Su de su parègiu de bilàntziu est cuntzetu turmentosu a cumprire a manera esata, a esempru, est diversu meda a ddu pensare isceti che a sa diferèntzia intre intradas e bessidas in unu annu determinadu o, mègius, cunforma a su Pil natzionale o, galu, a s’àndala istòrica de su dèpidu pùblicu de su Istadu mentovadu.

Su valore suo assolutu, e in pertzentuale cara a su Pil, càmbiat puru a segunda si incrues o nono sos interessos pagados dae una natzione pigada a esempru a pitzu de su dèpidu suo. Sa chistione da poi chi siat carculadu a base annuale est su risultadu de una cunventzione totu artifitziale, chi tenet pagu valore iscientìficu, ca s’economia sighit perìodos meda prus longos, e variàbiles meda, de dòighi meses.

Su tinu de su parègiu de bilàntziu che a punna polìtica dipendet totu dae s’idea chi unu tenet de su cuntzetu a dae sas tzircustàntzias.

“A manera generale, unu bilàntziu primàriu (chi no incruet sos interessos de su dèpidu) “echilibradu” o “responsàbile” est idea bona in unu Istadu chi tenet moneda sua e unu raportu agradàbile intre dèpidu e Pil (o mègius intre dèpidu e richesa natzionale), e cando s’economia sua creschet cun su tassu naturale suo, ma non prus o de mancu – narat Richard Kogan, de su Center on budget and policy priorities – Ca si nono, sas autoridades fiscales e monetàrias devent àere sa fortza de currere cando sa vetura sighit tropu lenta e frenare cando andat tropu a lestru”.

Ma a intervènnere deretu in s’economia, pro dda fàghere crèschere cando est in abbas malas o pro la averguare, a manera dae tratènnere conseguèntzias inflatzionìsticas cando a s’imbesse est in fase de crèschida, no est cosa simple.

“Sa chistione prìntzipe est crara: che a sos esempros de sa Grandu Depressione, e prus de reghente cun sa Grètzia, dimustrant, su rigore in su momentu isballiadu, o fintzas abbetiosa, podet incausare disocupatzione manna, firmare s’economia e fàghere ismanniare su dèpidu cunforme a su Pil natzionale fintzas cando su bilàntziu est in parègiu o finas positivu – narat Kogan – E cando est aici, sa punna de su parègiu de bilàntziu est unu disacatu.

Si su parègiu de bilàntziu est giai giai unu campu minadu a livellu econòmicu, su disìgiu de lu pònnere che a òbligu costitutzionale pro is guvernantes de unu Istadu est, in s’idea de unos cantos, unu machine, e pro meda resones.

S’economista inglesu indipendente Bruce Bartlett at fatu una anàlisi in unu fògiu publicadu in su Trìulas de su 2011, in sa dibata a Washington a pitzu de una proposta republicana chi boliat blocare s’ispesa federale a su 18% de su Pil de s’annu fiscale passadu.

“A impreare su Pil pro carculare su livellu màssimu de ispesa possìbile est una fadda manna – iscriet Burtlett – e de prus puru pro unu emendamentu costitutzionale, ca su tèrmine [Pil] no est definidu a manera legale in logu, e mandu lu diat pòdere èssere ca est semper torradu a carculare pro resones tècnicas e de cuntzetu”.

In fines su Pil est una mesura econòmica, produtu de su pònnere a pare una grandu cantidade de datos, in ue sa seletzione sua e interpretatzione càmbiat a segunda de sa variatzione de su cunsensu intre espertos de istatìsticas.

Non si cumprendet tando su fundamentu pro su cale si diat detzìdere a cale livellu giustu blocare su raportu intre intradas e bessidas pro garantire su parègiu de bilàntziu.

Intre sa mèdia de sos ùrtimos chimbe annos, o de is ùrtimos bator deghènnios, o supra is previsiones pro s’annu in cursu? Su 18% de su Pil propònnidu dae is republicanos bator annos a oe est unu nùmeru arbitràriu e serbit isceti, in unu perìodu longu, a carignare is cunservadores chi si assutent is finantziamentos a is pensiones a a sa Sanidade.

In su casu italianu, tocat a nàrrere chi su limbàgiu intzertu postu in s’Artìculu 81, in ue si declarat chi “S’Istadu assegurat s’echilìbriu intre intradas e ispesas de su bilàntziu suo, faghende contu de perìodos malos e e perìodos favorèvoles de su tziclu econòmicu,” e che “s’impreu de s’indepidamentu est cunsentidu isceti pro cunsiderare is efetos de su tziclu econòmicu”, podet agiuare a illebiare unos cantos problemas.