Pensas unu tempus venidore nou pro sa Sardigna cun s’interventu, fatos a protagonistas, de imprenditores locales fracòngios de ispìritu de initziativas, capatze de dare borta movende dae sas resursas locales. Imbenis, imbetzes, sa realidade fea chi a dies de oe, galu una bia, avantzat cun sos elementos tìpicos de su neocolonialismu de s’Otighentos, adeguadu a sos tempos de sa globalizatzione e de sa cuncàmbia lìbera de sas mercantzias produidas in fora.
Totu custu essit a campu de una letura cuidadosa de su chi at iscobiadu un’artìculu de Giandomenico Mele, in sa pàgina de sas crònacas de Terranoa de sa Nuova Sardegna. Su giornalista at contadu domìniga colada de unu tzentru commertziale chi sunt fraighende in un’àrea a curtzu de s’aeroportu. Essit a craru gasi unu modellu chi controit sos chi ispàrghinant ideas e printzìpios in sa tenta de su soberansmu e pìntant sa màgine de una Sardigna cun elementos de indipendèntzia istitutzionale.
Si torrat a serare un’ischema connotu a manera bastante: su capitale impreadu pro s’investimentu est in manu a una srl cun sede in Milanu, sos traballos sunt dados a un’impresa cun sede serente a Bologna, sa fràigu de su tzentru commertziale nou est fatu cun s’agiudu de un’impresa de Casteddu.
E sos nativos, pro nàrrere comente diat agradare a Pietro Soddu in su reghente romanzu-saggio istòricu “L’ultima Spagna”, ite rolu ant?
Su traballu issoro s’acumprit in su fràigu de s’istrutura commertziale e in s’atividade de isbancamentu de s’àrea urbanizada. In s’istrutura noa ant èssere postos a bèndere produtos tecnològicos, cartzolas de marca pro fèminas, òmines e pipios. Àteras butegas ant a pònnere a bèndere materiales pro fàghere isport, mentres no ant a mancare totu sas crezes de bestimentas.
E sos ocupados cantu ant a èssere?
Sos datos non si connoschent, ma paret seguru chi sos nativos ant a àere su rolu de cummissos e operajos in sos supermercados, e paret seguru finas chi ant a èssere assuntos dae sas trumas de disimpreados chi sunt a muntone in Sardigna e in sas àteras regiones de s’Itàlia.
E sos profetos?
Finas pro custu tema sa resposta est òvia bastante ca s’atividade imprenditoriale, chi s’istèndiat in una zona de presèntzia turìstica forte, s’at a piessinare pro sa capatzidade de leare sos incassos e su dinari; non pertocat duncas sa produtzione de mercantzias noas, sa chi si disìgiat chi si fatzat che a frutu de una capatzidade innovativa intritzida a sas resursas de su territòriu sardu. Pro su chi pertocat custas peleas, est un’atividade de bèndida de benes fatos fora e chi sunt funtzionales pro ammuntonare richesa chi at a andare posca fora dae s’ Ìsula nostra. A sos nativos ant a abarrare in busciaca sos istipèndios e bia.
Una crònaca chi no est noa e chi ammentat a sa retentiva su rolu de una gava de tzimentu chi dae costera de su Monte Arbu nde bogaiat sa pedra calcàrea e l’impreaiat che a matèria prima pro sa produtzione e sa bèndida de su tzimentu. Finas tando sos profetos andaiant fora de Sardigna, abarraiant inoghe sos istipèndios pro sos operàjos e su cumbinchimentu chi, custa atividade imprenditoriale, galu aberta, s’est piessinada pro su refudu de diversificare sas atividades e de torrare a investire gasi una parte de sos profetos in su territòriu in ue b’est sa pedra calcàrea.
Est da custa conditzione de cunflitu intro sos chi ammuntònant profetos e lèant richesa a fora sena fraigare investimentos noos in lìnia cun sas resursas de sa Sardigna chi diat dèvere imbetzes conduire una Sugetividade Polìtica Sardista a unu meledu, a una crìtica de sa polìtica econòmica, chi mi penso chi siat de elaborare cun finalidades antagonistas a sos pianos de colonizatzione, chi conditziònant sa vida de totus.
Dae chi si movet in sas sèmidas de unu sardismu annoadu, diat dèvere lòmpere una mirada capatza de controire s’alternativa a sos tempos de sa globalizatzione, chi dae fora sighit a impònnere subordinatzione e sucursalismu, nche bogat sos locales dae sa produtzione e los mudat in consumadores cun s’ammortighinamentu de sas abilèntzias de cadaunu.
Est in custa re-atzione, sa crìtica a su poderiu econòmicu de fora chi intervenit in Sardigna e nde leat sos profetos. Achirire custu atinu cheret nàrrere a isvilupare un’idea chi si fundat subra sa capatzidade de fàghere impresa e denegare cussu pregiudìtziu isparghinadu a mala manera pro more de su cale s’est imposta sa credèntzia farsa de su sardu chi no ischit fàghere s’imprendidore e pro more e pro cussu chi cheret “colonizadu”.
Custa farsidade l’ant isparghinada pro adduire a su poderiu econòmicu, angenu a sos bisòngios locales, de si aposentare e traballare cunforma a sos mecanismos de s’ammuntonamentu privadu de sos profetos. Est pretzisu duncas a bortulare dae raighinas custa mirada a manera de pòdere unire sa cultura polìtica cun su sinnu de valore èticu de sardidade e sa dinamitzidade econòmica, diat nàrrere Pietro Soddu, in su romanzu-sàgiu istòricu chi apo mentovadu in antis, de sos nativos.
Sos imprenditores chi benint dae su mare los sèberat su Poderiu polìticu dominadore chi istrinas resursas finantziàrias pùblicas e dat vida a una economia assistida chi non resessit a barigare sas disarmonias sotziales in sas àrea abandadas: custas las partzint in zonas chi meressent s’isvilupu e zonas prus abandadas in intro de s’abandamentu generale.
A sa punna de barigare sas diferèntzias sotziales e econòmicas, s’est imbetzes postu a istrobbare s’assistentzialismu chi nde leat dignidade, imponet suditàntzia e ammortighinat sa cultura de s’impresa individuale e de sa cooperatzione intre nativos che a impèllida interna de isvilupu.
Punnende a custa tarea est pretzisu, cun s’atzione polìtica de cuntrastu e de cultura sardista, a bortulare dae fundu a susu sa sotziedade tzivile e s’ispìritu negativu de s’assistentzialismu, isparghinende unu sardismu chi iscat unire s’ideologia cun sa fracongia econòmica.
Caro Vittorio,
hai descritto egregiamente il modello di dipendenza che ci porta a subire la globalizzazione al posto di esserne protagonisti. L’interfaccia che lo impedisce è proprio la cultura politica, perché la nostra politica ritiene che la pianificazione economica sia l’unico strumento con cui risollevare l’economia sarda. Il caso della Rinascita, di cui ho parlato anche nello spazio di Anthony Muroni, finisce in realtà per attirare avventure speculative, spesso sovvenzionate con denaro pubblico, i cui proventi vengono distratti all’esterno. In questa logica il sardo ricopre, tutt’al più, il ruolo del cameriere o dell’operaio, con una prospettiva verso la cassa integrazione.
Il sardismo ha già nella sua cultura politica uno strumento di politica economica che – ad esempio – oggi ha fatto grande la Cina sui mercati: le zone franche. O comunque una fiscalità asimmetrica rispetto a quella imposta dallo Stato centrale (questa caratteristica secondo alcuni economisti viene utilizzata anche dai piccoli Stati per poter competere coi maggiori).
Evitare investimenti speculativi, come quelli che abbiamo conosciuto, richiede, da un lato il taglio dei sussidi a queste avventure politiche; dall’altro il controllo della leva fiscale (che in Sardegna potremmo ottenere solo tramite una riforma dello Statuto, tuttavia difficoltosa nel contesto politico e culturale corrente).
Complimenti Vittorio….mi pare che lei stia descrivendo sostanzialmente la famosa pentola bucata che spiega come mai le valanghe di soldi pubblici nominalmente sparate nel sistema economico sardo in realtà (oltre a creare le pesantissime distorsioni di sotto) hanno sempre avvantaggiato maggiormente le economie delle regioni del nord (il termine rimbalzo è perfetto)!
Ma lei prosegue anche con un cenno ad un’altra causa del nostro sotto-sviluppo:
“Gli imprenditori che vengono dall’esterno vengono scelti dal Potere politico dominante che elargisce risorse finanziarie pubbliche e da vita ad una economia assistita”
Personalmente di globalizzazione vedo poco in questo! Semmai conservazione dei politici (delle loro poltrone si intende) e peggioramente economico e sociale progressivo delle nostre condizioni.
1) Il prenditore presentato dal politicotto prende le risorse pubbliche
2) Il politicotto si prende i voti dei fornitori degli appalti e degli assistiti a cui sarà data una busta paga fittizia
3) Il sindacato compiacente si prenderà le trattenute su queste buste paga fittizie
4) il finto lavoratore assistito vivrà nella precarietà di una posizione anche solo nel medio insostenibile perché legata ad un’attività anti-economica e drogata dalle risorse pubbliche
5) i veri imprenditori saranno spiazzati non potendo competere con quello invece benedetto dal politicotto
6) i falsi lavoratori abbandoneranno ogni iniziativa propria o ricerca di vero lavoro, trovando la finta busta paga subito in cambio del voto loro e della loro famiglia
7) la pressione fiscale e contributiva sui pochi imprenditori rimasti sarà tale che dovranno ben presto chiudere, creando ulteriore dipendenza e povertà
8) l’imprenditorialità sarà cancellata e con essa ogni speranza di creare vera ricchezza
Saluti
Caro Adriano e Cara Vale, in questa battaglia ideale per rivoltare la Sardegna, vista come un “oggetto”, termine che prendo in prestito da un’opera dimenticata del compianto Michelangelo Pira, c’è bisogno di condivisione. Pensare una Sardegna protagonista richiede determinazione, fermezza di ideali e progetto in linea con i bisogni concreti che emergono nei territori. Grazie per il sostegno. Mantenimus s’ischina ritza.
Molto bene Vittorio, concordo. Condividiamo e confrontiamoci. Suggerisco però di partire da una lista di azioni concrete che si possono già oggi realizzare per iniziare a “rivoltare” la Sardegna. E queste azioni DEVONO essere pensate, programmate ed eseguite anzitutto in ambito economico avendo bene in mente chi è che si alza la mattina per produrre valore.