“Casteddu e sa Sardigna sunt istratègicas pro su rilantzu de su Sud”. “Sa Sardigna sufrit ma amus a agiuare su Sud”. Custas sunt istadas duas de is fràsias espressadas dae su presidente de su Consìgiu Renzi su 16 de Sant’Andria coladu, in ocasione de sa campagna referendària pro s’Eja e chi s’imprenta locale at inditadu cun meda evidentzia.

Ais a pensare chi custa no est una novidade pro nemos. Ma bos invito a ddas torrare a lèghere cun mègius atentzione e a proare a ammanniare sa mirada a su restu de s’Europa mediterrànea. Immaginade pro esempru su primu ministru ispanniolu Rajoy chi, visitende s’artzipèlagu de limba catalana, faghet una decraratzione che a custa: “Palma de Mallorca e is Baleares sunt istratègicas pro su rilantzu de su Sud (craramente ibèricu).

Opuru galu cussu frantzesu Valls afirmare in Ajacciu: “sa Còrsica sufrit ma amus a agiuare su Sud” (naturalmente transalpinu).

Tando, tenende in contu chi est evidente pro totus chi s’economia de sa Còrsica no est ligada de manera non partzibile cun cussa de sa Proventza, nen chi sa sorte de is Baleares est totunu cun cussa de s’Andalutzia, chie si siat diat a èssere capatzu de valutare custas afirmatziones a su mancu che fortzadamente genèricas o de onni manera cun pagu sensu, sende ci sunt entidades meda diferentes s’una dae s’atera.

Ma istranamente, cada borta chi si faghet riferimentu a sa Sardigna propriu de custa manera, paret chi a nemos ddi movat unu pilu e aici est acadèssidu chene farta custa borta etotu.
Ma proite?

Pro nde cumprèndere is orìgines proamus a fàghere unu passigheddu a dae segus. Antoni Gramsci, chi comente s’ischit est istadu unu de is pensadores marxistas magiores non feti italianos (e chi fiat originàriu de sa Campània dae s’ala paterna) aiat teorizadu s’alleàntzia intra is obreris de su triàngulu industriale e is giorronaderis de s’Itàlia de giosso.

Ma de manera chi poderet abarrare in pees, custa aiat netzessitade, che premissa, de unu àteru patu: cussu de s’obreri duositzilianu cun su pastore (e su minadore) sardu sende chi non si podiat ammitere, dae su puntu de vista cosa sua de intelletuale chi aiat rinnegadu is passiones sardistas-indipendentistas sintzillas de sa gioventude, una Sardigna pigada in contu pro su chi est, est a nàrrere una realidade a parte.

Pro Marx e is sighidores cosa sua, difatis, totu su chi non pertocaiat sa dimensione de s’economia (chi fiat pro issos su tretu fundamentale in ue si depiant isvilupare is dinàmicas sotziales e de manera conseguente s’evolutzione de s’istòria) fiat una subra-istrutura chi fiat pretzisu a minimare e pònnere a un’ala, lassendedda in dd’una dimensione de privatesa fata de fogarones domèsticos e faeddos dae is cales sùere de manera poètica comente un’angioneddu cun su late maternu.

Est custu su motivu pro su cale s’ìsula nostra, chi pro motivos chi non si contant est e abarrat realidade natzionale fata (mancari chene istatualidade reconnota a livellu internatzionale), a is ogros issoro depiat èssere destinada a unu “cupio dissolvi”, est a nàrrere a una eutanasia beffadora auto o etero-generada.

E in prus totu custu est istadu rèndidu finas prus grae dae su realizare.si de un’àtera tesi gramsciana, pro sa cale su marxismu depiat conchistare e mantènnere una positzione de egemonia (chi cheret nàrrere semi-monopolistica) in su mundu acadèmicu e intelletuale italianu in generale.

Custu a dolu mannu est acadèssidu pro vàrias deghinas de annos, finas a is dies de oe, pro more de sa mancàntzia de unu pluralismu culturale verdaderu, cun totus is cunseguèntzias malas pro s’ìsula nostra chi nde sunt sighidas).

Est aici chi fiant nàschidos e si sunt difùndidos, in cada àmbitu, is pregiudìtzios raighinados meda pro is cales sa Sardigna sighiat a èssere presentada chene una istòria originale sua, sa limba cosa sua promòvida de manera genèrica che dialetu e pro custu esclùdida dae s’àmbitu pùblicu, sa cultura cosa sua descrìdida che folclore chi non noghet e chene importàntzia, sa longitùdine disconnota e sa latitùdine a s’imbesse semper posta in evidèntzia, sa realidade e su destinu cosa sua de ìsula de su Mediterràneu otzidentale sorre de sa Còrsica e de is Baleares in peruna manera pigada in contu, is numerosos datos sotzio-economicos iscuncordantes cun cussos de is regiones de s’ex Rennu de is duas Sitzilias presentados che un’anomalia, a sa matessi manera de is ischeras polìticas de s’eletoradu suo pro is movimentos identitàrios, natzionalistas e soberanistas. E dia pòdere sighire galu cun medas àteros esempros.

Su datu chi custa ideologia siat istada mannariamente dominadora finas in is duas universidades sardas e chi ddu siat istada, mancari cun àteros obietivos formales e denominatziones, finas a pustis su rùere de is regìmenes comunistas de s’Europa de s’Est, no at traballadu in favore nostru.

A s’imbesse est istada verdaderamente tràgica, sende chi is élites intelletuales si ponent a pitzus de su sistema de flussos de sa comunicatzione polìtica e de sa trasmissione de is balores culturales.

Custos, difatis, comente prevedit su modellu a ispèndula teorizadu dae Deutsch, movent dae susu a giosso trisinende paris a is élites polìticas a in antis pro agabbare, a pustis de una filera de passagios e feedbacks, cun s’opinione pùblica in sa totalidade sua (e chi de custos flussos est sa destinataria prus o mancu cussente).

Est custu su motivu pro su cale su paradigma “meridionalista” pro su cale sa Sardigna diat èssere un’ischera de apenditze de meda meda a tesu de s’Itàlia de giosso e pro custu, ça va sans dire, una versione ispopolada e minore de sa Sitzilia (craramente chene s’istòria sua e sa cultura sua), est aici meda raighinada finas in s’ìsula nostra chi paret diaberus una veridade connota chi diat èssere unu machiore o a su nessi no oportunu o istravagante pònnere in duda.

E est pro custu chi est cosa fundamentale sa de traballare totus in paris cun in conca sa fortza e s’alientu de ddu pònnere in duda, non feti ca est in totu opinabile, ingannosu e chene rispetu pro una realidade mannariamente cumplessa che a sa nostra, ma primariamente ca est meda meda dannàrgiu pro s’immàgine chi nois sardos amus de nois matessi e de su tempus benidore chi in paris depimus fraigare.