(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

Unu Fronte Democràticu pro sa Sardigna.
Si nde pesat una dibata de interessu subra su perìmetru chi diat depere àere su fronte pro sa auto-determinatzione in is eletziones regionales imbenientes. Su fatu mi interessada pro duos motivos.

Antis che totu ca sa dibata si nde pesada foras de is manìgios de is òrganos printzipales in ue s’at istòricamente formadu s’opinione pùblica in Sardigna, est a nàrrere in is diàrios personales in sa retza e in is pratzas de is dibatas postas a disponimentu dae fainas bàsicas.

Non ddue at una regia ùnica in palas de custas acontèssidas e de custas dibatas, però a s’istadu atuale custu non podet èssere unu male. Cummentende unu ditzu antigu podimus nàrrere: “Chi s’abèrgiant is chentu frailes!”. SardegnaSoprattutto, SardegnaMondo, su diàriu de s’ex diretore de s’Unione Sarda Anthonymuroni.it, su diàriu anti-colonialista Pesa Sardigna, su diàriu de su blog de su Movimentu linguìsticu Limbasarda2.0, sunt puntos de referèntzia in custa dibata chi est ammaniende·si die pro die.

E paris a sa dibata in sa retza est formende·si finas una sèrie de addòbios cara a cara in su territòriu, de cunferentzias abertas, de mobilitatziones, de cunvegnos, de acaradas subra diferentes chistiones chi costituint s’allega natzionale e sotziale sarda.
Su segundu motivu chi agato de interessu est chi incumintzat a s’incarrerare s’idea chi ddue apat bisòngiu de costruere un’alternativa a su sistema de partidos tzentralistas chi ant guvernadu sa Sardigna in nùmene e pro contu de interessos non sardos, chistende de una borta in pitzu farsu s’idea betza e comuna de “intrare pro mudare is cosas dae a intro” chi, a contos fatos, s’est iscoviada in su mègius de is atopos unu bisu ischetu.

Parit de àere iscobertu s’abba caente e in parte est gasi. Ma s’abba caente est unu bene de valore e a ddu lograre non est simpli, pròpiu comente a sa democratzia e creo chi cunforma a sa democratzia custu costituente galu in formatzione “fronte de s’auto-determinatzione” diat depere torrare a pigare. Antis de totu democratzia contras a una reforma eletorale a s’ora obligada dae s’allobada bona PD-PDL, bogada pro ferrere a totu is chi non s’incurbaiant a is disìgios issoro. Una lege eletorale chi lassat foras a is chi nde boddint su 10% de is cunsensos est una lege anti-democràtica de is sauditas e de sa Turchia de Erdogan, e de su propassu suo conca a unu sistema proportzionale perfetu nde depimus faghere caddu de batalla.

Però sa democratzia no est a da pretendere dae is àteros feti. Non chèrgio fàghere retrologismos e polèmicas acapiadas a unu passadu polìticu a tesu annos lughe, però est unu fatu chi su fronte de s’auto-determinatzione at a depere giogare is cartas suas subra duos fatores finas a como discuidados: s’unidade su prus ampra possìbile e, apòsitu, sa democratzia.

Unidade ca a si presentare ispimpirinados comente in is eletziones passadas diat èssere unu suitzìdiu polìticu e diat significare a pònnere sa paràula “fine” a s’aspiratzione de su pòpulu sardu a unu progetu lìberu e auto-determinadu de sotziedade. Democratzia ca cun is incoronadas e is infeudadas dda depimus acabbare ca est unu caminu chi non giughet a nudda de bonu. Calicunu faeddat de “primàrgias” pro seberare su “leader”, però custa a su prus est un’allega derivada. Su chi nos serbit est a torrare a pònnere in motu unu protzessu democràticu de base, ca sena mobilitatzione populare, sena entusiasmu e partetzipada, ogni cunìlliu eletorale chi nde amus a bogare dae su capeddu at a èssere una solutzione estemporànea, non su mudòngiu chi nos bisongiamus a beru.

Non tèngio retzetas pre-cunfetzionadas. Però a fragu ddue at unas cantas pràticas bonas dae is chi podimus leare profetu e chi, in capas, diant depere incumintzare a comunicare de prus e prus che totu in manera istruturada. Bona est sa pràtica de incarrerare unu protzessu unitàriu e cun modestia lassare sa “gianna aberta”, e bonu est finas a nche calare in pratza pro s’opònnere a su disignu de privatizare sa sanidade imboddiende a tzitadinos e personale sanitàriu, comente ant fatu is promotores de s’alternativa natzionale.

Bonu est a andare bidda pro bidda a propònnere una retza tra sìndigos, in cuntrastu cun su tzegùmene de s’atzentradora Giunta Pigliaru, e sotziedade tzivile, e realidades econòmicas bàsicas comente est faghende Muroni. Bonu est a organizare una cunferèntzia aberta subra una chistione de fundamentu comente a sa de sa limba sarda pro chi ideas e propostas s’agatent a pare, comente at fatu su sotziologo Lisandru Mongili. Bonu est a sighire a pistare subra sa batalla a is polìgonos comente est faghende s’Assemblea Sarda contras a s’ocupatzione militare, promovende manifestatziones, fainas de disubbidièntzia tzivile, dibatas in is iscolas e acontèssidas culturales.

Non so infadadu e isco ca at a èssere difìtzile a nde fàghere una cannaca feti de totu cussas perlas, prus che totu chi faeddamus de un’alternativa eletorale pro binchere su monopòliu istòricu de is partidos italianos e de mudare de sentidu lassende sa polìtica de fura, isbandonu e degradu de is ùltimos sessanta annos. Però est positivu s’avolotu in atu e prus che totu est positivu chi bandas de importu de sa sotziedade sarda, mancare diferentes meda tra issas, s’acostant semper prus a una idea de sotziedade sarda chi movet dae su deretu a s’auto-determinatzione e a s’auto-guvernu.

Chi sigant, duncas, aberende·si is chentu frailes e traballamus sulenos pro chi sa dibata non si perdat in una isbòida e istèrile acarada acadèmica. Tocat a istruturare e concruire incumentzende das sa netzessidade de nde bogare una corria de seguresa conca a is partidos chi no ant conca nen pees in Sardigna, presumidos movimentos anti-sistema puru. De liberadores e promissas dae su mare nd’amus bistu finas meda in is ùltimos chentu annos! Finas sa tàtica de sa “contaminatzione interna” at faddidu miseredda cun sa giunta Pigliaru e custu est suta is ogros de totus.

Atentzione però finas a is capeddos polìticos e a is de-legitimatziones istrumentales. Unos cantos annos a oe in un’addòbiu in Igrèsias, organizadu dae sa Consulta Rivolutzionària, aia allegadu cun Gavino Sale e is paràulas suas mi sunt abarradas in conca. A s’ora issu fiat a càbudu de IRS e deo rapresentante de A manca pro s’indipendèntzia. Cando dd’aia faeddadu pro avalorare sa situatzione e nos podere coordinare m’aiat pregontadu: “E chie ses tue?” Deo rapresento su 5% de is votos. E tue ite rapresentas?”.

Est istadu tando chi apo cumpresu pro ite s’indipendentismu no aiat agiumai pòtzidu incarrerare unu protzessu de suprematzia in Sardigna, ca fatu fatu est pensadu comente a patrimòniu personale, unu merca de propiedadi. Subra custu s’istòria at imparadu ma non at agatadu istudiantes meda. Totu a longu de is annos si sunt intreverados aspirantes Napoleoneddos chi s’ant incoronadu a solos o si sunt fatos incoronare a in antis de pòpulu e de fanàticos. Perunu de issos dd’at acabada bene e prus che totu no sunt acabadas bene is siglas chi ddus susteniant.

Repitere oe sa matessi cantzone, unfrare is petorras dae s’altura de is auto-narratziones pròpias non est faina abbista. Creo chi nemos in Sardigna, oe, potzat bantare de rapresentare fitas de importu de sa sotziedade Su cunsensu, cussu a beru , est de costruere e po ddu costruere sa primu cosa est a lassare in domo sa barra de chie si nde istantàrgiat in postura de superioridade respetu a su traballu de àteros. Creo chi siat custa sa primu faddina de non torrare a repitere e chi si cheret fàghere calicunu passu a in antis costruende unu caminu polìticu nou, tenimus su dovere de fàghere retza e de costruere unu sistema alternativu.

A su sistema de podere fundadu subra sa dipendèntzia nde depimus acarare unu fundadu subra s’auto-determinatzione e subra sa democratzia. Creo chi siat ora de nos remangare is mànigas.