Ddu regordo galu cun craresa cussu merie, su 19 de abrile de su 2015 cando, torrende dae unu’oliariu de famillia aia allutu s’autoràdio, fremende dae sa gana de connoschere su resurtadu de is iscrutinàdas chi dae una die feti fiant aènde logu a intro de sa “cappella Sistina” e chi aèrent apidu che resultadu s’eletzione de su sutzessore de Pedru (apustis de sa morte de su meda meda istimàdu Karol Woitila).

Sende chi fiat passada una die feti dae s’”extra omnes”, nemos aìat prevèdidu un’eletzione gasi lestra e pro custu sa surpresa cosa mea fiat istada manna cando dae is altoparlantes de s’auto fiat èssida totu in dd’unu una boghe dae s’accentu bavaresu forte: cussa mala a confundere de su chi finas a tando fiat istadu s’austèru e timìdu prefetu de s’ex Sant’Ufitziu Josef Ratzinger chi, in Roma, fiat apènas aparèssidu de manera cariòsa [it. timidamente] dae su “balcone de sa cumbessìa” [it: della loggia].

In cuddu momentu non resessìa a crèere a is origras meas e mannas fiant istrada sa delusione e s’iscuncòrdu; e paret chi non fia istadu su solu a ddos proàre, ca s‘iscritora liberal Michela Murgia aiat testimongiàdu calincunu tempus a oe de ddos àere isperimentàdos issa etotu, a cussos sentimentos.

Ma subra de custu is esperientzias comunes cun sa balentiosa iscritora cabraresa agabbant inoghe.

Antzis, fiant agabbadas cun pretzisiòne una domìniga de su 2008 cando, mòvidu dae curiosidàde intelletuàle ammesturàda cun iscetighìsmu, in dd’unu perìodu in su cale sa fide catòlica cosa mea fiat detzisamènte iscurigàda (esperientzia, custa, a dolu mannu meda comuna in custos tempos, subra’e totu intre is generatziònes noas), aia traversàdu su portale de sa basilica de sa Rughe Santa, in Casteddu’e susu.

Calincuna die in antis aia difatis agattadu, mentres chi navigaìa de manera bistentòsa [it: pigra] in sa retza, sa noa chi in tzitàde dae calicuna chida fiant tzelebrènde sa chi su Papa aiat istabilìdu cun motu proprio de titulare “forma istraordinària de su ritu romanu”, ma chi finas a tando naraìant popularmente (mancari de manera pagu pretzisa) missa in latinu.

Su primu impàtu cosa mea fiat istadu de ispaesamèntu ladinu, tàmbene [it. tuttavia] sa curiosidàde m’aiat pigadu e pro custu fia torràdu sa chida apustis etotu e abellu abellu, chida cun chida, sa curiosidàde si fiat mudàda in atentzione partitzipàda e apustis in interessu ativu pro un’ala de s’istòria de sa cristianidade chi mi fiat abarràda in sustàntzia disconnòta finas a tando.

In issa is parametros litùrgicos a is cales fia abarràdu amaròlla avvesàdu [it: assuefatto] finas dae sa pipiesa pariant mudàdos in totu: difatis inoghe su satzerdote mantenìat su matessi puntu de vista visuale de is fideles, cun sa miràda cosa sua “coram Deo” (est a nàrrere de manera simbòliga cara a su tabernàculu chi tenet apitzu su Rughefissu), a manera de permitere a totus is chi leaìant parte a sa liturgìa de cumprendere chi su chi aiat logu fiat unu sacrifitziu eucarìsticu verdaderu, mancari incruentu, e chie est s’unigu protagonista de su matessi.

S’umpreo de sa limba latina (e de su gregu pro su Kirie) donaìat a su ritu unu sensu, de manera contemporanea, universale e atemporale chi in antis no aia mai isperimentàdu. Faeddos e gestos, espressàdos cun medìda [it: misura] e cumpostèsa, inditaìant cun crarèsa manna is fundamentos de sa dotrina catòlica.

Gesùs, in Mt 18, 20 nos narat: “in ue istant duas o tres reunìdos in numene meu, deo so in mesu de issos”).

Benes, sa pròpria pertzessiòne de sa presentzia verdadera, fisica, mancari non visibile de su S.N. inoghe fiat avvèrtida meda meda e ddu fiat de manera chi non si podet cunfròntare cun cussa chi a tempus de oe est sa forma prus difòndida de su ritu romanu.

Dae tando, passu cun passu, apo torradu a imparare comente si pregat, a praticare is sacramentos e a leare parte a sa Missa dominicale. So diventadu in pagas paraulas e cun gradualidade unu “new born Christian” (si bolemus umpreare unu americanìsmu chi evocat bastantemente s’idea), mancari semper cun su pensamentu de essere, comente totus, unu pecadòre abisòngiòsu de misericordia.

Ma cantu so cambiàdu, ispiritualmènte, dae tando! E su chi at permìtidu totu custu est su Papa mannu Beneditu, chi non creo de istare meda atesu dae sa veridade si giai dae imoe naramus su prus mannu Santu bivente. Unu Papa “emeritu” prenu de sapientzia e sabiesa e a su matessi tempus bonùra e umilidade de coro.

Pro custu fia abarràdu bastantemente turbàdu cando dae calincunos medios de comunicatzione de s’isula fiant lòmpidas criticas meda meda tostadas contras su chi aiant inditadu comente “su ritu isfaltzòsu de Piu V”, isprùinàdu a de nou [it. rispolverato] (a cantu parit a sa propria manera de unu ferru betzu apenas leadu dae su taulàdu [it: solaio]) in ocasione de sa prima Missa de su neo-presbìteru don Michele Piras.

Sa prima acusatziòne boltàda [it: rivolta] contras de issu, ma de a is mòngios [it: frati] mertzedàrios etotu,chi dd’aiant autorisàda (e in fines, de manera indireta, finas a s’arci.pìscamu de Casteddu pro “culpa in vigilando”), fiat cussa de àere chèrfidu torrare a pònnere “is lantzeddas de su relògiu de s’istòria unu sèculu agòa”.

Làstima chi su ritu romanu in sa forma cosa sua istraordinària, mancari craramente cun ateru nòmene, non dd’ant mai proibìdu de manera formale e custu no est acadèssidu mancu a pustis de sa refòrma intrada in vigòre in su 1969.

Ddu ischìat meda bene su Santu Piu de Pietrantzìna chi, de manera coerènte cun sa sensibilidàde litùrgica cosa sua aiat otènnidu, a pustis de cudda data, de pòdere sighire a tzelebrare in sa Missa Santa de semper (chi est aici pro su datu meda simpre chi calicuna parte sua lòmpet diretamente dae s’època apostolica).

Is satzerdòtes chi de manera libera ischèrant de tzelebrare su “ritu tridentinu” ddu faghent non trasgredènde ma a s’ìmbesse in virtùde de una lege universale de sa Crèsia chi Papa Frantziscu at cherfidu mantènnere (e non si cumprendet proite deveret èssere diversamente!)

De prus, su riferimentu a unu in antis e a unu a pustis de su Vaticanu II (ca fiat subra’e totu a custu chi si faiat riferimentu de manera malitziòsa), casi chi su de bintunos e ultimu contziliu ecumènigu aeret generadu un’isperradùra [it. spaccatura] in duas partes de s’istòria de sa Crèsia chi est a s’imbesse limpiamente linerare, non abarrat in pee e antzis est meda perigulòsu.

No esistit perunu “in antis” iscurigadòre e isfaltzòsu a cu sale cuntrapònnere unu “a pustis” fatu de caridade, sobriedade e ispiritu evangèlicu. Custa est una mistificàda sintzilla.

A Santu Frantziscu, sa cale vida fiat imprentàda dae s’umilidade, dd’agradaìat regordare a is cunfràdes cosa sua chi “sa poborèsa acabat a is pees de s’altare”, inditende de custa manera chi s’atualizatzione de s’eventu istraordinàriu acadèssidu in sa periferìa de Gerusalème in giru a s’annu 30 meritat de essere bìvidu finas visivamènte de manera istraordinària.

E est custu su sensu berdaderu de s’umpreo de ritos e bestimentas liturgicas de suggestione manna in is missas solennes, mentras in cussas de su tempus ordinàriu dominat sa sobriedade.

Ma ddu at una cosa pro sa cale so de acòrdiu cun cussos interventos: sutalineare de manera etzessiva s’estetica, is bestimentas purpùreas, irrandadùras [it. guarnizioni di pizzo] e marsinas est un’abusu liturgicu sintzillu chi, mancari in bona fide e pro glorificare a Deus, in sa realidade istòrrat [it: distoglie] de manera forte dae su sacrifitziu chi si tzelebrat subra’e s’altare.

E dia agiùnghere chi sa propria cosa balet cando si donat un’atentzione ismoderàda a sa forma, chi faghet aparèssere is gestos de su satzerdote e de is clericos tropu mecanicos e tropu pagu naturales.

Ma si totus custos ddos podimus nàrrere abusos pro is cales est giustu e finas doverosu chi is atoridàdes interbèngant de manera paterna, pro ite non faeddare de is istràtzios chene acabu a is cales cada domìniga is fideles de sa Missa S. de forma ordinària sunt fortzados a assistire e de is cales onniunu de nois est istadu a su mancu una bia testimòngiu (mancari in s’incumentzu assùstos [it. attonito, senza parole] ma a pustis, abellu abellu semper prus avvesàdos? [it. assuefatti])

E totu custu tropu a s’ispissu chene chi ddu apat cale si siat intervènnida de su piscamu chi diat tènnere sa funtziòne de vizilare?

Pro ite paraulas e gestos che a is pùngios serrados de don Gallo, chi fiant dignos feti de unu comitziu de sa manca extra-parlamentare de is annos 70, o ispetaculos de variedade che a cussu de unu satzerdote de sa Briantzia immoe meda tzelebre (chi sartat cantede a purmones prenos a is branos de is “Ricchi e poveri” durante is cojas) sunt semper chene cunseguentzias in su mudòre complize de is autoridades eclesiasticas e cun su supòrtu entusiasticu de is medios de comunicatzione mainstream?

Pongio custas pregontas cun sa curiosidàde sintzilla de cumprendere su significu de custa disparidade cun sa cale sunt considerados is “catòlicos de sa truncadura” e cussos “de sa continuidade”, casi chi is segundos esserent non prus “sale de sa terra e lughe de su mundu” e pro custu motivu una resòrsa istraordinaria pro sa Crèsia universale in su de tres millennios, ma a s’imbesse figios de unu deus minore cun is cales relatare de manera inflessibile, ponnere in dd’una lacana o, in s’ipòtesi prus ditzòsa [it. fortunata], tutelare a sa matessi manera de una genìa de animales chi est acanta’e estinghere.si.

Ca non sunt estinghende.si pro nudda, comente podent testimoniare is giòvunos chi in cantidade manna s’acurtziant a custa liturgìa in virtùde de su misteriu, de sa galanìa [it. bellezza] e de sa santitade chi custa, onni borta resesset a espressàre.