Chie at nadu chi dae s’industria de sa massaria non si podet campare?
In sas dies passadas, apo iscritu calchi “nono” chi, lassende a un’ala sos apretos e sos bisonzos de su mamentu, devimus agatare su corazu de nàrrere, pro non tenner nois puru sa neghe de sos disacatos de oe in die e de su chi s’aparitzat in su tempus benidore. In medas an meledadu chi sun analizos de importu, paritzas bortas justos e aprovados, àteros si sun chensciados nende chi non si podet addurare semper in dennegu ma bisonzat de parare corazu pro mustrare camineras noas e diferentes.
Mancari non siat s’arte mia, dia cherrer ponner mente intrende in disfida in sa proa de dare una manu de azudu a unu meledu chi ispero siat ampru, cun zente meda, abbertu a su cunfrontu a tales de agatare àndalas noales.
Cale modellu pro su tempus imbeniente? De seguru non podet esser diferente dae su chi est cabale a s’istória, a su donu naturale e a su profetu de sos sardos. Modellu chi potat esser cumpridu in sa realidade.
Faeddamus innanti-innanti de indùstria fiza de sa massaria, ponzende manu a custa chistione in modu jaru e lieru, ma semper narende chi nono a parare coltivos de cardu pro ozu “combustibile”: diat cumbènnere a s’Eni (chi pintat a birde sa chìmica) però diat tancare totu sos àidos a sa massaria.
Sos nùmeros naran chi sos produos nostros in màndigu e in bidu, dada dae sa suma de sos balanzos de sa massaria e de sos produos de s’indùstria de jambu de sos màndigos est pagu pius o mancu unu miliardu e bator de euros.
Sas ispesas pro sa matessi mercantzia che pigan, a s’imbesse, a tre miliardos e ses de euros, cun unu divàriu de duos miliardos e duos, chi inditat su livellu de dipendéntzia dae su mercadu anzenu. Sun pius de bator miliardos de francos betzos, percentuale de importu de su Pil sardu.
Cales àteroa nùmeros bisonzan a cumproare su livellu basciu de sa massaria? Leamus sa podere de esportatzione de sos produos sardos in custu campu, riferidu a su Pil: est su 0,38 pro chentu, contras a s’1,91 de sa média italiana. Duncas, in Sardigna non si resessit a prodùere mancu su mesu de su chi si màndigat.
In custa manera su tantu incasciadu destinadu a ispèndere azuat sas aziendas de massaria e de jambu foras dae su sistema de s’economia nostra, su valore sobradu andat a impresas italianas e istranzas da inue comporamus sos produos, e gai est finas pro su profetu chi nde naschet traduidu in postos de trabagliu.
Proite sutzedit custu?
Polìticos de bundu non si dian esser frimos a signalare su dannu, ma bi dian aer postu remédiu.
Ite si devet fàghere? Bisonzat de leare sa ghia de sa filada de sos produos, est a narrer a regògliere e a bèndere, cun su profetu de otènnere, a congruos, unu preju meda pius cumbeniente.
Bi cheret una manu forte a sas impresas, azuéndelas a crèschere, besséndeche dae su nanismu de oe: gai si dian favorèssere sas economias de “iscala” e si diat mezorare a sa manna su sistema.

In pius, una cumbata forte a sa burocratzia diat resèssere a nos fagher àere sos azudos chi nos benin -ca nos benin- dae s’Europa
Oe, medas bortas, torran indasegus o non benin impignados.
Ite àteru?
Bisonzat de che frànghere a un’ala sa partidura minuda de sas terras che non permitit de comporare su chi bisonzat: machinàrios, trastes e istrumentos adatos a mezorare e a fagher crèschere sa réndida de sos terrinos.
In custa manera sas aziendas si dian isfrancare dae sa debbilesa finantziària chi los faghet mìndigos cando si presentan a sas bancas pro si fagher prestare dinari.
E bi diat cherrer unu manizu culturale chi ispingat su sistema (fàmilias, màndigu aparitzadu pro meda zente (mensas, ispidales, tzilleris, ristorantes, albergos) a tenner e a bèndere produos sardos.
E ite impedit de pensare chi sos operadores de custa categoria potan intrare in su mercadu mannu e médiu de sas béndida organizada (comente an seberadu in Emilia Romagna), ammanizende sas impresas insoro de produtzione e de jambu pro dare a s’aparitzu de su mercadu su chi cheren sos comporadores?
Custa est una Sardigna deghile a sos donos naturales suos. Tempus de una vintina de annos e s’at a poder fagher a mancu de sos parassitas italianos e istranzos chi acudin a inoghe a frazare sa terra in giambu de unu piatu de lentiza e trabagliu de paga dura, bóidu e tosconadu, a pius pagu de milli éuros a su mese.
Custa non diat esser indùstria? Emmo, l’aimis isperimentadu (“le conserviere”) in sas terras de Aristanis finas a sos primos annos Duamiza: dae tando an serradu totu. Gai puru pro medas àteras aziendas sacrificadas in s’altare de profetos de sos aparitzos mannos chi an su logu, sa conca, sas ancas e su coro atesu meda dae sa Sardigna.
Caligunu brincat de cuntentesa pro su marcu Igp dadu a sos culinzones ozastrinos, chene ponner s’aficu justu a su chi aiat iscritu como pagu tempus su mastru de sociologia Nigola Migheli finas in S’Unione Sarda: est un’àtera ocajone pérdida.
Amus oténnidu su certificadu -cun su timbru europeu, mai manchet- chi si poden prodùere culinzones saboridos cun fiocos de patata tedesca, farina ucràina e menta ispagnola.
Mancat unu progetu? Fàula.
Sa veridade est un’àtera: su pianu b’est, ma andat contras a su profetu de sos sardos: chircat de nos render dipendentes, e no in sa polìtica ebbia: finas in s’economia.
Chie tenet sos dinaris no at bisonzu de istrobbare sa zente: si cuntentat de esser in amistade, naramus gai, cun sos partidos chi nos guvernan dae maicantu tempus.
Podet bastare custu -lassende a banda totu sos àteros argumentos chi dian merèssere
analizos fungudos- -pro comintzare un’arrejonada de bundu?