Si narat semper chi pro cambiare sa sorte de sa Sardigna servit una rivolutzione culturale. Custu est galu prus beru pro su chi pertocat sos problemas in contu de auto determinatzione.

Ma sa Sardigna est una post colonia curiosa in ue si a una banda b’at unu continuum intre mundu culturale e polìticu, a s’àtera ala b’at finas unu paru de auto atremenamentu de chie diat chèrrere a mudare sas cosas.

Tando, si podet annotare chi totu una filera de òmines de cultura de sa classe dominante si òcupat de chistiones de primore pro s’autodeterminatzione (limba, indipendentismu, literadura, natzione e àteru) e, timende chi custos temas si potzant liberare dae su controllu issoro, partètzipant a su dibàtitu, si proponent comente ghias, iscrient libros, ponent vetos o sutalìniant s’importàntzia de unu paru de istùdios cunforma a àteros.

Paret chi sunt a favore de sa limba, de s’indipendentismu, de sa poesia in sardu, de sa natzione, ma batìgiant o iscomùnigant a cumbènia. Barones chi improsant sos massajos. Groddes.

Sos chi disìgiant sa rivolutzione culturale, sende chi diant chèrrere a s’apiculare peri sos iscaleris de su poderiu, finas in bonafide, los chircant pro àere una creze de legitimatzione intelletuale.

Ma s’angione a podet isetare su late dae su margiane?

Est unu cumportamentu pre polìticu, de egemonia personale e culturale, ma chi at de seguru unu resurtu finas in sas cosas polìticas e de guvernu. Bastet a pensare chi, a dies de oe, in Sardigna semus guvernados dae una casta de senadu acadèmicu, seberadu, si narat, cunforma a sa cumpetèntzia, e duncas a s’egemonia chi at produidu in sa sotziedade.

Su bundu de custas cumpetèntzias est duncas su mundu acadèmicu de Sardigna chi, a banda calicuna etzetzione, at semper ostaculadu (produende argumentos e discursu contra) una rivolutzione culturale in su sentidu de s’autodeterminatzione. E no est de badas chi oe, sa polìtica autonomista in dificultade, l’at dadu ampramanu a guvernare in logu suo.

Sende tzerachias cuadas, custos ambientes sunt comente polìgonos culturales chi ant su còmpitu de ocupare “militarmente” cun ideas e “discursu” su campu sotziale e a non lassare pesare perunu frore de cambiamentu o rivolutzione. E cando sos temas si pesant dae sesi, tando chircant de los egemonizare a manera issoro istraviende, ghiende a largu, iscolorende, furriende su binu a piritzolu cun s’abba “egemònica” de sa positzione issoro.

E in una realtade arretrada comente cussa sarda sunt prepotentes, ca su ruolu chi unu at, contat, a dolu mannu, prus de sas cumpetèntzias.

E tando bidimus òmines de cultura chi faeddant de natzione pro s’istòria romana, cando sas prolusiones acadèmicas no istrobbant s’istadu de como. Bidimus aversàrios fieros de sa càusa de s’autodeterminatzione chi contant a sa gente chie fiant e ite faghiant sos màrtires de s’indipendentismu.

Bidimus antropòlogos chi faghent sa festa a sa Die de sa Sardigna festende-la. Bidimus sos indipendentistas de guvernu, chi non faeddant mai de limba sarda ufitziale, in lìnia cun sas trassas orientalistas, alabantzare istùdios filològicos chi aorant su sardu che a ogetu de osservatzione archeològica mortuària.

A parusu non faeddant mai in sardu custos barones. Antzis, nde ant timòria e àscamu. L’isputzint.

Ma a si podet comintzare custa rivolutzione culturale pro s’autodeterminatzione chirchende sa legitimatzione de custos esponentes de sa classe dominante chi usant sos temas “natzionalitàrios” pro, a su matessi tempus, èssere semper issos sos meres e posca controllare chi su “pòpulu” non tochet e non pòngiat in duda sos polìgonos de su poderiu tzentralista (chi posca sunt sas venas etotu de s’egemonia issoro)?

Non sunt sos professores, o s’acadèmia, o sos barones universitàrios italianistas chi podent legitimare su mundu chi punnat a s’autodeterminatzione. Est a si controire a mala manera.

Sunt su traballu, sa libertade de sas ideas, sas cumpetèntzias. E passèntzia si b’at de pagare prejos o si bi cheret prus tempus. E passèntzia si sos professores sunt contra imbetzes de ti carignare comente si faghet a sos calledos bonos chi linghent semper sas manos a sos meres.

Beru est chi in polìtica su realismu e su pragmatismu sunt obligatòrios. E chi aende semper s’establishment contra, s’arriscat de no andare a logu perunu. Tando non tocat a rùere in s’estremismu. Su meledu però cheret fatu e tocat a agatare una manera produtiva pro si pònnere cara a cara, sena chi issos siant semper ex cathedra, cun custa gente.

Sos marianes podent èssere iscobiados. E forsis est tando chi, pustis chi t’ant atragragiadu, ti rispetant.

In congruos. Sa rivolutzione culturale pro su cambiamentu non la faghent sos barones codinos chi istant bene e non cherent nudda si nono cunfermare chi, cale si siat cosa si fatzat, issos sunt sos meres. Rendende-si a custa sìndrome de Istocolma, forsis si ùmprit sa vanaglòria sotziale de calicunu, forsis sas carrieras sunt prus seguras, forsis si bivet prus a cunsonu cun su tempus presente e sas egemonias suas, ma de seguru non si andat a cara a s’auto determinatzione. E mancu si faghet sa rivolutzione culturale.