Pro bona sorte fiat chenàbura, comintzaiat sa pasada longa de mesu austu. In Casteddu fiat basca, basca meda. In cuss’annu, in su gulfu de su Leone depiant àere fraigadu una barrera. Su bentu estu non si faghiat intèndere dae su 25 de làmpadas. Sa data la connoschiant totus, ca est dae cussa die chi si biviat in intro de una nue de umididade apoddosa. Sos casteddajos, che a semper, fiant a muntone in su Poetu, chie podiat fiat partidu o si nche fiat tramudadu in sas domos de sas marinas.

In sa sede de sa presidèntzia regionale a traballare fiant in pagos, sas fèrias fiant giai comintzadas. Però su presidente fiat in ie, e cun sos collaboradores disinnaiat sos ùrtimos impignos in antis de sas bagàntzias.

Aiat trinnidu su telèfonu.

<Presidente, apo in linia sa segreteria de su Presidende de su Cussìgiu>

<Mi la passet>, in su matessi tempus aiat fatu sinnu a sos collaboradores de si nch’andare dae s’aposentu.

<Presidente Pigliàru, bonas dies> <Pìgliaru, si bos praghet…> aiat respostu su presidente, rèndidu a su fatu chi, a pustis de annos e annòrios, nemos a palas de su Tirrenu intzertaiat una borta s’atzentu. Sa boghe de fèmina a s’àteru cabu de su filu mustraiat sa birgòngia de sa fadda.

<…Mi perdonet galu una bia presidente, est chi sos atzentos bostros sunt punta a susu pro nois; mi perdonet galu, bos passo su presidente>.

Si fiat intèndida una musichedda pro un’iscuta e posca:

<Frantziscu oè, ite pares?>

<Semus a sas sòlitas Matteo, m’aias promìtidu prus Canadair e imbetzes nos nd’as lassadu unu ebbia>. <Non ti depes leare pedinu, ant a arribare finas totu sos àteros, certo che se i pe^orai abbandonassero il vizio di dar foco alle ^ampagne la sarebbe tutta più facile»

<Galu cun cust’istòria Matteo, e posca in ue si nche sunt istichidos totu cussos miliones chi aias promìtidu in antis de su referendum? Inoghe totus mi pregontant e deo no isco a in ue mi furriare>.

<Giai ant a arribare O Francè, l’è che in questo momento abbiamo un po’ di difficoltà, giai ti seras: sos mercados, sa situatzione internatzionale, e posca l’ischis finas tue, Trump at ismenguadu s’impignu suo cun sa Nato; in Europa s’est detzididu de ismanniare su bilantzu pro sa defensa, depimus lòmpere su 2% de su PIL intro su 2020, no est fàtzile, ma los ais a àere cussos finantziamentos. Però dai cun sa reforma costitutzionale ses senadore como, non t’andat bene?>

<Eja, però non mi so afateriadu pro su Eja petzi pro custu, in sa reforma bi creo a beru, mancari chi in cuncretu non so galu divènnidu senadore pro more de s’adeguamentu de s’istatutu>.

<Est interessu nostru chi sa protzedura costitutzionale siat sa prus lestra chi si podet, però ti fia cramende pro un’àtera resone, est curretu a manera istitutzionale chi tue sias su primu a l’ischire, non dia bòlere chi sa nova tue la devas connòschere dae un’agèntzia o dae unu tweet de calicunu iscobione>. Renzi si firmeit e posca, medende sas paràulas:

<Comente ischis su comitadu iscientìficu e sa Sogin ant seberadu su giassu pro su Depòsitu Ùnicu subra sos refudos nucleares…>

<Ite ses acanta de mi nàrrere…?>. Su presidente aiat afortiadu sa boghe, non costumaiat a lu fàghere, ma lu fateit.

<Ti so narende chi pro sa Sardigna si presentat un’oportunidade ùnica, investimentos pro miliardos de èuros, unu tzentru de chirca internatzionale, unu benidore non prus ligadu petzi a un’economia de berbegàrgios>

<E in ue lu cherides fàghere custu giassu chi nos at irrichire a totus?>, aiat pispisadu su presidente cun una punta de atzudùmine:

<Sa Sogin at seberadu sos sartos de Otzana…>

<Otzana…>, li torreit Pigliaru semper prus infadadu.

<Eja Oztana, làrganu dae su riu però, in sa zona industriale, e posca un’àteru investimentu mannu in su portu de Arbatax pro su depòsitu provisòriu, un’istradone pro cùrrere chi aunat s’Ogiastra a su giassu seberadu. Otzana posca est a duos passos dae Macumere, in cue b’est s’esèrtzitu, est a curtzu dae Nùgoro in ue podimus pònnere un’àteru distacamentu militare in sas casermas betzas de s’artilleria, su giassu est istratègicu, lu depimus militarizare a mala bògia. Però est un’oportunidade, ses de acòrdu, o nono? >.

Su presidente si bideit n s’oru de un’istrempu, su mundu chi li rughiat a subra. Mai diat àere immàginadu de si pòdere agatare in una situatzione che a custa, sos cussigeris suos aiant semper fatu a mùtzigas surdas, antzis aiant escluidu chi cussu depòsitu si esseret pòtzidu fraigare in Sardigna, unu sèberu antieconòmicu naraiant. Comente aiant fatu a si fidare de cussu polìticu chi faghiat petzi promissas e atzentos faddidos?

Tusseit, si nde fiat torradu in sensos, e posca cun boghe tosta:

<Matteo, finas a proa contra semus galu una regione autònoma, sas cumpetèntzias subra s’ambiente sunt nostras. Ti deves isetare un’opositzione in onni logu, custu lu deves ischire finas dae como>.

<Ma ais a pèrdere>, li torreit Renzi risulanu>.

<Custu s’at a bìdere!>

<Ais a pèrdere, ca ti diat chèrrere ammentare chi cun sa reforma est intrada in vigèntzia sa clàusola de sa suprematzia chi invalidat onni àteru determinu, ca est in contu s’interessu natzionale e posca est mudadu su cuntestu costitutzionale, su chi baliat in antis de su 4 de nadale oe no at prus atinu. L’è tutta un’altra roba.»

<No Matteo! Non potzo adduire un’impositzione che a custa, giai bajulamus unu càrrigu sena medida de tzerachias militares e como nos si nde impones unu chi chi at a addurare pro sèculos>.

<Ma est un’oportunidade finas pro bois, las dèvere bìdere cun custa mirada>. Respondeit Renzi atzisadore.

<In Sardigna s’at a pesare una rebellia, tue e su partidu tuo no ais a leare prus unu votu!>.

<In cada logu in Itàlia diat èssere gasi, ma bois seis petzi su 2,6% de su corpu eletorale, no at a èssere una pèrdida manna, e posca cando ant a arribare “i dindi” ca, comente narant a sas partes mias “Senza dindi ‘un se lallera”, as a bìdere chi t’ant a fàghere unu monumentu. Bois sardos seis in istadu de bìsongiu e comente a totus, apretosos a sos finantziamentos>.

<Nos amus a intèndere in sas sedes oportunas>.

Frantziscu Pìgliaru tancheit a manera violenta su telèfonu, crameit sos collaboradores suos e conteit de cussa arresonada, congrueit cun: <Cando sa nova at a èssere pùblica, amus a chircare de impugnare in totu sas sedes cussu dictat, isco chi at a èssere malu meda a bìnchere, si non impossìbile. In su tempus amus a bìdere comente nos mòvere, e ite fàghere>.

<Apo fatu bene a votare NO. Ti l’aia naradu chi pro nois custa reforma diat èssere istada una collonadura>, li aiat torradu unu de s’ufìtziu suo. <Forsis at a èssere gasi, tando però pariat de profetu pro sa Sardigna e s’Itàlia>. Torreit su presidente semper prus in angustia.

Est unu contigheddu fantapolìticu de coa de atòngiu, ma est finas una possibilidade reale si domìniga bincheret su Eja. A manera curreta tocat a agiùnghere chi finas oe cun sa costitutzione in vigèntzia, est possìbile chi sa Sardigna potzat èssere istagiada che a sede de su DUdSN. Como però est prus fàtzile a si nche mòvere pro andare contra custu determinu a tales chi si blochet.

Mi nde iscùsio cun su presidente Frantziscu Pìgliaru si in su testu l’apo mentovadu cun su nùmene e sambenadu, ma a impreare unu paranùmene diat èssere istadu de badas, diat èssere isatdu connotu a sa matessi manera.

Non creo chi custa distopia at a indùghere chie at giai detzisu pro su eja a votare nono, però mi inderetzo a sos pagu seguros, non semus votende pro o contra a Renzi, ma pro arressare una reforma chi diat pòdere prodùere conditziones meda dannàrgias pro nois. A votare NO pro sos sardos est s’ùnicu sèberu.