In sa galleria de sos intelletuales “assimilatzionistas” sardos non podet mancare Giuanne Siotto Pintor. In s’800 est istadu unu de sos protagonistas de sa “fusione perfeta” de sa Sardigna a sos Istados de terra firma.

Est comente chi, a tempos de oe, calicunu nàrgiat: nono, s’autonomia ispetziale no andat prus bene, devimus lassare totu sos poderes a s’Istadu tzentrale.
Issu est nàschidu in Casteddu su 29 de santandria de su 1805, dae una famìlia de possidentes e professionistas de Orane chi si nche fiat tramudada in sa capitale in su 1794 .

Su 26 de cabudanni de su 1826, a dimanda de Giuanne e de sos frades, su babbu giai mortu at otentu dae Carlo Felice su diploma de cavalieri e nòbile (chi daiat su deretu a su tratamentu de don e donna), totus tìtulos ereditàrios chi nd’at a godire, duncas, fintzas Giuanne.

Issu, pro si distìnghere dae su sambenadu de su babbu (Siotto), at agiuntu a su de sa famìlia su sambenadu de sa mama, chi fiat sa nòbile Luigia Pintor Sirigu .
A giòvanu est istadu collaboradore de su giornale de Casteddu “L’indicatore”. Pustis l’ant dadu s’incàrrigu de diretore de sa Gazzetta di Sardegna, unu giornale filoguvernativu cando a su podere est andada sa “ sinistra storica”.
Su primu traballu in s’ amministratzione pùblica est istadu su de aplicadu in s’ufìtziu de s’avocadu fiscale generale, una casta de intendente de finàntzia de s’època. Tando est intradu in magistradura e, in su 1835, l’ant dadu su gradu de giùighe de s’ Udièntzia Reale, s’òrganu giuditziàriu e amministrativu prus de importu de su Rennu de Sardigna.

Cando, in su 1860, a pustis de sa segunda gherra de indipendèntzia, b’est istada s’annessione de sa Lombardia, l’ant destinadu a sa Corte de Cassatzione de Milanu , in ue at congruidu su cursus honorum comente presidente de setzione.

Ma est cando fiat giornalista chi at contribuidu a privare sa Sardigna de sa sugetividade polìtica sua. Paris cun àteros esponentes de sa burghesia, infatis, at pedidu e otentu dae su re sa chi li narant “fusione perfeta“: cheret nàrrere chi sunt iscumpartos istitutos seculares de autonomia istatuale comente su Parlamentu sardu e s’ Udièntzia Reale, garantidos dae sos tratados internatzionales cando b’est istadu su passàgiu de sa corona a sos ducas de Savoja; in àteras paràulas, su Rennu de Sardigna (devènnidu, cun su passàgiu de sa corona a sos Savojas in su 1720, un’”Istadu cumpostu”, formadu dae s’unione de unos cantos Istados chi cada unu manteniat sa calidade sua de Istadu), s’est fatu “unitàriu”, caraterizadu dae unu territòriu ebbia e dae unu podere pùblicu ebbia, non prus pluralista ma tzentralista, cunforma a su modellu frantzesu.

Sa fusione b’est istada in su mese de santandria de su 1847; pustis, in su 1848, ant promulgadu s’ istatu albertinu; su resurtadu est chi s’ìsula de Sardigna at pèrdidu sa personalidade giurìdica, abbarrende petzi un’espressione geogràfica, pro unu sèculu, fintzas a cando, in su 1948, no est istadu aprovadu s’Istatu ispetziale de autonomia.
Profetu b’at àpidu pro sa Sardigna dae sa “fusione perfeta”? Nono, non bi nd’at àpidu. A su puntu chi fintzas Siotto Pintor s’est impudadu de custu issèberu, faeddende , in su 1877, de “machine colletivu”, e osservende chi “nos semus faddidos totus”.

De seguru non b’at àpidu dannu pro su cursus honorum de s’òmine, chi est istadu diputadu in sas legisladuras I, II e III, e in su 1861 est istadu nominadu senadore de su Rennu dae su re Vittorio Emanuele II.
Ma Giuanne Siotto Pintor est istadu fintzas iscritore, e in custu campu, nessi, at fatu cosas de giuu. Sa fama sua de iscritore est ligada mescamente a sa “ Storia letteraria di Sardegna ”, de su 1843–1844, e a sa “ Storia civile dei popoli sardi”, del 1877, mancari siat manna fintzas sa produtzione ligada a s’òpera sua polìtica e de polemista.

Pro more de s’atividade sua de istudiosu at fatu parte de assòtzios de importu, comente sa “Società agraria ed economica” de Casteddu, s’ “Accademia delle scienze” de Torinu e s’ “Accademia nazionale di scienze, lettere ed arti” de Modena.

Si nch’est mortu in Torinu su 24 de ghennàrgiu de su 1882.
Custa est sa produtzione literària sua:
* Storia letteraria di Sardegna, 3 volùmenes, Casteddu, Timon, 1843-1844 (ristampa anastàtica Forni, Sala Bolognese, 1981);
* A Emmanuele Marongio vescovo per grazia di Dio e del re, scomunicante, Giovanni Siotto Pintor deputato per grazia di Dio e de’ suoi elettori, scomunicato, Casteddu, Nazionale, 1850;
* Degli uffici de’ magistrati e della virtù civile. Libri sei, Casteddu, Timon, 1850;
* De principii razionali e di diritto positivo intorno al matrimonio. Saggio, Casteddu, Timon, 1852;
* De’ Monti Frumentari dell’isola, Casteddu, Timon, 1859;
* Sugli studi preliminari intorno all’ordinamento giudiziario pel Regno d’Italia. Osservazioni, Milanu, Vallardi, 1861;
* Intorno alle voci di cessione dell’isola. Considerazioni, dichiarazioni, protesta dei popoli sardi, Milanu, Vallardi, 1861;
* Ai vescovi adunati in Roma. Lettera cattolica, Firenze, Torelli, 1862;
* Non più Francia. Lettera politica a’ ministri del Regno italiano, Casteddu, Gazzetta popolare, 1867;
* La vita nuova, ossia rinnovamento delle instituzioni e degli ordinamenti dello Stato, 2 volumi, Torinu, Bellardi Appiotti e Giorsini, 1869;
* Storia della vita di Giuseppe Manno, Torinu, Bellardi Appiotti e Giorsini, 1869;
* Il ridicolo. Dramma in sei atti, Torino, Bellardi e Appiotti, 1875;
* Storia civile dei popoli sardi dal 1798 al 1848, Torinu, Nuova Torino, 1877 (ristampa anastàtica Forni, Sala Bolognese, 1995).