(Per leggere l’articolo in italiano cliccare sulla bandierina in alto)

A bortas b’at gasi abolotu mannu, in su bombardamentu de informatziones chi nos indùrriat, chi est punta a susu a nos ascurtare e cumprèndere. Si posca agiunghimus sos pregiudìtzios fundados subra beridades tòrchidas e sa tenta naturale de sa sotziedade a dies de oe de aprofundare (nudda o belle nudda) sas chistiones chi si istèsiant dae sos isbèlios, dae sas fuidas dae sos pensamentos fitianos, sa pintura est belle che acumprida.

Podet acontèssere chi sa volontade tosta de unu iscabaddamentu a tempus a tempus de sas tzerachias militares lu potzant barasciare pro unca o disìgiu de annuddamentu de cale si siat cosa in contu de istelletas. Cun reatziones a bortas foras de tinu, a s’ispissu cajonadas dae sa timoria de pèrdere su status quo. Chi dat pagu e umìliat, ma assegurat sa vida e trantzit de dèvere pensare meda a unu cras diferente.

<Sunt cambiamentos petzi si assucònant>, cantant sos Subsònica, dende boghe a sos turmentos de unu tempus in ue nos lamentamus de sos avesos malos de sa polìtica e de sas classes dirigentes, de sos privilègios de pagos chi faghent male in cunforma a su pistighìngiu de medas, de s’ingiustìtzia sotziale e de s’artìvia de sa polìtica. Totus si chèsciant ma, manu cun manu, pagos mustrant chi cherent mudare sas cosas, incarrerende in caminos noos, prenos de arriscos, ma a s’in capas bundantes de isperas de megioros possìbiles.

Su matessi cumportamentu de trèulu s’est bidu pro su resurtu de su referendum pro s’indipendèntzia de s’Iscòtzia, chi non pagos sardos ant isperiadu – forsis giuighende cun unu pagu de lebiesa – comente a una muta de istòrchere e copiare. E imbetzes làdinu chi sa realtade iscotzesa – in ue sos cuntzetos de indipèndentzia econòmica e de identidade culturale sunt unu sienda comuna dae annos e annòrios – at pagu de cumpartzire cun sa Sardigna. Est bastadu a ascurtare sas decraratziones a pustis de su votu de su fronte de su Eia e de su fronte de su nono pro si nde serare de sa sabiesa de bìnchidores e derrotados e de s’ausèntzia de onni sinnu de atragàgiu feu.

Chie at bintu est natzionalista che a sos àteros, ma preferit a lu èssere suta s’amparu de s’Europa. Pro ite?

Ca, in cussas terras, sos disafios de s’identidade, de s’atinu de èssere unu pòpulu, de sa limba, de s’autonomia, de sa defensa de su territòriu e de s’autoguvernu las ant incungiadas dae meda. Sa Sardigna custu tretu l’at comintzadu como e lu depet sighire die cun die, movende dae sas cosas minores. Pro custu, su dibàtitu in contu de indipendèntzia a die de oe, est comente a faeddare de sa luna e podet essere finas una controida a issa matessi.

Est che a si mòrrere cun sas manos nostras a pedire unu referendum sardu, sena in antis àere seminadu cun passèntzia sos chios de sa cultura e de s’identidade, sena àere postu in craru chi a si serare de custu est pretzisu pro torrare a cuberare dignidade e fortza cun un’Istadu chi oe a s’ Ìsula derramat de deghe s’unu de cuddos poderios chi Londra “devolvet” a s’Iscòtzia e tentat, antzis, de torrare in segus finas pro s’autonomia.

E sena, mescamente, a si nche pregontare si s’indipendèntzia rechedet a beru o est imbetzes unu mustajone de bentulare pro fàghere a bìvere mègius, no in tamen sas generatziones de oe, ma cussas de cras. Si no amus a parare fronte a custos problemas, si non nos faghimus intèrrogu cun bundu, si custu acaramentu non s’at a a isparghinare a sas massas, ma at a abarrare inserradu intro sas elites culturales o grupos polìticos minores, semus cundennados a una derrota chi at a giùghere sa Sardigna chi oe connoschimus a una morte cun tempus e a s’irraighinamentu sighidu de sos marcos culturales, sotziales e econòmicos suos.

Dae inoghe a chimbant’annos arriscamus de divènnere una piataforma metanìfera manna manna, pintulinada de pannelos fofotovoltàicos e palas eòlicas, cun su depòsitu ùnicu de s’arga nucleare e sas industrias chi nemos cheret in sos àteros chirros de s’Itàlia.
B’est sa possibilidade cuncreta chi perunu sardu, intro mesu sèculu, iscat prus fàghere casu, pastinare, marrare e pudare una bìngia, sighire un’oliàriu o una seminadura de iscartzofa. Bastat a pensare chi sa produtzione de bagna frisca e tamata – richesa antiga de Campidanu – est istada gia derruta dae belle deghe annos, sena chi nemos apat mancu proadu a muschiare.

Dae inoghe a chimbant’annos e, sighende custa andanta, arriscamus de divènnere unu non logu, sena istòria nè identidade. At a cumbènnere si nche arressare e a nde arresonare, fuende-si-nche dae s’abolotu e su trèulu chi cajonant su fatu chi non resessimus prus a nos ascurtare pare pare.