunsapevolesa chi sa Sardigna vivet dae semper. Su chi timet e non tenet ànimu (comente chi sos chi tenent ànimu non timant!). Su chi si cuat in sa cunfusione ca sa craresa ispinghet a seberare.

A bois chi seis fìgios e nebodes de èpocas istòricas fintzas peus de custa, chi dant fortza e ant tentu sa fortza de dare unu venidore nou a issos etotu e a sas famìlias issoro e chi non si sunt arrèndidos a una vida mìsera e ant gherradu cun dinnidade, rapresentades una fortza manna: seis su motore de su cambiamentu de cussa Terra.

Pro chi, in una manera o in s’àtera, fintzas custas levas noas, mancari vivant in una crisi funduda de valores, siant a tretu de espressare sa froridura de una Renàschida noa.