No isco si deo aere fatu una lege. Non so contra, ma mi timo chi non siat bastante. Sas rivolutziones culturales si faghent in sa sotziedade, cun su dibàtitu, cumbinchende. Est punta a susu a fàghere acasagiare, pro lege, cosas chi non sunt cumpartzidas a manera totale o chi non sunt in s’atinu generale.

Isco de no àere cumpetèntzias bastantes in contu de linguìstica, ma so unu chi de sas paràulas e de su limbàgiu at fatu sa professione e sa resone de vida sua.

Isco finas chi, est dae sinnales comente cussos de su rispetu de gènere, chi podent nàschere cumportamentos virtudosos capatzos de megiorare sa sotziedade.

Isco, in fines, giai chi apo fatu su diretore de unu giornale mannu, de àere firmadu unu patu cun sa redatzione mia a tales de rispetare unu limbàgiu curretu de gènere, paris cun àteras règulas deontològicas mannas e minores chi amparant sos ùrtimos, sos persighidos, sos aorados. Unu patu chi est istadu belle rispetadu e chi calicuna cunfirma in sa sotziedade sarda l’at tentu. Naro custu ca est làdinu chi unu giornale est finas un’agentzia culturale. Lego duncas cun acunortu chi unos cantos amigos, a fines de amparare su status quo linguìsticu (chi pertocat a manera forte su setore de sa comunicatzione), in custas ùrtima oras si sunt galu una borta istichidos a intziligare a manera betza “e tando deo chèrgio nàrrere “dentisto”, “geometro”, “logopedisto”.

Cando non cando custas cunfusiones si faghent cando s’ismèntigat s’argumentu chi si dibatet. Gioghende a fùbalu, si ponet in mente a su regulamentu de su fùbalu. Gioghende a iscacos cussu de sos iscacos e gosi e gosi arresonende.

Duncas est òviu, una cosa chi sobrat pro de badas, chi faeddende de limba italiana si fatzat referèntzia a sa grammàtica e a sas règulas suas. No est a totus chi agradant, non totus las tratant e las àplicant ma – Deus nos bardet – esistint e rapresentant sa Bìblia in custu argumentu.

In sa grammàtica italiana bi sunt paràulas cumpostas dae una raighina e dae una desinèntzia chi càmbiat in cunforme a su genere

(mascu e fèmina) e de su nùmeru (sìngulu o plurale).

Gasi chi in italianu maestr-o a su feminìle est maestr-a e a su plurale est maestr-i; domestic-o, domestic-a, domestic-i; segretari-o, segretari-a, segretar-i.

Pregonta: pro ite est chi sindaco in italianu non diat dèpere pònnere in mente a sa matessi règula? (sindac-o, sindac-a, sindac-i).

Si posca non bos cuntendades de custa dedutzione lògica mia, podides semper proare a bos fidare de sa Treccani: “Chie iscriet sindaca in italianu impreat cun atzìvia sas resursas flessivas postas a disponimentu de sa limba nostra: sindaco/sindaca, avvocato/avvocata, postino/postina, ecc., chi sighint s’alternàntzia nominale normale de gènere masculinu e feminile espressada cun su mèdiu de sas essidas -0 e –a”.

Mi podides agatare una boghe de custu o de un’àteru testu de giudu chi adduit a sa matessi manera a s’intzitziligu “dentisto”.

Gasi chi deo non cumprendo sa cajone chi diat dèpere ispìnghere a proibire s’impreu de ingegner-a, mentres est in totue atzetadu infermier-a.

Torrare cabu chi sonat male transit su dibàtitu a unu livellu de trogas chi no est fàtzile a barigare.

Giornalista, geometra, odontoiatra – sunt prevèdidos dae sa grammàtica italiana sena interpretatziones – sunt invariàbiles e su gènere (e non su nùmeru) s’apostìvigat cun s’impreu de s’artìculu: il giornalista, la giornalista.

Pro la segare in curtzu a manera sarda, non si cumprendet comente amus pòtzidu torrare a segus in ses sèculos o pagu prus, cando – in s’istèrrida de sa Carta de Logu – Marianu IV lu cramaiant Giudice (Juighy) e sa fìgia Leonora, imbetzes, Giudicessa (Jughissa).

Sena abolotu, sena chircare cacofonias bambas.

Tèngio una proposta: nos depimus atzetare – o bajulare – paris (traditzionalistas e annoadores de su limbàgiu) proende paris a tèssere in sa sotziedade: chie at àere prus filu at a tèssere pro primu. Deo – e no a paràulas ebbia – soe e apo a èssere cun sos annoadores.