A beru b’est chie est cumbintu chi istimare sa Sardigna siat a cunsonu cun su nàrrere chi nono a totus?

A seberare su caminu demagògicu de sa chènscia, leende a caddu su bentu de su discuntentu de sas massas e renuntziende a su dovere nostru de analizare e contare su presente, ponende in contu su chi nos at imparadu su passadu e proende a indicare unu caminu virtudosu de sighire in su tempus benidore, diat èssere una fadda grae.

Ma, pro esempru, a nàrrere unu no tostu a sas tzerachias militares semper prus invasivas e a sas lobby de s’energia, non cheret nàrrere de seguru chi sa Sardigna depet torrare a s’Edade de sa Pedra?

Sos prus atentos intre nois – cussos chi non si lassant isbeliare dae sa mùida sighida e dae sos abbòghinos de chie at interessu a mantènnere su status quo – non si nche podent fàghere fuire sos raportos macro-econòmicos, cussos chi medint su traballu chi non b’est.

Analizende sos nùmeros, ascurtende sas istòrias de sas persones, averguende una programmatzione chi non b’est chi siat capatza de immaginare su tempus benidore de s’ìsula e de sos abitantes suos pro sas generatziones imbenientes, s’iscoberit chi, dae su 2008 a oe, sunt istados pèrdidos 80.000 postos de traballu e chi, finas pro cras e barigadu, 119 mìgia sardos disocupados ant a proare – belle totus in de badas – a megiorare sa cunditzione issoro.

A issos si depent agiùnghere sos 130 mìgia inocupados chi sa busta paga non la chircant mancu prus.

Faghent parte, totus in pare e cun àteros medas, de su mare magnum de sos 416 mìgia e prus iscritos a sos tzentros servìtzios pro su traballu.

Intre custos, bi sunt sos 8 mìgia cassaintegrados, chi sunt sa metade de sos cumponentes de sas listas de mobilidade.

Ite nos narant custos nùmeros? Cussu chi nemos at s’atza de nàrrere a boghe manna: Sa Sardigna est, a manera tècnica, fallida e, si sa tenta non si bòrtulat, est prenetada a su genotzìdiu “durche” chi at a èssere cajonadu dae sos fenòmenos de s’ispopolamentu e dae s’isperdìtziu de su logu. Pro ite custu acontesset? Ca su modellu de isvilupu est faddidu.

Antzis, su modellu de isvilupu non b’est.

E duncas chie defensat su status quo, afraighinende-si a custu o a cuddu priivilègiu, a custa o a cudda positzione de vantàgiu, faghet un’atu de egoismu.

Isperat de ismanniare cantu prus pòssibile su cunsensu semenende s’atreghentu (<e andende.si.nche sos militares ite si faghet?>, <e si non nos colonizant sas aziendas chi nos impromitint postos de traballu a cuncàmbia de nos isfrutare, de luare e destrùere su logu, ite si faghet>), pensende a oe e afutende-si-nche de su tempus benidore de sos fìgios, de sos àteros sardos e de sa memòria chi sos mannos nostros nos ant lassadu.

Bastat a s’ammentare de su Sulcis, illusu e isfrutadu dae annos de investimentos dados a carràrgiu chi, andende a longas, ant semenadu in cussu territòriu terras luadas e disocupatzione, cajonende un’incùngia de disisperu e anneu.

Sende chi Alcoa, a sa sola, est costada a s’Istadu 1,2 miliardos de èuros b’at de si nche mandigare sa purpa de sos pòddighes pensende ite si diat àere pòtzidu fàghere, de compatìbile, de dura e virtudosu cun cussu dinare.

S’agricoltura? Prus de 2 mìgia aziendas tancadas in un annu e unu milione de ètaros saliosos chi non si podent prus coltivare in un’ìsula chi, a su matessi tempus, est custrinta a importare s’80 % de sos produtos chi, cada die, lòmpent in sas mesas de sos sardos.

Ite b’at in segus? Su disacatu de una programmatzione mancada, de una progetatzione menguante, de un’inclinu a s’assotziare e a fraigare polìticas de filiera chi no esistit.

In su mentres sos agricoltores nostros los ispinghent a bèndere, pro unu pratu de lentìgia, sas terras issoro a sas lobby de s’energia chi istichint pannellos solares (cun sas serras chi cuant sos cadaletos chi los òspitant), palas de mini e maxi eòlicu.

Sos isfrutadores chi lompent dae palas de su Tirrenu si sunt fatos fraitzos e punnant a improsare sa bona fide de sos “nativos” cun cannacas pintadas de “green”, prenende-si-nche sa buca cun sos paràmetros de su protocollu de Kyoto.

Istransit cun coidadu de nàrrere chi, però, sa Sardigna produet unu surplus de energia.

Ite cheret nàrrere? Ca sa produtzione chi sobrat, cussa chi si medit in sas terras leadas a s’agroindùstria, la produent a duas francos (pagados dae nois utentes in bulleta) e s’esportat in su mercadu fora dae Sardigna.

Non contant, posca, chi a s’acabu de su tziclu de impreu, sos pannellos e sas palas eòlicas ant a abbarrare in su terrinu comente rughes chi istochìgiant sa carre nostra.

Nemos at galu pensadu a comente, in ue e cando ant a èssere dissipados custos refudos ispetziales mannos mannos.

Bidende s’andàina, custu cheret nàrrere chi una parte de su territòriu nostru at a funtzionare comente unu muntonàrgiu abertu.

Nemos narat chi sa chìmica birde arriscat de èssere un’àtera leada in giru: calicuna busta paga, perunu impignu pro unu tempus benidore longu e terras medas ocupadas non petzi dae sa fàbrica, ma pro sa coltivatzione de cardu, chi diat dèpere èssere a pustis brusiadu.

Est custa sa Sardigna chi cherimus?

Deo penso chi nono.

E so seguru chi non la diant chèrrere mancu medas de bois.