Su referendum est archiviadu cun totu cussu chi nde protzedit.

Nos abarrant, paris cun su cuntentu pro su perìgulu isfrancadu, una filera de dannos collaterales chi non si podent istransire: sas reclamatziones de sos chi creent de àere bìnchidu issos (a sa sola), sas retrologias de sos complotistas (est prenu su logu de sos binchidores e de sos perdentes) e de sos analfabetas polìticos, sas malignidades de sos chi aiant o ant unu disinnu pro su tempus a coitu, ma no ant sas fortzas pro lu praticare sena proare a segare sas ancas a chie imbetzes, gai chi l’at, paret chi apat gente in fatu.

E posca, a manera naturale, b’at cunsighèntzias normales e fisiològicas: sa crisi polìtica in sa Regione, chi b’est cuada dae meses e chi est in fines essida a campu pustis s’iscorcorigadura clamorosa de su patu dannàrgiu Renzi-Pigliaru: gana as tue de nàrrere chi si votaiat pro su referendum.

Fiat gasi in totu s’Itàlia. Ma si su datu natzionale de su No est su 60%, mentres in Sardigna semus lòmpidos a su 73%, deo calicuna pregontedda in contu de su chi sos sardos pensant de su Presidente de sa Regione mi dia a fàghere.

Sigomente non podimus tocare sa crisi polìtica in atu, chi su PD at detzisu de isòrvere torrende a cumassare totu sos incàrrigos, e perunu cambiamentu de sas polìticas finas a inoghe postas in campo, deo mi creo chi siat pretzisu a praticare su campu de sa cuncretesa e a aghiare una filera de propostas de avantzare a s’atentu, in primis, de su fronte de sas opositziones in Cussìgiu Regionale, allarghende posca su campu a cussu mundu meda prus ampru chi est su mundu de sas opositziones presentes in sa sotziedade sarda.

Mi dia atrivire a nàrrere chi diat èssere su tempus de faeddare cun totu sos 600 mìgia e prus chi ant naradu No a su referendum, a Pigliaru e a Renzi.

Movende dae sos Pubusa, da s’Anpi, dae su comitadu “BallacaNo”, dae sos comitados tzìvicos e dae cuddos de sos movimentos identitàrios, lompende finas a sos giòvanos de Forza Itàlia, finas issos protagonistas a tìtulu prenu in sa batalla democràtica de sas ùrtimas chidas.

Sas chistione subra sas cales dia chèrrere a resonare sunt tres: Provìntzias, lege eletorale, iscritura noa de s’Istatutu.

Provìntzias

Su risultadu de su referendum ponet in seguresa sa subravivèntzia de sos entes territoriales prevèdidos dae sa Costitutzione e postos in arriscu dae una campagna populista chi no at produidu aorros, ma sa “distrazione” de belle 5 miliardos de èuros – subra base italiana – dae su sistema de sos territòrios a favore de su bilantzu de s’Istadu.

Sas Provìntzias non sunt istadas abolidas, ma est istadu abolidu petzi su deretu de sos tzitadinos a nde seberare sos amministradores. E cun custu e cun sa distratzione de sos fundos, sunt istadas a manera forte ismenguadas sas capatzidades de interventu subra sa gestione de su patrimòniu edilìtziu iscolàsticu e subra sa manutentzione de su patrimòniu estremenadu istradale e de sos caminos chi a cussos entes torraiat cabu.

Cando nos naraiant (e nos narant e nos ant a nàrrere) chi “sas Provìntzias sunt caras e sunt una mitza de isprecu” s’ismèntigant a nàrrere chi sas tzifras elecandas a imbaru de custa tesi pertocant petzi una parte minore minore de cussas destinadas a sa parte polìtica e democràtica, ma sunt imbetzes riferidas a su muntone de cumpetèntzias chi fiant e sunt assegnadas a cussos entes.

A in ue cherent lòmpere? A su fatu chi sa lege regionale sarda – chi non si podet prus tocare pro more de su referendum – ponet a costàgiu de sa Tzitade metropolitana de Casteddu – àteras bàtor provìntzias: Sud Sardigna. Aristanis, Nùgoro e Tàtari. Dat a issas funtziones e ponet obietivos. Ma prevedit modalidades de eletzione chi sunt a manera plàstica contra a su resultadu polìticu de su referendum e a su bentu chi est tirende: sos presidentes e sos amministradores provintziales, difatis, no ant a èssere votados dae sos tzitadinos, ma seberados intro sos amministradores comunales.

Unu pagu su matessi printzìpiu chi si cheriat introduire cun cussu aurtìngiu de su Senadu de sas Autonomias. A nde leare, duncas, a sos tzitadinos sa possibilidade de seberare sos chi depent amministrare e cun cales finalidades.

Deo creo chi siat pretzisu arresonare de custu, valutende sa possibilidade de pedire a su Cussìgiu Regionale de esplorare una cale si siat forma de dèroga autonomista pro custu paru de lege dannàrgia chi est cussa intitulada a Del Rio. No isco cales potzant èssere sos tretos pro bi traballare, ma a nde faeddare diat a mustrare chi sa classe polìtica no est surda subra sos sinnales chi lompent dae sa sotziedade.

Lege eletorale

Non creo chi su tema de sa revisione de su matzinbròddiu isfendiadu in sa legisladura colada dae su Pdl e Pd siat prus cosa de rinviare.

Su Cussìgiu Regionale at su dovere de pònnere in calendàriu, luego a coitu, sa discussione subra una lege eletorale noa chi siat a manera reale rapresentativa de totu sas istàntzias de sa sotziedade sarda (cumpresa sa rapresentàntzia de genere), finas sena torrare in segus cunforma a s’apretu de sa guvernabilidade.

Su dibàtitu non podet èssere crastinadu galu e non podet èssere autoreferentziale: sos tzitadinos ant giai imbiadu diferentes sinnales in custu sentidu e non diant a perdonare galu sèberos de “casta”.

A bi pensare siat, pro sos guvernantes nostros, e a bi pensare siat pro sos cussigeris de opositzione. E a bi pensare siat pro totus nois chi amus a pòdere e amus a dèpere acumprire sa pressione democràtica giusta finas in custu fronte.

Istatutu de sa Regione Autònoma

Sende chi l’ant torrada a pesare unas cantas formatziones indipendentistas e identitàrias, est de atualidade sa proposta de iscritura noa de s’Istatutu. Isetatada dae annos e annòrios, rinviada, lassada a pustis, arrimada, diat èssere pretzisa pro dare un’infrusada noa a s’Autonomia. Un’Autonomia moderna, cumprida, adulta, sinèrgica cun s’Europa e sas àteras regiones de su Mediterràneu.

Cherende si diat pòdere fàghere.

Sa solutzione a prou diat èssere sa nòmina de un’Assemblea ad hoc. Aende unu presidente de sa Regione animosu e capatze de torrare a aghiare s’atzione polìtica sua e s’immàgine matessi sua, s’initziativa diat pòdere arribare dae issu etotu e dae sa majoria.

Sa sotziedade sarda non podet contare subra resursas estremenadas in su campu culturale, giurìdicu, imprenditoriale, acadèmicu. Diat èssere s’ocasione pro la torrare a animare, pro la carculare, pro l’impignare. Unu presidente balente de custa Assemblea, ponende in contu s’impignu mannu dadu pro su No a su referendum, diat pòdere èssere Andria Pubusa.

No apo isperas medas chi Pigliaru e sa majoria sua leent in cunsideru custas tres ideas e custos tres arresonos. Non m’ant mai ascurtadu in tres annos, immaginade-bos si ant a printzipiare oe.

Ma fiat semper e cando doverosu a bi proare, in s’ispera chi nessi intro sos oposidores calicunu paradu a resonare in contu de custu bi siat.