Pensas unu tempus venidore nou pro sa Sardigna cun s’interventu, fatos a protagonistas, de imprenditores locales fracòngios de ispìritu de initziativas, capatze de dare borta movende dae sas resursas locales. Imbenis, imbetzes, sa realidade fea chi a dies de oe, galu una bia, avantzat cun sos elementos tìpicos de su neocolonialismu de s’Otighentos, adeguadu a sos tempos de sa globalizatzione e de sa cuncàmbia lìbera de sas mercantzias produidas in fora.

Totu custu essit a campu de una letura cuidadosa de su chi at iscobiadu un’artìculu de Giandomenico Mele, in sa pàgina de sas crònacas de Terranoa de sa Nuova Sardegna. Su giornalista at contadu domìniga colada de unu tzentru commertziale chi sunt fraighende in un’àrea a curtzu de s’aeroportu. Essit a craru gasi unu modellu chi controit sos chi ispàrghinant ideas e printzìpios in sa tenta de su soberansmu e pìntant sa màgine de una Sardigna cun elementos de indipendèntzia istitutzionale.

Si torrat a serare un’ischema connotu a manera bastante: su capitale impreadu pro s’investimentu est in manu a una srl cun sede in Milanu, sos traballos sunt dados a un’impresa cun sede serente a Bologna, sa fràigu de su tzentru commertziale nou est fatu cun s’agiudu de un’impresa de Casteddu.

E sos nativos, pro nàrrere comente diat agradare a Pietro Soddu in su reghente romanzu-saggio istòricu “L’ultima Spagna”, ite rolu ant?

Su traballu issoro s’acumprit in su fràigu de s’istrutura commertziale e in s’atividade de isbancamentu de s’àrea urbanizada. In s’istrutura noa ant èssere postos a bèndere produtos tecnològicos, cartzolas de marca pro fèminas, òmines e pipios. Àteras butegas ant a pònnere a bèndere materiales pro fàghere isport, mentres no ant a mancare totu sas crezes de bestimentas.

E sos ocupados cantu ant a èssere?

Sos datos non si connoschent, ma paret seguru chi sos nativos ant a àere su rolu de cummissos e operajos in sos supermercados, e paret seguru finas chi ant a èssere assuntos dae sas trumas de disimpreados chi sunt a muntone in Sardigna e in sas àteras regiones de s’Itàlia.

E sos profetos?

Finas pro custu tema sa resposta est òvia bastante ca s’atividade imprenditoriale, chi s’istèndiat in una zona de presèntzia turìstica forte, s’at a piessinare pro sa capatzidade de leare sos incassos e su dinari; non pertocat duncas sa produtzione de mercantzias noas, sa chi si disìgiat chi si fatzat che a frutu de una capatzidade innovativa intritzida a sas resursas de su territòriu sardu. Pro su chi pertocat custas peleas, est un’atividade de bèndida de benes fatos fora e chi sunt funtzionales pro ammuntonare richesa chi at a andare posca fora dae s’ Ìsula nostra. A sos nativos ant a abarrare in busciaca sos istipèndios e bia.

Una crònaca chi no est noa e chi ammentat a sa retentiva su rolu de una gava de tzimentu chi dae costera de su Monte Arbu nde bogaiat sa pedra calcàrea e l’impreaiat che a matèria prima pro sa produtzione e sa bèndida de su tzimentu. Finas tando sos profetos andaiant fora de Sardigna, abarraiant inoghe sos istipèndios pro sos operàjos e su cumbinchimentu chi, custa atividade imprenditoriale, galu aberta, s’est piessinada pro su refudu de diversificare sas atividades e de torrare a investire gasi una parte de sos profetos in su territòriu in ue b’est sa pedra calcàrea.

Est da custa conditzione de cunflitu intro sos chi ammuntònant profetos e lèant richesa a fora sena fraigare investimentos noos in lìnia cun sas resursas de sa Sardigna chi diat dèvere imbetzes conduire una Sugetividade Polìtica Sardista a unu meledu, a una crìtica de sa polìtica econòmica, chi mi penso chi siat de elaborare cun finalidades antagonistas a sos pianos de colonizatzione, chi conditziònant sa vida de totus.

Dae chi si movet in sas sèmidas de unu sardismu annoadu, diat dèvere lòmpere una mirada capatza de controire s’alternativa a sos tempos de sa globalizatzione, chi dae fora sighit a impònnere subordinatzione e sucursalismu, nche bogat sos locales dae sa produtzione e los mudat in consumadores cun s’ammortighinamentu de sas abilèntzias de cadaunu.

Est in custa re-atzione, sa crìtica a su poderiu econòmicu de fora chi intervenit in Sardigna e nde leat sos profetos. Achirire custu atinu cheret nàrrere a isvilupare un’idea chi si fundat subra sa capatzidade de fàghere impresa e denegare cussu pregiudìtziu isparghinadu a mala manera pro more de su cale s’est imposta sa credèntzia farsa de su sardu chi no ischit fàghere s’imprendidore e pro more e pro cussu chi cheret “colonizadu”.
Custa farsidade l’ant isparghinada pro adduire a su poderiu econòmicu, angenu a sos bisòngios locales, de si aposentare e traballare cunforma a sos mecanismos de s’ammuntonamentu privadu de sos profetos. Est pretzisu duncas a bortulare dae raighinas custa mirada a manera de pòdere unire sa cultura polìtica cun su sinnu de valore èticu de sardidade e sa dinamitzidade econòmica, diat nàrrere Pietro Soddu, in su romanzu-sàgiu istòricu chi apo mentovadu in antis, de sos nativos.

Sos imprenditores chi benint dae su mare los sèberat su Poderiu polìticu dominadore chi istrinas resursas finantziàrias pùblicas e dat vida a una economia assistida chi non resessit a barigare sas disarmonias sotziales in sas àrea abandadas: custas las partzint in zonas chi meressent s’isvilupu e zonas prus abandadas in intro de s’abandamentu generale.
A sa punna de barigare sas diferèntzias sotziales e econòmicas, s’est imbetzes postu a istrobbare s’assistentzialismu chi nde leat dignidade, imponet suditàntzia e ammortighinat sa cultura de s’impresa individuale e de sa cooperatzione intre nativos che a impèllida interna de isvilupu.

Punnende a custa tarea est pretzisu, cun s’atzione polìtica de cuntrastu e de cultura sardista, a bortulare dae fundu a susu sa sotziedade tzivile e s’ispìritu negativu de s’assistentzialismu, isparghinende unu sardismu chi iscat unire s’ideologia cun sa fracongia econòmica.