(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

Pagas dies como su Museu Archeològicu Villa Sulcis de Carbònia at interrùmpidu su silèntziu chi ddu bidiat isetende de badas respostas dae sa Regione pro su chi pertocat sa serrada de su cantieri de su Nuraghe Sirai e a su litzentziamentu de is traballadores, cajonadu dae sa fine de sa cunventzione intra de sa Regione matessi e Ifras. Prevìdidu pro custu martis s’ismontàgiu de sa gru.

Diat a sonare a comente unu comunicadu che àteros, crònacas de ordinàriu degradu de s’Ìsula iscarèssida.
Diat a bastare a mudare is nòmenes, is zonas, e su risultadu non diat cambiare, estèndidu de borta in borta in su territòriu. E cun indolèntzia diamus a bortare pàgina, cun unu suspiru giustu o unu frastimu, sintzeros ma de memòria curtza. Oe però faghimus un’esperimentu. Abarramus in sa chistione cun un’isfortzu de astratzione.

Mi nde assumo sa responsabilidade, òspite ocasionale in custu ungrone de web, ischende su fatu chi sa polìtica non est su mestieri meu, ma sunt is faeddos, e chi puru chie rinùntziat a su deretu suo (e òbligu) de partetzipare, a custu momentu detzisivu de sa cuntemporaneidade sarda, tenet de perdere meda diaderu.
Custas rigas ddas iscriet, dae sa Germània, unu sardu emigrante giòvanu, de Carbònia, chi s’est formadu in foras, e chi at isssèberadu unu paisu europeu pro bìvere e faghere famìllia. Unu sultzitanu chi in is annos passados torraiat a domo e, in su retilìniu de bia Natzionale, chi s’acostat a sa mesa de Monte Sirai, si incantaiat bidente sa gru: una, s’ùnica, a iscugugiare a pitzus de su panorama de sa tzitade de su carbone.

Una gru a sa sola in una tzitade de 36.000 ànimas; sinnu de una crisi irreversìbile, ma puru de alenu de isperàntzia. Ca sa gru a sa sola de Carbònia ispuntaiat dae unu giassu betzu prus de tres-mìgia annos. Unu sìmbolu, una rivendicatzione, unu progetu.

Unu nuraghe ignoradu dae semper, maestosu, in cue acanta a is giassos fenìtzios de Sirai, in sa bia pro Sulci (Santu Antiogu); su bisu de nde faghere una zona archeològica difùndida, in cue e totu, in sa tzitade de su carbone, a bàrigu de is catedrales necròticas de su polu industriale de Portovesme. In afrontu a su destinu. De cuddu Sulcis chi in intro de sa Sardigna e totu paret chi si siat guadangiadu unu umore nefastu in su ditzionàriu.

“ De aunde ses?” – “ De su Sulcis.” – “ Ah…” e bidere abbasciare is ogros de s’interlocutore, a comente chi èsseret decrarende de bennere dae una zona de gherra, dae su giassu de unu disastru ambientale, de una realidade chi est destinada a subrabìvere de istentos, chi est morta giai e ancora non ddu ischit.

E imbetzes iscugugiaiat sa gru, in su nuraghe, ùnigu cantieri de sa tzitade. E is traballadores, ex-operàios, ricualificados dae su progetu e assuntos, traballaiant e totu, e non in una sala eletròlisi, ma a pitzus de perdas antigas, disuterradas in su presente pro nde faghere pilastros de su benidore.

Alloddu, totu acabadu. Sa torrada a sa càscia-integratzione. A comente si su problema èsseret su dinari e bia, e non su traballu. Traballare, plasmare sa realidade cun sa atividade personale e torrare a iscobèrrere dae custa sa dignidade personale. Cudda de su sìngulu, e sìngulu prus sìngulu cudda de unu territòriu, de unu pòpulu.

Unu pòpulu partzidu dae is retòricas suas matessi, chie istat in intro contras a chie istat in foras, chie narat indipendèntzia e chie narat autonomia e chie narat soberania e chine narat a su corru de sa furca.